Teoria selektywnej optymalizacji z kompensacją
Teoria selektywnej optymalizacji z kompensacją (ang. Selective Optimization with Compensation, skr. SOC, także: model pomyślnego starzenia się[1]) – jedna z naukowo opracowanych propozycji (strategii behawioralnych[1]) odczuwania subiektywnego poczucia dobrostanu, pomimo określonych deficytów związanych z procesem starzenia się człowieka[2]. Punktem wyjścia dla teorii jest fakt, że w okresie późnej dorosłości (a potem starości) adaptacji wymaga niekorzystny bilans zawierający się między zyskami a stratami w rozwoju[3].
Historia edytuj
Teorię sformułowali Paul Baltes i Margaret Baltes w 1990. Była ona potem rozwijana i empirycznie weryfikowana przez międzynarodowy zespół naukowców z Max Planck Institut pod kierunkiem Paula Baltesa w ramach projektu BASE (Berlin Aging Study)[2].
Opis edytuj
Teoria opisuje procesy, w wyniku których ludzie w wieku starszym przystosowują się do funkcjonowania z ograniczeniami i mimo tych deficytów doświadczają satysfakcji z życia. Jak w całym rozwoju jednostki ludzkiej, udane starzenie się definiowane jest jako elastyczne reagowanie na dostęp do własnych zasobów, z uwzględnieniem minimalizacji strat i maksymalizacji zysków. Jest to możliwe przy racjonalnym zarządzaniu zasobami wewnętrznymi i zewnętrznymi oraz umiejętnym lokowaniu inwestycji w obu tych obszarach, przy uwzględnianiu panujących warunków, co z kolei wymaga koordynowania trzech, pozostających we wzajemnych interakcjach, mechanizmów: selekcji, kompensacji i optymalizacji. W myśl powyższego należy dokonywać selekcji w tych obszarach życia, które stanowią szczególną wartość dla jednostki, optymalizować w tym zakresie działania w oparciu o swoje zasoby i kompensować doświadczenie straty celem wykorzystania istniejących warunków, które sprzyjają rozwojowi danej osoby[3][2]. W uproszczeniu teoria zakłada maksymalizację pozytywnych efektów egzystencji seniora i koncentrowanie się przez niego na najbardziej istotnych segmentach życia oraz jednoczesną minimalizację negatywnych efektów i wycofywania się z mniej istotnych bądź całkowicie nieważnych obszarów działania[4].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b Agnieszka Kozerska, Wybrane psychologiczne koncepcje mądrości z perspektywy badań nad uczeniem się w okresie późnej dorosłości
- ↑ a b c Karolina Cimochowska, Jolanta Zagrodzka, Selektywna optymalizacja z kompensacją jako strategia pomyślnego starzenia się, w: Praca Socjalna, nr 2/2018, s. 47, ISSN 0860-3480
- ↑ a b Ludmiła Zając-Lamparska, Wspomaganie funkcjonowania ludzi starzejących się, w: Repozytorium UKW
- ↑ Agnieszka Marek, Starość okresem traumy?, Uniwersytet Wrocławski, Instytut Psychologii