Varnița (Mołdawia)
Varnița – wieś w Mołdawii, w rejonie Anenii Noi. Przedmiot sporu terytorialnego między władzami Mołdawii a władzami nieuznawanej międzynarodowo Republiki Naddniestrzańskiej.
 Zabudowa wsi | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Rejon | |||||
| Zarządzający |
Alexandr Nichitenco | ||||
| Populacja (2004) • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
265 | ||||
| Kod pocztowy |
MD-6535 | ||||
Położenie na mapie Mołdawii  | |||||
 46°51′41″N 29°28′09″E/46,861389 29,469167
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Położenie
edytujWieś położona jest na prawym brzegu Dniestru[1], w strefie bezpieczeństwa wytyczonej po wojnie o Naddniestrze[2]. Funkcjonalnie jest przedmieściem Bender; granica między wsią a miastem jest równocześnie faktyczną granicą między Mołdawią a Naddniestrzem[3]. Od stolicy rejonu, Anenii Noi, dzieli ją 35 km[1].
Historia
edytujPierwsza wzmianka o wsi pochodzi z firmanu sułtana Sulejmana Wspaniałego skierowanego do Hasana, sandżak-beja akermańskiego. Wspomniano w nim, że według informacji przekazanych przez mołdawskiego wojewodę Aleksandra Lăpușneanu w miejscowości Varnița lub Varnigea w okolicach Bender schronienie mieli bandyci, którzy dopuszczali się w okolicach morderstw i rozbojów[1]. Istnieje hipoteza, według której miejscowość powstała bezpośrednio po powstaniu Bender w 1538[1].
Po przegranej bitwie pod Połtawą we wsi przebywał w latach 1709-1713 król Szwecji Karol XII, który rozbił w tym miejscu obóz wojskowy nazwany drugim Sztokholmem, a także jego kozaccy, mołdawscy i polscy sojusznicy[4][5], m.in. Iwan Mazepa, który w Varnițy zmarł[6]. W 1925 r. na prośbę władz Szwecji wzniesiono w tym miejscu pamiątkowy obelisk[7]. Odrębny pomnik upamiętnia postać Mazepy[8].
We wsi znajduje się port rzeczny na Dniestrze, który w 2006 r. stał się przedmiotem sporu między Mołdawią i Naddniestrzem. W 2006 r. strony ogłosiły chęć rozstrzygnięcia sporu na drodze sądowej, a władze w Naddniestrzu ogłosiły, że do momentu wydania wyroku kontrolę nad infrastrukturą portową powinny sprawować siły pokojowe stacjonujące od 1992 r. w Naddniestrzu (głównie Rosjanie)[3]. Po wejściu żołnierzy do Varnițy sprawą zainteresowała się ambasada Stanów Zjednoczonych w Kiszyniowie, apelując o zwrot portu Mołdawii. Także Unia Europejska wezwała obie strony do spokoju i nieeskalowania konfliktu. Ostatecznie mołdawski sąd stwierdził, że port stanowi własność władz lokalnych[9]. Incydent wokół portu został sztucznie rozdmuchany przez obie strony, którym zależało na utrzymaniu zainteresowania organizacji międzynarodowych sprawą Naddniestrza[9]. W 2013 r. we wsi doszło do kolejnego incydentu granicznego, gdy mieszkańcy zniszczyli graniczne punkty kontrolne zbudowane przez Naddniestrze w odpowiedzi na mołdawską zapowiedź wzniesienia takich punktów w strefie bezpieczeństwa[2]. W tym samym roku prezydent Naddniestrza Jewgienij Szewczuk dekretem jednostronnie ogłosił rozszerzenie granic Naddniestrza o Varnițę[10].
W 2016 r. we wsi odnaleziono pozostałości pałacu Karola XII[11].
Demografia i infrastruktura
edytuj
Według spisu ludności Mołdawii w 2004 r. Varnițę zamieszkiwało 4210 osób, z czego 80,52% zadeklarowało narodowość mołdawską, 10,78% - rosyjską, 5,42% - ukraińską, 1,19% - romską. Poniżej jednego procenta wskazań miały narodowości bułgarska, gagauska, żydowska, polska oraz deklaracja przynależności do jeszcze innej narodowości[1].
We wsi znajduje się liceum teoretyczne[1].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Varniţa, raionul Anenii Noi [online], www.moldovenii.md [dostęp 2017-06-27].
- ↑ a b Piotr Oleksy, KISZYNIÓW-TYRASPOL: KONCERT NA CZTERY RĘCE? [online], www.new.org.pl, 6 maja 2013 [dostęp 2017-06-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-11].
- ↑ a b J. Solak, Mołdawia..., s. 133-134.
- ↑ Valentin BALAN, CAROL AL XII-LEA LA VARNIȚA 1713 [online], istoriamilitara.org [dostęp 2017-06-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-19] (ang.).
- ↑ Zbigniew Anusik, Karol XII, Wrocław 2006, ss. 294-300
- ↑ Так где же находится могила Ивана Мазепы? [online] [dostęp 2017-06-28] (ros.).
- ↑ 13 необычных памятников Молдовы - Locals, „Locals”, 28 stycznia 2017 [dostęp 2017-06-28] (ros.).
- ↑ В Приднестровье состоялись мероприятия по празднованию 19-летия независимости Украины, „Point.md” [dostęp 2017-06-28] (ros.).
- ↑ a b J. Solak, Mołdawia..., s. 135.
- ↑ Agnieszka Tomczyk, The New (Old) Moldovan-Transnistrian Border Conflict [online], www.neweasterneurope.eu [dostęp 2017-06-27] [zarchiwizowane z adresu 2017-09-11] (ang.).
- ↑ HISTORIC archeological discovery in Moldova. Swedish king's palace found in Varnita, „PUBLIKA.MD”, 16 lipca 2016 [dostęp 2017-06-27] (ang.).
Bibliografia
edytuj- J. Solak, Mołdawia: republika na trzy pęknięta. Historyczno-społeczny, militarny i geopolityczny wymiar "zamrożonego konfliktu" o Naddniestrze, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2014, ISBN 978-83-7780-997-6.