YMCA Łódź
YMCA Łódź – łódzki oddział Związku Młodzieży Chrześcijańskiej Polska YMCA, będącego częścią światowego aliansu organizacji YMCA.
 nr rej. A/83 z 20.01.1971[1]
| |
 YMCA Łódź w 2007 roku | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres | |
| Styl architektoniczny |
modernizm[2] |
| Architekt |
Wiesław Lisowski |
| Kondygnacje |
4 |
| Powierzchnia użytkowa |
8700 m²[3] |
| Rozpoczęcie budowy |
1932 |
| Ukończenie budowy | |
| Ważniejsze przebudowy |
1949 |
| Pierwszy właściciel |
YMCA Polska |
| Kolejni właściciele |
Młodzieżowy Dom Kultury (Pałac Młodzieży im. J. Tuwima) |
| Obecny właściciel |
YMCA Polska |
Położenie na mapie Łodzi  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa łódzkiego  | |
 51°46′05,84″N 19°27′30,66″E/51,768289 19,458517
| |
| Strona internetowa | |
Celem YMCA jest prowadzenie działalności edukacyjnej, sportowej, charytatywnej i wychowawczej[4].
Historia
edytujII Rzeczpospolita
edytujPolską YMCA stworzono 8 grudnia 1923[5]. Zorganizowano ogniska (oddziały) w kilku miastach, również w Łodzi. Dyrektorem ogniska został Aleksander Leśniewicz. Pierwszą siedzibą YMCA Łódź był budynek przy ul. Piotrkowskiej 243[3].
Gmach, będący obecnie siedzibą łódzkiego ogniska, powstał w latach 1932–1935 według projektu Wiesława Lisowskiego[3] (pływalnia – pierwsza kryta pływalnia w Łodzi – została oddana do użytku w 1936). Przed wojną budynek był uważany za najlepiej wyposażony gmach organizacji YMCA w Europie[6]. W tym czasie łódzką „Imką” kierował Amerykanin H.J. Rounds[7].
Rozwój YMCA Łódź został zatrzymany podczas II wojny światowej. W budynku organizacji, podówczas przy Dietrich–Eckart–Strasse, działał klub dla oficerów niemieckich[3].
Polska Ludowa
edytujYMCA Łódź reaktywowano w 1945 (prowadziła wtedy również kursy przysposobienia zawodowego). W 1949 od strony zachodniej dobudowano salę teatralną według projektu Stanisława Kowalskiego[3].
W budynkach YMCA w Polsce po wojnie grywano jazz, a łódzkiej siedzibie YMCA działał Jazz Klub Melomani. Zakazano tego w 1949 roku. Szczególnie drastycznie rozprawiono się z jazzem w łódzkiej YMCA, gdzie spalono całą bibliotekę, a płyty potłuczono.
Zawodnicy YMCA Łódź byli pierwszymi mistrzami Polski w siatkówce mężczyzn (w 1929). Złoty medal mistrzostw kraju zdobyli również koszykarze (w 1948).
W grudniu 1949[3] YMCA Polska została rozwiązana przez władze, a majątek organizacji znacjonalizowano.
W budynku łódzkiej „Imki” pomieszczono Młodzieżowy Dom Kultury. Z dniem 1 września 1964 r. zmieniono nazwę na Pałac Młodzieży im. Juliana Tuwima[8]. W sali teatralnej utworzono Teatr Rozmaitości[3], który jednak nie był samodzielną jednostką. Funkcjonował jako sala teatralna dla okazjonalnych przedstawień prezentowanych w Łodzi. Z czasem stał się drugą sceną zawodowego Teatru 7.15. Pałac Młodzieży był placówką zajęć pozalekcyjnych (pracownie techniczne, teatralne, baletowe, naukowe oraz sekcje sportowe). W 1975 powstał tu Harcerski Zespół Pieśni i Tańca „Krajki”[9][10], reprezentacyjny zespół Chorągwi Łódzkiej ZHP.
III Rzeczpospolita
edytujŁódzka YMCA wznowiła działalność w 1990[5]. Budynek przy ul. Moniuszki został odzyskany w 1993[3]. Z powodu braku porozumienia pomiędzy władzami miasta a kierownictwem łódzkiej YMCA w sprawach finansowych i dalszego funkcjonowania Pałacu przy ul. Moniuszki, został on przeniesiony do budowanego gmachu na osiedlu Retkinia w zachodniej części Łodzi. Po wyprowadzeniu się Pałacu miasto na krótki okres ulokowało w „Imce” kilka swoich agend.
Aktualnie (2015) budynek jest w coraz gorszym stanie technicznym (m.in. nie działa pływalnia[11]). Duża jego część stoi pusta. W części obiektu prowadzona jest działalność statutowa, w pozostałej, na zasadzie wynajmu, działalność komercyjna, np. dawny teatr został gruntowanie przebudowany i jest wykorzystywany na działalność restauracyjną.
Obiekt został uwieczniony w dziełach filmowych, np. w „Aktorach prowincjonalnych” Agnieszki Holland, czy „Porno” Marka Koterskiego.
Architektura gmachu
edytujObiekt modernistyczny (zmodernizowany klasycyzm); zbudowany z prostopadłościennych brył o zróżnicowanej wysokości (rozbicie na bryły jest wyrazem funkcjonalizmu)[12]. Od ul. Moniuszki część środkowa cofnięta, po bokach ryzality. Budynek urozmaicony pionowymi lizeno-skarpami oraz podcieniami od strony północnej[2]. We wnętrzu zaplanowano basen, sale teatralne, bibliotekę z czytelnią, sale wykładowe oraz klubowe[2].
Gmach ten to „jedno z najważniejszych łódzkich dzieł lat międzywojennych związanych z nurtem modernistycznym"[6].
Obecnie budynek jest w złym stanie, zaprzestano wykorzystywania basenu[13]; obiekt wymaga pilnego remontu[6].
Zajęcia prowadzone w YMCA Łódź
edytuj- aerobic
- sekcja koszykówki
- kurs rysunku i malarstwa
- łódzki klub miłośników fantastyki
- karate dla dzieci (Budokai Kyokushin)
- zajęcia dla kobiet w ciąży oraz dla matek i niemowląt[11]
Ognisko bierze udział w programie Unii Europejskiej „Młodzież w Działaniu”, wspierającym uczestnictwo w kształceniu pozaszkolnym (edukacji pozaformalnej).
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Rejestr zabytków – województwo łódzkie. nid.pl, 2013-06-30. s. 41. [dostęp 2013-08-08].
- ↑ a b c Stefański i Ciarkowski 2018 ↓, s. 79.
- ↑ a b c d e f g h Joanna Olenderek: Łódzki modernizm. Łódź: Dom Wydawniczy Księży Młyn, 2011, s. 78-79. ISBN 978-83-7729-087-3.
- ↑ Misja ZMCh „Polska YMCA”. ymca.pl. [dostęp 2012-02-15].
- ↑ a b YMCA w Polsce. ymca.pl. [dostęp 2012-02-15].
- ↑ a b c Stefański i Ciarkowski 2018 ↓, s. 80.
- ↑ „Łódź w Ilustracji”, 7 VII 1935, nr 27, s. 2 (zdjęcie portretowe)
- ↑ „Głos Robotniczy”, wyd. A, 17.08.1964, nr 194, s. 2.
- ↑ Harcerski Zespół Artystyczny „Krajki”. palacmlodziezy.lodz.pl. [dostęp 2012-03-06].
- ↑ Historia. hzakrajki.prv.pl. [dostęp 2012-03-06].
- ↑ a b Zajęcia prowadzone w YMCA Łódź. ymca-lodz.pl. [dostęp 2012-02-15].
- ↑ Stefański i Ciarkowski 2018 ↓, s. 79-80.
- ↑ Od lat nikt tu nie pływa. Opuszczona pływalnia YMCA [ZDJĘCIA] - zdjęcie nr 1 [online], gazetapl [dostęp 2021-01-02] (pol.).
Bibliografia
edytuj- Krzysztof Stefański, Błażej Ciarkowski: Modernizm w architekturze Łodzi XX wieku. 2018.
Linki zewnętrzne
edytuj- siedziba Stowarzyszenia YMCA na stronie Centrum Informacji Turystycznej w Łodzi
- zdjęcia budynku przy ul. Moniuszki na stronie fotopolska.eu