Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych

Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych (ZFŚS) – fundusz utworzony przez pracodawcę do finansowania określonych świadczeń socjalnych.

Do jego utworzenia zobowiązane są jednostki budżetowe, samorządowe organy budżetowe oraz pracodawcy zatrudniający co najmniej 50 pracowników (według stanu na dzień 1 stycznia danego roku w przeliczeniu na pełne etaty), lub zatrudniający co najmniej 20 i mniej niż 50 pracowników, o ile z wnioskiem o utworzenie funduszu wystąpi zakładowa organizacja związkowa.

Przepisy regulujące fundusz znajdują się w ustawie z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych.

Przeznaczenie środków

Do skorzystania ze środków zebranych w ramach funduszu upoważnieni są pracownicy i ich rodziny, emeryci i renciści (byli pracownicy) i ich rodziny oraz inne osoby wskazane przez pracodawcę w regulaminie funduszu.

Środki zgromadzone przez ZFŚS służą finansowaniu ściśle określonych rodzajów działalności socjalnej. Są to:

• wypoczynek, na przykład dofinansowanie urlopu,
• działalność kulturalno-oświatowa,
• działalność sportowo-rekreacyjna,
• opieka nad dziećmi w żłobkach, klubach dziecięcych, przedszkolach i w innej formie,
• pomoc materialno-rzeczowa lub finansowa, na przykład zakup paczek świątecznych dla dzieci, zapomoga z powodu zdarzeń losowych,
• zwrotna lub bezzwrotna pomoc na cele mieszkaniowe, na przykład pożyczka mieszkaniowa, pożyczka remontowa.

Finansowanie ZFŚS

Zakładowy fundusz świadczeń socjalnych tworzy się z corocznego odpisu podstawowego, naliczanego w stosunku do przeciętnej liczby zatrudnionych.

Wysokość odpisu podstawowego na jednego zatrudnionego wynosi 37,5% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej w roku poprzednim lub w drugim półroczu roku poprzedniego (przy czym drugie półrocze bierze się pod uwagę, jeżeli przeciętne wynagrodzenie z tego okresu jest wyższe w stosunku do pierwszego półrocza).

Wyjątki dotyczące wysokości odpisu podstawowego zawierają:

• pracowników młodocianych – wysokość odpisu podstawowego na jednego pracownika wynosi w pierwszym roku nauki 5%, w drugim 6%, a w trzecim 7% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej,
• pracowników wykonujących prace w szczególnych warunkach lub prace o szczególnym charakterze – wysokość odpisu podstawowego na jednego pracownika wynosi 50% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej,
• pracowników, w stosunku do których orzeczono znaczny lub umiarkowany stopień niepełnosprawności – wysokość odpisu podstawowego na jednego pracownika może być zwiększona o 6,25% przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej.

Przedsiębiorcy mogą dodatkowo zwiększać środki funduszu z zysku netto do podziału, a spółdzielnie – z nadwyżki bilansowej.

Fundusz zasila się również środkami pochodzącymi z:

• wpływów z opłat pobieranych od osób i jednostek organizacyjnych – korzystających z działalności socjalnej,
• darowizn oraz zapisów osób fizycznych i prawnych,
• odsetek od środków funduszu,
• wpływów z oprocentowania pożyczek udzielonych na cele mieszkaniowe,
• wierzytelności likwidowanych zakładowych funduszy socjalnego i mieszkaniowego,
• przychodów z tytułu sprzedaży, dzierżawy i likwidacji środków trwałych służących działalności socjalnej, w części nieprzeznaczonej na utrzymanie lub odtworzenie zakładowych obiektów socjalnych,
• przychodów z tytułu sprzedaży i likwidacji zakładowych domów i lokali mieszkalnych w części nieprzeznaczonej na utrzymanie pozostałych zakładowych zasobów mieszkaniowych.

Funkcjonowanie ZFŚS

Zakładowym funduszem świadczeń socjalnych administruje pracodawca, a środki funduszu niewykorzystane w danym roku kalendarzowym przechodzą na rok następny. Pracodawca jest zobowiązany do przekazania wszystkich środków pochodzących z odpisów i zwiększeń na konto ZFŚS w terminie do 30 września danego roku. Do 31 maja konieczne jest przekazanie co najmniej 75% wszystkich odpisów na ten cel.

Rezygnacja z tworzenia ZFŚS nie oznacza natychmiastowej jego likwidacji, gdyż wszystkie niewykorzystane środku funduszu powinny być nadal wykorzystywane na prowadzenie działalności socjalnej, aż do ich pełnego wyczerpania.