Wikipedia

Zbylut z Panigrodza

Zbylut Pałuka z Panigrodza (zm. prawdopodobnie 8 maja 1153[1]) – komes, senior rodu Pałuków, fundator pierwszego opactwa cystersów w Polsce[2], pierwsza osoba, o której napisano obywatel Polski[3].

Zbilud polonie civis („Zbylut obywatel Polski”) - najstarszy zapis dotyczący obywatelstwa polskiego i pochodzący z dokumentu fundacji Zbyluta Pałuki

Życiorys edytuj

Był spadkobiercą grodów w Łeknie, Panigrodzu, Rgielsku i Pokrzywnicy, bratankiem arcybiskupa gnieźnieńskiego Jakuba ze Żnina. Najstarsze wzmianki o Zbylucie pochodzą z dokumentów, na których wymieniony jest jako świadek. Są to: dokument z 1140 księżnej Salomei z Bergu wystawiony dla Mogilna oraz dokument księcia Mieszka III Starego z 1145 wystawiony dla Trzemeszna[4].

W 1146 uczestniczył w zjeździe książąt w Gnieźnie, gdzie wspierał synów z drugiego małżeństwa księcia Bolesława III Krzywoustego tzw. juniorów, przeciwko Władysławowi II Wygnańcowi[4].

Trzy lata wcześniej Zbylut sprowadził na Pałuki niemieckich cystersów z opactwa w Altenbergu, zaś w 1153 ufundował w Łeknie pierwsze na terenie Polski opactwo cysterskie[5]. W dokumencie fundacyjnym opactwa Zbylut nazywa siebie: ego Zbilud Polonie civis („ja Zbylut obywatel Polski”) – ten nietypowy podpis wynikał z fascynacji prawem rzymskim[6]. Ponadto był fundatorem kilku innych kościołów, m.in. w Tarnowie Pałuckim i Mogilnie[4].

Miał dwóch, nieznanych z imienia, synów, oraz dwóch bratanków, Sławnika Starego i Piotra ze Słupów[4].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Andrzej Marek Wyrwa: Klasztor cysterski w Łeknie (poł. XII -kon. XIV wieku) Zarys dziejów. Muzeum Archeologiczne w Poznaniu. [dostęp 2017-06-21].
  2. ↑ Andrzej M. Wyrwa: Dokument Zbyluta na liście UNESCO. Muzeum Pierwszych Piastów na Lednicy, 2016-11-07. [dostęp 2017-06-21]. (pol.).
  3. ↑ Prof. Andrzej Nowak: To Polska stworzyła cywilizację wolności w środku Europy. fronda.pl, 2017-05-28. [dostęp 2017-06-21].
  4. ↑ a b c d Marosz 2007 ↓
  5. ↑ Adam Kusz: 850 lat Panigrodza. Przewodnik Katolicki. [dostęp 2017-06-21].
  6. ↑ Marek Cetwiński: Kadłubek i Pitagoras: recepcja filozofii Zachodu w polskich kronikach średniowiecznych. W: Tradycje duchowe Europy Środkowej i Wschodniej: materiały z konferencji zorganizowanej przez Instytut Filozofii WSP w Słupsku, Ustka 14-15 maja 1998 r. Grażyna Grydziuszko-Polak (red.). Słupsk: Wydawnictwo Uczelniane WSP, 1999, s. 126.

Bibliografia edytuj

  • Józef Marosz: Zbylut I Pałuka z Panigrodza. [w:] Pałuki nr 212 (11/1996) [on-line]. Tygodnik Lokalny Pałuki, 17 maja 2007. [dostęp 2017-06-10]. (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zbylut_z_Panigrodza&oldid=60669061”