Wikipedia

Wybory parlamentarne w Wielkiej Brytanii w 2024 roku

Wybory parlamentarne w Wielkiej Brytanii w 2024 roku – przedterminowe wybory do Izby Gmin Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, które zostały przeprowadzone 4 lipca. W ich wyniku rządząca Partia Konserwatywna po 14 latach rządów przeszła do opozycji, a zwyciężyła Partia Pracy z Keirem Starmerem na czele. Torysi uzyskali najmniejszą liczbę mandatów w niemal dwustuletniej historii partii – 121 spośród 650[1]. Laburzyści, pomimo niewielkiego wzrostu poparcia, podwoili liczbę posiadanych mandatów, uzyskując zdecydowaną większość parlamentarną. Lepszy wynik ich partia uzyskała uprzednio tylko pod przewodnictwem Tony'ego Blaira w 1997 roku[2].

Wyniki wyborów parlamentarnych w poszczególnych jednomandatowych okręgach wyborczych (legenda: patrz tabela w sekcji „Wyniki”)

Trzecią siłą polityczną pod względem liczby uzyskanych głosów (14,3%) była kierowana przez Nigela Farage'a partia Reform UK, która debiutowała w tych wyborach, jednak ze względu na jednomandatowy system wyborczy uzyskała jedynie 5 mandatów[3]. Liberalni Demokraci przy nieco mniejszym poparciu uzyskali 72 mandaty[4], co było najlepszym wynikiem w historii tej partii[a][5]. Dysproporcje pomiędzy liczbami głosów oddanych na poszczególne partie, a liczbami uzyskanych mandatów były największe w historii brytyjskich wyborów[6], wśród części komentatorów rodząc pytania dotyczące zasadności stosowania systemu jednomandatowego[7][3]. W Szkocji pro-niepodległościowa Szkocka Partia Narodowa odnotowała znaczący spadek poparcia, w rezultacie czego partia ta, w poprzedniej kadencji będącą dominującą siłą polityczną, utraciła większość posiadanych mandatów[8].

335 spośród 650 wybranych posłów nie zasiadało wcześniej w parlamencie[9]. Do Izby Gmin nie dostało się 12 spośród ubiegających się o reelekcję ministrów w poprzednim rządzie Partii Konserwatywnej. Wśród przegranych była m.in. była premier Wielkiej Brytanii (2022), Liz Truss[10]. Wśród parlamentarzystów znajduje się rekordowa liczba kobiet (263 – 40% ogółu) oraz przedstawicieli mniejszości etnicznych (90 – 14% ogółu)[11].

Sondaże

edytuj

Exit poll

edytuj

Według badań exit poll przeprowadzonych przez Ipsos MORI dla BBC, ITV i Sky News opublikowanych po zamknięciu lokali wyborczych o godz. 22:00, przedterminowe wybory parlamentarne do Izby Gmin wygrała Partia Pracy. Laburzyści zdeklasowali rywali, zdobywając 410 z 650 mandatów. Partia Konserwatywna mogła liczyć na 131 mandatów. Trzecie miejsce zajęli Liberalni Demokraci z 61 mandatami. Reform UK pod przywództwem Nigela Farage'a mogła liczyć na 13 mandatów, a Szkocka Partia Narodowa na zaledwie 10.

Partia Mandaty Zmiana
Partia Pracy 410 +208
Partia Konserwatywna 131 -234
Liberalni Demokraci 61 +50
Reform UK 13 +13
Szkocka Partia Narodowa 10 -38
Plaid Cymru 4 0
Partia Zielonych Anglii i Walii 2 +1
Inni 19 +0
Zwycięstwo Partii Pracy z większością 170
Źródło: BBC[12]

Wyniki

edytuj

Oficjalne wyniki wyborów:

Partia Liczba zdobytych mandatów[4] Zmiana[b][9] Liczba głosów[4] % głosów[4] Zmiana (%)[4]
Partia Pracy (Labour Party) 411[c] +209 9 704 655 33,7 +1,6
Partia Konserwatywna (Conservative Party) 121 -244 6 827 311 23,7 -19,9
Liberalni Demokraci (Liberal Democrats) 72 +61 3 519 199 12,2 +0,7
Szkocka Partia Narodowa (Scottish National Party) 9 -39 724 758 2,5 -1,4
Sinn Fein 7 0 210 891 0,7 +0,1
Kandydaci niezależni 6 +6 564 243 2,0 +1,4
Reform UK 5 +5 4 117 221 14,3 +12,3
Demokratyczna Partia Unionistyczna (Democratic Unionist Party) 5 -3 172 058 0,6 -0,2
Partia Zielonych Anglii i Walii (Green Party of England and Wales) 4 +3 1 943 265[d] 6,7 +4,0
Plaid Cymru 4 +2 194 811 0,7 +0,2
Socjaldemokratyczna Partia Pracy (Social Democratic & Labour Party) 2 0 86 861 0,3 -0,1
Partia Sojuszu Irlandii Północnej (Alliance Party) 1 0 117 191 0,4 0,0
Ulsterska Partia Unionistyczna (Ulster Unionist Party) 1 +1 94 779 0,3 0,0
Traditional Unionist Voice(inne języki) 1 +1 48 685 0,2 +0,2
Spiker Izby Gmin 1 0 25 238[13] – –
Workers Party of Britain(inne języki) 0 0 210 194 0,7 +0,7
Pozostałe ugrupowania 0 0 265 726 0,9 –
Łącznie 650 – 29 391 329 100,0 –

Wyniki regionalne

edytuj
Partia   Anglia[14]   Szkocja[15]   Walia[16]   Irlandia Północna[17] Łącznie mandatów
Liczba mandatów % głosów Liczba mandatów % głosów Liczba mandatów % głosów Liczba mandatów % głosów
Partia Pracy 347 34,4 37 35,3 27 37,0 – – 411
Partia Konserwatywna 116 25,9 5 12,7 0 18,2 0 0,1 121
Liberalni Demokraci 65 13,2 6 9,7 1 6,5 – – 72
Szkocka Partia Narodowa – – 9 30,0 – – – – 9
Sinn Fein – – – – – – 7 27,0 7
Kandydaci niezależni 5 2,1 0 0,4 0 1,3 1 3,0 6
Reform UK 5 15,3 0 7,0 0 16,9 – – 5
Demokratyczna Partia Unionistyczna – – – – – – 5 22,1 5
Partia Zielonych[e] 4 7,3 0 3,8 0 4,7 0 1,1 4
Plaid Cymru – – – – 4 14,8 – – 4
Socjaldemokratyczna Partia Pracy – – – – – – 2 11,1 2
Partia Sojuszu Irlandii Północnej – – – – – – 1 15,0 1
Ulsterska Partia Unionistyczna – – – – – – 1 12,2 1
Traditional Unionist Voice – – – – – – 1 6,2 1
Spiker Izby Gmin 1 – – – – – – – 1
Łącznie 543 100,0 57 100,0 32 100,0 18 100,0 650

Uwagi

edytuj
  1. ↑ Jej prekursor, Partia Liberalna po raz ostatni uzyskała lepszy wynik w 1923 roku(inne języki)[5].
  2. ↑ Względem faktycznych wyników wyborów w 2019 roku[9]. W wielu źródłach (m.in. BBC) podawane są odmienne liczby, które opierają się na hipotetycznych wynikach wyborów z 2019 roku (tzw. notional results), gdyby tamte odbyły się z użyciem okręgów wyborczych o obecnych granicach (te uległy zmianie pomiędzy 2019 a 2024 rokiem)[18].
  3. ↑ W niektórych źródłach (m.in. BBC) podawana jest liczba 412. Wynika to z często stosowanej praktyki doliczania mandatu uzyskanego przez spikera Izby Gmin, formalnie będącego kandydatem niezależnym, do puli mandatów partii do której należał przed objęciem tejże funkcji. Lindsay Hoyle, pełniący funkcję spikera od 2019 roku, należał uprzednio do Partii Pracy. Zgodnie z tradycją urzędujący spiker Izby Gmin startuje w wyborach jako „spiker ubiegający się o reelekcję”, a główne partie polityczne nie wystawiają w jego okręgu wyborczym własnych kandydatów[18].
  4. ↑ Łączna liczba głosów uzyskanych przez Partię Zielonych Anglii i Walii, Szkocką Partię Zielonych oraz północnoirlandzką Partię Zielonych(inne języki) – trzy odrębne ugrupowania.
  5. ↑ W Anglii i Walii – Partia Zielonych Anglii i Walii, w Szkocji – Szkocka Partia Zielonych, w Irlandii Północnej – Partia Zielonych(inne języki)

Przypisy

edytuj
  1. ↑ In charts: How Sunak delivered worst Tory defeat in modern history. The Telegraph, 2024-07-05. [dostęp 2024-07-09]. (ang.).
  2. ↑ Twelve charts that show how Labour won by a landslide. The Guardian, 2024-07-05. [dostęp 2024-07-09]. (ang.).
  3. ↑ a b ‘Disproportionate’ UK election results boost calls to ditch first past the post. The Guardian, 2024-07-08. [dostęp 2024-07-09]. (ang.).
  4. ↑ a b c d e UK election results 2024 | Constituency map [online], BBC News [dostęp 2024-07-06] (ang.).
  5. ↑ a b Lib Dems oust four cabinet ministers as they win record number of seats. The Guardian, 2024-07-05. [dostęp 2024-07-09]. (ang.).
  6. ↑ Biggest-ever gap between number of votes and MPs hits Reform and Greens. BBC News, 2024-07-05. [dostęp 2024-07-09]. (ang.).
  7. ↑ Labour election result most distorted in history. The Telegraph, 2024-07-05. [dostęp 2024-07-09]. (ang.).
  8. ↑ Scotland's general election explained in numbers. BBC News, 2024-07-05. [dostęp 2024-07-09]. (ang.).
  9. ↑ a b c General election 2024 results. House of Commons Library, 2024-07-07. [dostęp 2024-07-09]. (ang.).
  10. ↑ Tory big beasts fall: Liz Truss, Penny Mordaunt and Grant Shapps lose seats as record number of Cabinet ministers go. The Standard. [dostęp 2024-07-09]. (ang.).
  11. ↑ Who are Westminster's newbie MPs?. BBC News, 2024-07-08. [dostęp 2024-07-09]. (ang.).
  12. ↑ Watch: Labour landslide predicted by exit poll [online], BBC News, 4 lipca 2024 [dostęp 2024-07-06] (ang.).
  13. ↑ Chorley results. BBC News. [dostęp 2024-07-09]. (ang.).
  14. ↑ England Election 2024 Results. BBC News. [dostęp 2024-07-09]. (ang.).
  15. ↑ Scotland Election 2024 Results. BBC News. [dostęp 2024-07-09]. (ang.).
  16. ↑ Wales Election 2024 Results. BBC News. [dostęp 2024-07-09]. (ang.).
  17. ↑ Northern Ireland Election 2024 Results. BBC News. [dostęp 2024-07-09]. (ang.).
  18. ↑ a b How the BBC reports this election. BBC News, 2024-07-01. [dostęp 2024-07-09]. (ang.).


Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wybory_parlamentarne_w_Wielkiej_Brytanii_w_2024_roku&oldid=74244706”