YF-100
YF-100 – chiński silnik rakietowy, spalający mieszankę nafty i ciekłego tlenu, wykorzystywany w rakietach nośnych Chang Zheng 5[5], Chang Zheng 6[6] i Chang Zheng 7[7]. Prawdopodobnie wzorowany na projektowanym w ZSRR silniku RD-120[4].
| |
| Kraj pochodzenia | |
|---|---|
| Wykorzystanie | |
| Materiały napędowe | |
| Pierwszy lot |
20 września 2015 |
| Osiągi | |
| Siła ciągu na poziomie morza |
1200 kN |
| Siła ciągu w próżni |
1340 kN |
| Impuls właściwy na poz. morza |
300 s |
| Impuls właściwy w próżni |
335 s |
| Maks. czas działania |
155 s |
| Parametry | |
| Komory spalania |
1 |
| Ciśnienie w komorze |
180 bar |
| Wymiary | |
| Średnica |
1,33 m[4] |
Tworzenie edytuj
Prace nad stworzeniem silnika rozpoczęto na początku XXI wieku, w tym samym czasie rozpoczęto opracowywanie mniejszego silnika YF-115, który docelowo napędza górne stopnie rakiet CZ-6 i CZ-7. W listopadzie 2007 przeprowadzono pierwszy zapłon silnika, który pracował podczas testu przez 300 sekund[8].
Idea stworzenia wydajnego silnika rakietowego nie używającego toksycznej mieszanki hipergolowej jako materiału pędnego była jednym z celów chińskiej inżynierii od czasu uruchomienia Programu 863 w 1986. Jednakże chiński przemysł nie był w stanie podjąć się tego zadania aż do wczesnych lat 90. XX wieku, kiedy nie uzyskano dostępu do próbnych egzemplarzy (prawdopodobnie również dokumentacji technicznej) radzieckiego silnika RD-120[7].
28 maja 2012 silnik YF-100 został dopuszczony do eksploatacji[9]. Pierwszy lot silnika odbył się 20 września 2015 podczas pierwszego startu rakiety Chang Zheng 6.
Dane techniczne edytuj
Silnik zasilany jest przez jedną turbopompę, z jednym stopniem dla utleniacza oraz dwoma dla paliwa, zasilaną przez wspólny wał napędowy czerpiący energię z turbiny zasilanej spalinami z niewielkiej komory umieszczonej przed główną komorą spalania[10]. Silnik posiada możliwość zmiany wartości siły ciągu podczas pracy (od 65 do 100% wartości nominalnej). Praca turbopompy jest wspomagana przez dwie pompy niskiego ciśnienia zapobiegające występowaniu zjawiska kawitacji. Silnik posiada wymiennik ciepła służący do nagrzewania tlenu w stanie gazowym w celu utrzymania ciśnienia w zbiornikach utleniacza, a także wykorzystuje sprężoną ciekłą naftę jako płyn hydrauliczny dla siłowników kontrolujących położenie wektora ciągu[11].
Prace badawcze trwały 10 lat. Do 2013 dopracowano 70 kluczowych rozwiązań technologicznych, opracowano 50 rodzajów materiałów konstrukcyjnych i zbudowano 61 egzemplarzy, które poddawano testom łącznie przez ponad 40 tysięcy sekund[11][9].
Warianty edytuj
- YF-100 (wychylana komora w jednej osi) – używana w rakietach CZ-5 i CZ-7 jako silnik stopnia pomocniczego.
- YF-100 (wychylana komora w dwóch osiach) – używana w rakietach CZ-7 jako silnik centralnego stopnia.
- YF-100GBI – specjalna wersja dla rakiet CZ-6, wyposażona w dodatkowe dysze do kontroli obrotu rakiety wokół własnej osi.
Przypisy edytuj
- ↑ Gunter Krebs: CZ-5 (Chang Zheng-5). Gunter's Space Page. [dostęp 2016-12-04].
- ↑ Gunter Krebs: CZ-6 (Chang Zheng-6). Gunter's Space Page. [dostęp 2016-12-04].
- ↑ Gunter Krebs: CZ-7 (Chang Zheng-7). Gunter's Space Page. [dostęp 2016-12-04].
- ↑ a b Chinese YF-100 (Russian RD-120) to Power CZ-5. SPACEPAC, 31-07-2012. [dostęp 2016-12-05]. (ang.).
- ↑ CZ-5. SinoDefence. [dostęp 2016-12-05].
- ↑ CZ-6. SinoDefence. [dostęp 2016-12-05].
- ↑ a b CZ-7. SinoDefence. [dostęp 2016-12-05].
- ↑ "中国新型120吨液氧煤油火箭发动机已经试车成功" [China's new 120 tons of liquid oxygen kerosene rocket engine has been successfully fired]. [dostęp 2016-12-05]. (chiń.).
- ↑ a b "120吨级液氧煤油发动机项目验收" [120-ton liquid oxygen kerosene engine project acceptance]. CASC, 2012-06-01. [dostęp 2016-12-05]. (chiń.).
- ↑ Tzw. preburner
- ↑ a b YF-100. [dostęp 2016-12-05]. (chiń.).