Wikipedia

Willi Mentz

zbrodniarz hitlerowski

Willi Mentz (ur. 30 kwietnia 1904 w Osinie, zm. 25 czerwca 1978) – niemiecki robotnik, SS-Unterscharführer, uczestnik akcji T4, członek personelu obozów zagłady w Treblince i Sobiborze, skazany w pierwszym procesie załogi Treblinki na karę dożywotniego więzienia.

Willi Mentz
Frankenstein
Ilustracja
Członkowie załogi obozu zagłady w Treblince przed obozowym zoo. Drugi od lewej Willi Mentz
SS-Unterscharführer SS-Unterscharführer
Data i miejsce urodzenia

30 kwietnia 1904
Osina

Data śmierci

25 czerwca 1978

Przebieg służby
Lata służby

1942–1945

Formacja

Schutzstaffel

Życiorys edytuj

Urodził się we wsi Schönhagen na Pomorzu (ob. Osina). Po ukończeniu szkoły podstawowej pracował w tartaku jako robotnik niewykwalifikowany[1]; według innych źródeł przez krótki czas wykonywał zawód górnika[2]. Później rozpoczął kurs mleczarski i po pomyślnym zdaniu egzaminów handlowych został wykwalifikowanym mleczarzem[3]. Pracował na terenach Meklemburgii i Lippe[2].

W 1940 roku złożył podanie o przyjęcie w szeregi policji porządkowej. Zamiast tego został jednak zatrudniony jako główny mleczarz w szpitalu psychiatrycznym na zamku Grafeneck, który stanowił wtedy jeden „ośrodków eutanazji” akcji T4. Później pracował jako ogrodnik w innym ośrodku akcji T4 – w Hadamarze[4].

Podobnie jak wielu innych wykonawców akcji T4 został przeniesiony do okupowanej Polski, aby wziąć udział w eksterminacji Żydów. W czerwcu lub lipcu 1942 roku w randze SS-Unterscharführera rozpoczął służbę w obozie zagłady w Treblince[5]. Przez pierwsze dwa miesiące służył w „górnym obozie” (obszar zagłady), gdzie nadzorował komando, które przenosiło zwłoki z komór gazowych do masowych grobów[6]. Później przeniesiono go do „dolnego obozu” (strefa przyjęć i strefa mieszkalno-administracyjna). Sprawował tam nadzór nad komandem rolniczym (Landwirtschaftskommando)[5]. Często uczestniczył także w „rozładunku” żydowskich transportów na obozowej rampie. Świadkowie wspominali, że strzelał wtedy na oślep do tłumu Żydów, aby zmusić ich do szybszego wyjścia z wagonów[6].

Na przełomie sierpnia i września 1942 roku inspektor obozów zagłady Christian Wirth przydzielił go do tzw. lazaretu. W miejscu tym, upozorowanym na szpital polowy, rozstrzeliwano osoby, które nie były w stanie o własnych siłach dojść do komór gazowych, a także żydowskich więźniów niezdolnych do pracy lub skazanych na śmierć za rozmaite przewinienia. Mentz, który przed przybyciem do Treblinki nie potrafił posługiwać się bronią, został jednym z głównych katów w „lazarecie”[5]. Podczas powojennego przesłuchania przyznał, że z każdego przybywającego do Treblinki transportu rozstrzeliwał od dwóch do ponad dwudziestu osób[7]. Łączną liczbę swoich ofiar oszacował na „nie mniej niż dwieście, w tym dzieci”[6]. Był postrachem więźniów, którzy ze względu na jego charakterystyczny wygląd nadali mu przydomek „Frankenstein”[8][9].

17 listopada 1943 roku, w dniu ostatecznej likwidacji obozu, wraz z Kurtem Franzem i Paulem Bredowem rozstrzelał w pobliskim lesie ostatnią grupę więźniów Treblinki[10]. Jesienią 1943 roku służył przez krótki czas w ośrodku zagłady w Sobiborze. Po jego likwidacji podobnie jak większość weteranów akcji „Reinhardt” został przeniesiony na wybrzeże Adriatyku. Uczestniczył tam w walkach z partyzantką i eksterminacji miejscowych Żydów[5].

Po wojnie zamieszkał w Niemczech Zachodnich i ponownie został mleczarzem[5]. Gdy w 1959 roku Centrala Badania Zbrodni Narodowosocjalistycznych w Ludwigsburgu wszczęła śledztwo w sprawie zbrodni popełnionych w Treblince, stał się jednym z pierwszych podejrzanych. W czerwcu 1960 roku został tymczasowo aresztowany[11]. Akt oskarżenia przeciwko niemu i trzynastu innym esesmanom został wniesiony 29 stycznia 1963 roku[12]. Był sądzony w pierwszym procesie załogi Treblinki, który toczył się w Düsseldorfie w latach 1964–1965. W trakcie śledztwa i procesu przyznał, że osobiście mordował Żydów[a], aczkolwiek twierdził, że czynił to pod przymusem, nie mając możliwości niewykonania rozkazów przełożonych lub uzyskania przeniesienia z Treblinki[13]. Prokuratura postawiła mu zarzut pomocnictwa w morderstwie i zażądała dla niego kary dożywotniego pozbawienia wolności[14]. Wyrokiem z 3 września 1965 roku został uznany winnym pomocnictwa w zamordowaniu 25 osób oraz pomocnictwa w zbiorowym mordzie na 300 tys. osób[15]. Skazano go na karę dożywotniego więzienia[16], co było najwyższą karą, którą niemieckie prawo przewidywało za te przestępstwa[17].

Uwagi edytuj

  1. ↑ Spośród dziesięciu podsądnych analogiczne zeznanie złożył jeszcze tylko August Wilhelm Miete. Patrz: Bryant 2014 ↓, s. 98 i 118.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Webb i Chocholatý 2014 ↓, s. 342.
  2. ↑ a b Bryant 2014 ↓, s. 85.
  3. ↑ Webb i Chocholatý 2014 ↓, s. 342–343.
  4. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 85–86.
  5. ↑ a b c d e Webb i Chocholatý 2014 ↓, s. 343.
  6. ↑ a b c Bryant 2014 ↓, s. 86.
  7. ↑ Webb i Chocholatý 2014 ↓, s. 52.
  8. ↑ Webb i Chocholatý 2014 ↓, s. 156 i 343.
  9. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 87.
  10. ↑ Młynarczyk 2013 ↓, s. 96–97.
  11. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 77.
  12. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 84.
  13. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 98 i 118.
  14. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 119.
  15. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 121–122.
  16. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 122.
  17. ↑ Bryant 2014 ↓, s. 123.

Bibliografia edytuj

  • Michael S. Bryant: Eyewitness to Genocide: The Operation Reinhard Death Camp Trials, 1955–1966. Knoxville: The University of Tennessee Press, 2014. ISBN 978-1-62190-070-2. (ang.).
  • Jacek Andrzej Młynarczyk: Niemiecki obóz zagłady dla ludności żydowskiej w Treblince. W: Edward Kopówka (red.): Co wiemy o Treblince? Stan badań. Siedlce: Muzeum Regionalne w Siedlcach, 2013. ISBN 978-83-88761-38-6.
  • Chris Webb, Michal Chocholatý: The Treblinka death camp. History, Biographies, Remembrance. Stuttgart: ibidem-Verlag, 2014. ISBN 978-3-8382-0656-1. (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Willi_Mentz&oldid=67968695”