Natalia Batowska
Natalia Batowska (ur. 27 lipca 1894 w Warszawie, zm. 14 lutego 1961 tamże) – polska historyk sztuki, anglistka.
| Państwo działania | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
27 lipca 1894 |
| Data i miejsce śmierci |
14 lutego 1961 |
| Alma Mater | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Urodziła się 27 lipca 1894 w Warszawie, w rodzinie Franciszka Kodyma (1855–1926) i Marii z Bendów (zm. 1940)[1]. Kształciła się w Warszawie, gdzie ukończyła pensję Kazimiery Kochanowskiej, a następnie 2-letnie Kursy Handlowe Teodory Raczkowskiej. W latach I wojny światowej była społeczną sekretarką w Wydziale do szczególnych poleceń warszawskiej Straży Obywatelskiej, pracując pod kierunkiem adwokatów Stanisława Patka i Jana Urbanowskiego. Udzielała się jednocześnie w Towarzystwie Opieki nad Dziećmi. Była także słuchaczką kursów (później przekształconych w Wolną Wszechnicę), w tym wykładów z historii sztuki głoszonych przez Jana Alfreda Lauterbacha. We wrześniu 1915 pracowała w komisji statutowej dwóch warszawskich uczelni (Politechniki i Uniwersytetu), w listopadzie 1915 zatrudniona została w charakterze urzędniczki w rektoracie Uniwersytetu. Pracowała tamże do listopada 1932.
W okresie przedwojennym kilka razy wyjeżdżała na dłużej poza Polskę, m.in. ukończyła kurs wakacyjny dla cudzoziemców przy uniwersytecie w Nancy w 1924. Od 1933 studiowała na Uniwersytecie Warszawskim filologię angielską i historię sztuki, w tej pierwszej dziedzinie uzyskując krótko przed wybuchem II wojny światowej dyplom magistra Wydziału Humanistycznego. Od 1929 była żoną profesora Zygmunta Batowskiego[2], wybitnego historyka sztuki, któremu pomagała jako sekretarka. Podobne obowiązki spełniała w czasie okupacji, przepisując na maszynie prace męża; była też nauczycielką języka angielskiego. Batowski został zamordowany przez hitlerowców w czasie powstania warszawskiego. Wdowę wywieziono do Gorzkowic, skąd trafiła do Piotrkowa, gdzie przez pewien czas pozostawała pacjentką szpitala Polskiego Czerwonego Krzyża, a potem w tym szpitalu pracowała.
1 lutego 1945 Natalia Batowska podjęła ponownie pracę na Uniwersytecie Warszawskim. Była kolejno zastępcą sekretarza uczelni i kierownikiem Sekretariatu. Niezależnie od pracy w rektoracie zajęła się odtwarzaniem biblioteki seminarium filologii angielskiej i była od kwietnia 1945 bibliotekarzem oraz asystentem-wolontariuszem tego seminarium. W latach 1946–1949 była asystentem w Zakładzie Anglistyki. Zamierzała związać się z zakładem anglistyki na stałe i w 1950 złożyła wniosek o wszczęcie przewodu doktorskiego na Wydziale Filologicznym, jednak wraz z uruchomieniem etatu naukowo-technicznego w Instytucie Historii Sztuki w marcu tegoż roku powróciła do zainteresowań w zakresie historii sztuki i przeszła do pracy w tym instytucie (zarazem do końca stycznia 1952 pozostając na pół etatu zatrudnioną w rektoracie uczelni). W nowym miejscu zatrudnienia mogła kontynuować prowadzone prywatnie prace edytorskie nad spuścizną męża, konsultować się z innymi pracownikami, korzystać łatwiej z biblioteki instytutowej.
W latach powojennych Batowska opracowała i wydała pod nazwiskiem męża sześć publikacji rozpoczętych przez niego: Z dziejów twórczości Gregorio Guglielmiego (Kraków 1948), Aleksander Kucharski (Warszawa 1948), Teodor i Krzysztof Lubienieccy (Warszawa 1949), Malarki Stanisława Augusta (Wrocław 1951), Marcello Bacciarelli. Okres pierwszy – lata 1731–1763/66 („Biuletyn Historii Sztuki”, 1951, nr 4), Pałac Tyszkiewiczów w Warszawie. Dzieje budowy i dekoracji w XVIII w. („Rocznik Historii Sztuki”, tom I, Wrocław 1956). Materiały pozostawione przez Zygmunta Batowskiego, dotyczące przede wszystkim sztuki Warszawy i polskiej sztuki oświeceniowej, często udostępniała innym badaczom, głównie doktorantom albo studentom przygotowującym prace magisterskie.
Własne prace naukowe Batowskiej zaowocowały otwarciem w 1956 przewodu kandydackiego z historii sztuki. Stopień doktora uzyskała 30 czerwca 1960 na podstawie rozprawy o architekcie Janie Chrystianie Kamsetzerze. Dla Polskiego Słownika Biograficznego opracowała życiorys współpracownika Kamsetzera, Jana Griesmayera (tom VIII, 1959–1960).
Materiały archiwalne Natalii Batowskiej znajdują się w PAN Archiwum w Warszawie pod sygnaturą III-2[3].
Zmarła w 1961 roku, spoczywa w grobie będącym też symboliczną mogiłą jej męża, na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kwatera 107–2–13)[1][4].
Stanisław Lorentz wspominał ją jako osobę "uczynną i przyjazną dla wszystkich, (...) niezwykle cenioną i lubianą", doświadczoną i w dziedzinie organizacji pracy naukowej, i w naukowych pracach pomocniczych, i wreszcie w pracach samodzielnych, która dzięki "zapałowi do badań naukowych i bezkompromisowej precyzji w ich prowadzeniu stanowiła wzór dla studentów i kolegów".
Ordery i odznaczenia edytuj
- Srebrny Krzyż Zasługi (28 czerwca 1928)[5]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)[6]
Przypisy edytuj
- ↑ a b Cmentarz Stare Powązki: FRANCISZEK KODYM, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-02-10].
- ↑ Natalia Kodym M.J. Minakowski, Genealogia Potomków Sejmu Wielkiego [dostęp 2024-02-09].
- ↑ Spis inwentarzy, Polska Akademia Nauk Archiwum w Warszawie, [dostęp 2023-12-06].
- ↑ Cmentarz Powązkowski w Warszawie. (red.). Krajowa Agencja Wydawnicza, 1984. ISBN 83-03-00758-0.
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 148, poz. 267 „za szczególnie gorliwą i owocną pracę” - jako Natalia Kodymówna.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/201 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
Bibliografia edytuj
- Stanisław Lorentz, Wspomnienia pośmiertne. Natalia Batowska, [w:] „Biuletyn Historii Sztuki”, rok XXIII, 1961, nr 3, s. 292.