Witold Lipski (informatyk)
Witold Lipski (ur. 13 lipca 1949, zm. 30 maja 1985 w Nantes) – polski informatyk, doktor habilitowany, autor dwóch książek: Kombinatoryka dla programistów oraz Analiza kombinatoryczna (współautor z Wiktorem Markiem). Wraz ze swym doktorantem Tomaszem Imielińskim stworzył podwaliny teorii niezupełnej informacji w relacyjnych bazach danych.
 Witold Lipski (autoportret) | |
| Data urodzenia |
13 lipca 1949 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
30 maja 1985 |
| Zawód, zajęcie |
informatyk |
Życiorys
edytujNosił to samo imię, co jego ojciec, ekonomista i polityk Witold Lipski[1]. Jako laureat olimpiady matematycznej dostał się w 1967 r. na Politechnikę Warszawską[2] i został absolwentem Studium Podstawowych Problemów Techniki Politechniki Warszawskiej[1]. W 1975 r.[2] tytuł doktora uzyskał w Centrum Obliczeniowym PAN, pod kierunkiem prof. Wiktora Marka, pracą doktorską pt. Kombinatoryczne aspekty teorii wyszukiwania informacji[1]. W 1978 r. uzyskał stypendium Fulbrighta i wyjechał do USA, gdzie pracował z Franco P. Preparatą[3] i Christosem Papadimitriou[4], zajmując się zagadnieniami geometrii obliczeniowej i jej zastosowaniom do projektowania układów scalonych wielkiej skali integracji oraz teorią algorytmów[2]. Na przełomie lat 1979 i 1980 prowadził wykłady na University of Illinois at Urbana-Champaign oraz krótko przed śmiercią na Uniwersytecie Paryskim[1]. Habilitację uzyskał w 1980 roku w Instytucie Podstaw Informatyki PAN[1].
Wraz ze swym doktorantem Tomaszem Imielińskim stworzył podwaliny teorii niezupełnej informacji w relacyjnych bazach danych. Od 1978 do 1985 r. Lipski badał szereg zagadnień związanych z niezupełną informacją w relacyjnych bazach danych[5][6][7]. Także we współpracy z Imielińskim, studiował zagadnienia związane z semantyką relacyjnych baz danych[8]. Badania te oparte były na teorii algebr cylindrycznych, studiowanych w dziedzinie matematyki nazywanej algebrą uniwersalną.
Wniósł też znaczący wkład do problematyki analizy algorytmów, odkrywając szereg nietrywialnych i efektywnych algorytmów stosowalnych w problematyce układów scalonych[3], podziale czasu w bazach danych[9] i geometrii obliczeniowej w zastosowaniach do systemów rozpoznania kształtów[10]
Autor i współautor ponad 60 prac, obejmujących kombinatorykę, teorię wyszukiwania informacji i geometrię obliczeniową[2].
Witold Lipski szczególnie lubił biegi długodystansowe i uczestniczył w zagranicznych maratonach. Był zapalonym radioamatorem (SP5 BIL). Był też utalentowanym muzykiem oraz grafikiem[1].
W 1980 r. zdiagnozowano u niego czerniaka. Był pacjentem prof. Tadeusza Koszarowskiego, ale po nawrocie choroby w 1982 r. przeniósł się do Paryża, gdzie wykładał w Université de Paris-Sud[2], zmarł w Nantes[4] z objawami przerzutów do układu nerwowego. Był jednym z pierwszych pacjentów, u których zastosowano eksperymentalną wówczas przeciwnowotworową terapię przeciwciałami monoklonalnymi[2]. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie (kwatera C 39, rząd 5, grób 7)[11].
Publikacje
edytuj- Kombinatoryczne aspekty teorii wyszukiwania informacji. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1975.
- Kombinatoryka dla programistów. Warszawa: Wydawnictwa Naukowo-Techniczne, 1982, 1989. ISBN 83-204-1023-1. (tłumaczona na rosyjski)
- razem z Wiktorem Markiem: Analiza kombinatoryczna. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1986.
Upamiętnienie
edytujW 2005 roku, w 20. rocznicę śmierci jej patrona, została ustanowiona Nagroda im. Witolda Lipskiego. Inicjatorami nagrody było trzech polskich informatyków pracujących poza granicami Polski: Krzysztof Apt, Wiktor Marek i Mirosław Truszczyński[12]. Jest najbardziej prestiżową nagrodą dla młodych informatyków w Polsce, obecnie przyznawaną za szczególne osiągnięcia w dwóch kategoriach: teoretyczne aspekty informatyki oraz zastosowania informatyki[13]. O nagrodę mogą ubiegać się osoby, które nie ukończyły 35. roku życia[14].
W latach 2005–2021 administratorem i organizatorem konkursu była Fundacja Rozwoju Informatyki, przy współpracy z Polskim Stowarzyszeniem dla Maszyn Liczących i Polskim Towarzystwem Informatycznym. Od 2022 roku organizację konkursu przejęła Fundacja Kościuszkowska[12], a od 2024 roku nagroda jest realizowana przez ośrodek badawczo-rozwojowy IDEAS NCBR[13].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Wspomnienia o Witoldzie Lipskim (1949–1985). [dostęp 2022-10-14].
- ↑ a b c d e f Piotr Cieśliński, Sebastian Ogórek, Witold Lipski - zapomniany geniusz. "Boniek polskiej informatyki" [online], wyborcza.pl, 14 października 2022 [dostęp 2022-10-15].
- ↑ a b FP Preparata, W. Lipski, Jr.. Optimal three-layer channel routing. IEEE Transactions on Computers, 1984
- ↑ a b Witold Lipski - zapomniany geniusz. "Boniek polskiej informatyki". wyborcza.pl. [dostęp 2022-10-14].
- ↑ Witold Lipski Jr. On Semantic Issues Connected with Incomplete Information Databases. ACM Trans. Database Syst. 4(3): 262-296 (1979)
- ↑ Tomasz Imieliński, Witold Lipski Jr. On Representing Incomplete Information in a Relational Data Base. VLDB 1981: 388-397
- ↑ Witold Lipski Jr. On Databases with Incomplete Information. J. ACM 28(1):41-70 (1981)
- ↑ Tomasz Imielinski, Witold Lipski Jr. The Relational Model of Data and Cylindric Algebras. J. Comput. Syst. Sci. 28(1): 80-102 (1984)
- ↑ A fast algorithm for testing for safety and detecting deadlocks in locked transaction systems. W. Lipski Jr, Ch. Papadimitriou - Journal of Algorithms, 1981
- ↑ Finding the contour of a union of iso-oriented rectangles W Lipski, Jr., F.P. Preparata – Journal of Algorithms, 1980
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze
- ↑ a b Nagroda im. Witolda Lipskiego [online], nagrodalipskiego.mimuw.edu.pl [dostęp 2024-02-29].
- ↑ a b Nagroda im. Witolda Lipskiego [online], Fundacja Kościuszkowska Polska [dostęp 2024-02-29] (pol.).
- ↑ Regulamin - Nagroda im. Witolda Lipskiego [online], IDEAS NCBR [dostęp 2024-02-29] (pol.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Nagroda im. Witolda Lipskiego – witryna inicjatywy Fundacji Kościuszkowskiej