vi (program)

vi
Autor	Bill Joy
Pierwsze wydanie	1976
Język programowania	C
System operacyjny	Unix
Rodzaj	edytor tekstu
Licencja	BSD
	Strona internetowa

vi – ekranowy, modalny edytor tekstu, używany w systemach Unix. Jego autorem jest Bill Joy. Nazwa pochodzi od angielskiego wyrazu visual.

Edytor vi w praktyce został wyparty przez klony, takie jak Vim, nvi lub elvis, które oferują bogatsze możliwości. Pozostaje jednym z narzędzi administratora ze względu na powszechność i jednolitość implementacji.

Użytkownik vi widzi na ekranie fragment treści pliku tekstowego, po którym może poruszać się (za pomocą kursorów), może dokonywać zmian tekstu i dopisywać nowy tekst. Edytor vi można uruchomić z argumentem będącym nazwą pliku. Jeżeli taki plik nie istnieje, to zostanie utworzony nowy.

Edytor vi w odróżnieniu od większości edytorów jest modalny – w każdej chwili znajduje się w jednym z dwu trybów pracy: trybie wstawiania lub trybie poleceń. Bezpośrednio po uruchomieniu vi znajduje się w trybie poleceń. Przejście do trybu wstawiania odbywać się może m.in. przez wydanie polecenia i (insert) lub a (append). Polecenia vi nie wymagają potwierdzenia klawiszem Enter, wykonywane są natychmiast.

Przejście z trybu wstawiania do trybu poleceń odbywa się przez naciśnięcie klawisza Esc.

W istocie vi jest edytorem ex działającym w trybie wizualnym, dlatego wszystkie polecenia edytora ex dostępne są także w vi. Polecenia ex wydawane w trybie poleceń poprzedzane są dwukropkiem : i wymagają potwierdzenia klawiszem Enter.

Polecenia

Polecenia edytora vi składają się z kilku grup.

Polecenia edycyjne:

a – wpisywanie tekstu za kursorem
A – wpisywanie tekstu na końcu aktualnej linii
i – wstawianie tekstu przed kursorem
I – wstawianie tekstu na początku aktualnej linii
o – utworzenie nowej linii poniżej aktualnej
O – utworzenie nowej linii powyżej aktualnej
R – zastępowanie tekstu
s – zastąpienie znaku wskazanego przez kursor
S – zastąpienie aktualnej linii
c – zmiana zaznaczonego tekstu
C – zmiana do końca linii

Polecenia zmieniające tekst:

x – skasowanie znaku wskazywanego przez kursor
X – skasowanie znaku przed kursorem
d – skasowanie wskazanego tekstu
dd – skasowanie aktualnej linii
d<liczba>d – skasowanie kilku wierszy określonych liczbą, począwszy aktualnej linii
D – skasowanie tekstu od aktualnej pozycji aż do końca linii
y – skopiowanie wskazanego tekstu do bufora pomocniczego
Y – skopiowanie linii tekstu do bufora pomocniczego
p – wstawienie tekstu za kursorem
P – wstawienie tekstu przed kursorem
J – połączenie linii
> – przesunięcie tekstu w prawo
< – przesunięcie tekstu w lewo
! – przetworzenie tekstu przez polecenie systemowe i zastąpienie tego tekstu przez wyjście tego polecenia
r – zastąpienie znaku wskazywanego przez kursor
m – zaznaczenie linii tekstu
u – anulowanie ostatniej zmiany (ponowne wciśnięcie powoduje ponowne zastosowanie ostatniej zmiany)
. – powtórzenie polecenia

Polecenia sterujące kursorem:

0 – przeniesienie kursora na początek linii
^ – przeniesienie kursora na początek linii
$ – przeniesienie kursora na koniec linii
h – przeniesienie kursora w lewo
j – przeniesienie kursora w dół
k – przeniesienie kursora w górę
l – przeniesienie kursora w prawo
^H – skasowanie znaku przed kursorem (klawisz ← Backspace)
f – przeniesienie do przodu do podanego znaku
F – przeniesienie do tyłu do podanego znaku
t – przeniesienie do przodu przed wskazany znak
T – przeniesienie do tyłu przed wskazany znak
; – powtórzenie ostatniego polecenia f, F, t, T
, – odwrócenie działania ostatniego polecenia f, F, t, T
| – ustawienie kursora w podanej kolumnie
% – odnalezienie pary dla wskazanego nawiasu
B – ustawienie kursora na początku poprzedniego słowa (słowo = ciąg znaków bez znaków białych)
W – ustawienie kursora na początku następnego słowa (słowo = ciąg znaków bez znaków białych)
H – przeniesienie kursora na górę ekranu
L – przeniesienie kursora na dół ekranu
:<liczba> – przeniesienie kursora do wiersza wskazanego liczbą
spacja – przeniesienie kursora w prawo

Polecenia sterujące ekranem:

^F – przesunięcie okna ekranowego o jeden ekran do przodu
^B – przesunięcie okna ekranowego o jeden ekran do tyłu
G – przesunięcie okna ekranowego do podanej linii
/ – wyszukanie podanego wzorca w przód (po dojściu na koniec pliku kontynuowanie szukania od początku)
? – wyszukanie podanego wzorca w tył (po dojściu na początek pliku kontynuowanie szukania od końca)
^L – wyczyszczenie i przerysowanie ekranu
^R – przerysowanie ekranu

Wybrane polecenia ex:

:q – wyjście z edytora pod warunkiem braku zmian od ostatniego zapisu
:q! – wyjście z edytora bez zapisania pliku
:w – zapisanie pliku
:w nazwa – zapisanie pliku pod nową nazwą
:w! – zapisanie pliku (z wymuszonym zapisaniem plików tylko do odczytu)
:wq – wyjście z edytora z zapisaniem pliku
:x – wyjście z edytora z zapisaniem pliku (bez zapisania przy braku zmian)
:x! – wyjście z edytora z zapisaniem pliku (bez zapisania przy braku zmian, z wymuszonym zapisaniem plików tylko do odczytu)
ZZ – wyjście z edytora z zapisaniem pliku
:e nazwa – otworzenie pliku do edycji
:help – wyświetlenie pomocy
:xq – wyjście z edytora bez zapisania pliku (alternatywa dla :q!)

Przykładowe zestawy poleceń

: %s /<ciąg1> /<ciąg2> - Wyszukuje ciąg znaków pasujący do wzorca ciąg1 i zamienia go ciągiem2
: %sg /<ciąg1> /<ciąg2> - Wyszukuje ciąg znaków pasujący do wzorca ciąg1 i zamienia go ciągiem2 w całym dokumencie
:%s /^V^M / - Usuwa znaki ^M (^V jest znakiem nieinterpretowania znaku ^M)

vi i jego pochodne posiadają wystarczającą liczbę zwolenników do powstania tak zwanej wojny edytorowej między nimi a zwolennikami Emacsa.

Zalety vi

Edytor vi pomimo pozornego anachronizmu nadal jest wykorzystywany przez administratorów i programistów. Jego największe zalety to:

z racji standaryzacji w ramach POSIX edytor jest dostępny na każdym systemie uniksowym bez instalacji,
możliwość pracy w bardzo ubogim środowisku terminalowym – bez grafiki i przy ograniczonym zestawie znaków,
możliwość pełnoekranowej edycji plików nawet przy bardzo wolnym łączu – przez sieć dla każdej edycji przesyłane jest tylko tyle znaków, ile zostało wpisane, a odświeżany jest tylko niewielki fragment tekstu, którego dotyczy edycja.
w wielu powłokach po wydaniu polecenia set -o vi możliwe jest korzystanie z wiersza poleceń jak z edytora vi. Wciskając klawisz Esc, przechodzi się do trybu poleceń, w którym możliwe jest sterowanie kursorem i wyszukiwanie w historii.

Zobacz też

ed, ex