Willa Armira

Willa Аrmira (bułg. Вила „Армира”) – powstała w I wieku n.e. pozamiejska willa rzymska (villa rustica) w południowo-wschodniej Bułgarii, położona w pobliżu Iwajłowgradu. Odkryta w 1964 roku, podczas budowy tamy rzecznej, stanowi główną historyczną atrakcję w obwodzie Chaskowo. Uznana za narodowy zabytek kultury.

Model odtworzonej willi (Muzeum w Iwajłowgradzie)

Kompleks zabudowań znajduje się ok. 4 km na południowy zachód od Iwajłowgradu. Nazwę zyskał od rzeki Armiry, będącej niewielkim dopływem Ardy, od której dzieli go ok. 100 m. Miejscowe prace wykopaliskowe od początku prowadziła dr Janka Mładenowa, a następnie także dr Gergana Kabakczijewa, w rezultacie odsłaniając cały zespół rozciągnięty na powierzchni 3600 m². Jest to jedna z największych i najbogaciej zdobionych starożytnych willi z okresu rzymskiego, jakie odkopano w Bułgarii. Oprócz wyposażenia i dekoracji wykonanych z marmuru, zawiera wyjątkowo rozległe mozaiki podłogowe, nieporównywalne z odkrytymi na ziemi bułgarskiej dotychczas. Ustalono, że stanowiła centrum znacznych posiadłości bogatej rodziny trackiej, spokrewnionej z dawną (przedrzymską) arystokracją królewską. Potwierdzeniem tego ma być grobowiec kurhanowy koło miejscowości Swiraczi, widocznie pełniący rolę nekropoli rodzinnej.

Część rozległych mozaik podłogowych

Budowę jej w najwcześniejszej fazie datuje się na drugą połowę I wieku n.e. (lata 50.-70.). Zabudowania zajmują powierzchnię 2200 m², z czego na pomieszczenia mieszkalne przypada 978 m². Jednopiętrowa budowla z wewnętrznym impluvium i otaczającym ją ogrodem na parterze ma 22 pomieszczenia wraz z tarasem widokowym. Będący ośrodkiem zabudowań basen ma wymiary 11 × 7 m przy głębokości 1,6 m. Wewnętrzne ściany pomieszczeń oblicowano starannie obrobionym białym marmurem. W licznych pomieszczeniach odsłonięto różnorodne mozaiki podłogowe (w większości dwubarwne) o motywach geometrycznych, roślinnych i figuralnych. Wśród nich natrafiono na pochodzące z II w. portretowe wyobrażenia ówczesnego właściciela willi oraz dwojga jego dzieci; są to jedyne portrety mozaikowe z czasów rzymskich odkryte w Bułgarii. Inne przedstawiają sceny z mitu o Artemidzie i Akteonie oraz o Dionizosie i Ariadnie. Najczęstszy motyw dekoracyjny stanowi jednak wyobrażenie Meduzy.

Z upływem czasu kompleks rozbudowywano, zwłaszcza od strony zachodniej; w III wieku dobudowano triclinium i hypokaustum. Całość prawdopodobnie zniszczona została pod koniec IV w. przez Gotów, mniej więcej w okresie bitwy pod Adrianopolem (378).

Obecnie portrety właściciela i jego dzieci eksponowane są w Narodowym Muzeum Historycznym w Sofii, a znaleziska ceramiczne znajdują się w sofijskim Narodowym Muzeum Archeologicznym. Natomiast kopie marmurowych zdobień stanowią część ekspozycji w Regionalnym Muzeum Historycznym w Kyrdżali. Willę zrekonstruowano i poddano anastylozie ze środków Unii Europejskiej. Od 2008 r. jest otwarta dla zwiedzających, dla których dostępne są dobrze zachowane części mozaiki.

Bibliografia

• Małgorzata Biernacka-Lubańska: Śladami Rzymian po Bułgarii. Przewodnik archeologiczny. Wrocław: Ossolineum, 1976, OCLC 917112398
• Гергана Кабакчиева: Великолепието на вила Армира. ИК Летера, 2009