Willa „Holenderka” w Szczawnicy
Willa „Holenderka” w Szczawnicy – zabytkowa willa w Szczawnicy, przy placu Józefa Dietla 7 – zamykająca, wraz z willą Pod Bogarodzicą i Domem nad Zdrojami, plac od północnej strony. Znajduje się u wylotu ul. Kowalczyk. W dobudowanej od północnej strony części znajduje się obecnie Muzeum Historii Uzdrowiska[1].
 nr rej. A-649 z 12 grudnia 1991 [A-1077/M]
| |
 Willa Holenderka - widok z Placu Dietla | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
plac Dietla 7, |
| Typ budynku | |
| Architekt | |
| Inwestor |
Józef Szalay |
| Kondygnacje |
2 |
| Ukończenie budowy |
1855 |
| Pierwszy właściciel |
Józef Szalay |
| Kolejni właściciele | |
Położenie na mapie Szczawnicy  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |
Położenie na mapie powiatu nowotarskiego  | |
Położenie na mapie gminy Szczawnica  | |
 49°25′44,9″N 20°29′17,0″E/49,429139 20,488056
| |
Pochodzenie nazwy edytuj
Willę wybudowano – według planu Józefa Szalaya[2] w stylu holenderskim.
Historia edytuj
Parter budynku został wybudowany z kamienia, a pierwsze piętro – muru pruskiego. Na parterze znajdowało się 1-pokojowe mieszkanko z alkową i kuchnią, a na I piętrze było 3-pokojowe mieszkanie z balkonem i przedpokojem.
Mieszkańcy i użytkownicy edytuj
- Od 1896 roku mieściły się w tym budynku biura Zakładu Zdrojowego.
- Od końca XIX wieku przyjmował tu też znany lekarz z Krościenka nad Dunajcem – Rudolf Hammerschlag, a później, do 1939 roku – lekarz Roman Hammerschlag.
- W czasie okupacji mieszkał w tym domu słynny lekarz, profesor Uniwersytetu Jagiellońskiego Władysław Szumowski (1875–1945) leczący szczawniczan od początku XX wieku.
- W latach 1970–1990 na parterze mieściły się tu biura Państwowego Biura Podróży Orbis (tu kuracjusze kupowali m.in. bilety kolejowe na powrót ze Szczawnicy).
-
Ogólny widok na plac Dietla, od lewej: willa „Pałac”, willa „Pod Bogarodzicą”, willa „Holenderka” -
Widok od fontanny -
Elewacja zachodnia
.jpg)
.jpg)
.jpg)
Muzeum Historii Uzdrowiska edytuj
Powyżej Holenderki, po wschodniej stronie ulicy Kowalczyk jeszcze w połowie XX wieku mieściły się stajnie i wozownie. W latach 60. XX wieku na ich miejscu wybudowano rozlewnię wody mineralnej „Szczawniczanka” wraz ze składem butelek i opakowań. W latach 2007–2008 rozlewnia została rozebrana, a na jej miejscu wybudowano nowy budynek w stylu odpowiadającym „Holenderce”. Na parterze nowej willi mieści się udostępnione w 2010 roku Muzeum Historii Uzdrowiska, gromadzące eksponaty będące pamiątką i zapisem dziejów uzdrowiska, które przybliżają kuracjuszom tradycje, koloryt i specyfikę regionu. W muzeum organizowane są również czasowe wystawy i inne wydarzenia kulturalne.
-
Budynek Muzeum Historii Uzdrowiska -
Ciężarówka dystrybuująca szczawnicką wodę mineralną przed willą „Holenderka”, 1925 rok, ze zbiorów NAC
.jpg)
Thermaleo Sp. z o.o. edytuj
Nad muzeum, na piętrze nowego budynku mieszczą się biura spółki Thermaleo Sp. z o.o., która administruje rewitalizacją Szczawnicy. Jest to rodzinna spółka, założona przez prawnuków hrabiego Adama Stadnickiego, zarejestrowana w 2004 roku. Zadaniem Spółki jest „Stworzenie w Szczawnicy kurortu z pełną gamą zabiegów i dostępem do komfortowych sanatoriów; przygotowanie bogatego zaplecza infrastrukturalnego oraz szerokiej oferty kulturalnej”[3]. Prezesem zarządu Spółki jest Krzysztof Mańkowski, praprawnuk Stadnickiego.
Numeracja edytuj
Dom ma adres „Plac Dietla 7”, ale według rejestru zabytków NID – 8.
Przypisy edytuj
- ↑ Węglarz 2011 ↓, s. 141–142.
- ↑ Węglarz 2011 ↓, s. 17.
- ↑ Strona internetowa spółki Thermaleo Sp. z o.o.. [dostęp 2012-08-12].
Bibliografia edytuj
- Barbara Alina Węglarz: Spacerkiem po starej Szczawnicy i Rusi Szlachtowskiej. Wyd. 3. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2011, s. 141–142. ISBN 978-83-62460-17-5.