Zhang Yan (cesarzowa)

cesarzowa dynastii Han

Zhang Yan (chiń. upr. 张嫣; chiń. trad. 張嫣; pinyin Zhāng Yān) (zm. 163 p.n.e.) – znana oficjalnie jako cesarzowa Xiaohui (孝惠皇后), cesarzowa dynastii Han, żona cesarza Huidi.

Zhang Yan
Cesarzowa dynastii Han
Okres

od 191 p.n.e.
do 188 p.n.e.

Jako żona

Han Huidi

Koronacja

191 p.n.e.

Następczyni

Cesarzowa-wdowa
Okres

od 188 p.n.e.
do 163 p.n.e.

Jako żona

Han Huidi

Dane biograficzne
Dynastia

Han

Data śmierci

163 p.n.e.

Ojciec

Zhang Ao

Matka

księżniczka Yuan

Mąż

Han Huidi

Była córką księżniczki Yuan z Lu (jedynej córki Liu Banga, cesarza Gaozu i jego żony, cesarzowej Lü Zhi) i księcia Zhao, Zhang Ao (张敖); jej data narodzin jest nieznana. Jej ojciec został w 198 p.n.e. zamieszany w spisek przywódców Zhao przeciw cesarzowi Gaozu, aczkolwiek odmawiał udziału w konspiracji. Spisek miał być sprowokowany arogancją, jaką okazywał cesarz podczas wizyty w Zhao, mimo tego, że zięć podejmował go z należnymi honorami. Gdy niewinność księcia Zhao została udowodniona, został zwolniony z więzienia, jednak cesarz zdegradował go do stopnia markiza Xuanping[1].

W 195 r.p.n.e. na tron wstąpił Liu Ying, cesarz Huidi, brat księżniczki Yuan i wuj Zhang Yan. Nowy cesarz był młody i zastraszony przez matkę, cesarzową-wdowę Lü, która dążyła do koncentracji władzy usuwając innych synów Liu Banga i awansując członków swojego klanu Lü[2]. Cesarzowa-wdowa zdecydowała, że cicha i podporządkowująca się wnuczka będzie odpowiednią kandydatką na żonę dla cesarza, a ścisłe powiązania rodzinne umocnią jej (Lü) władzę[1] i doprowadziła do ich małżeństwa w 191 r. Aczkolwiek nie istniały formalne zakazy małżeństw między wujami a siostrzenicami, związek taki był bliski kazirodztwu, nikt jednak nie odważył się sprzeciwić potężnej cesarzowej-wdowie[1].

Brak wiadomości o małżeństwie Huidi i Zhang Yan, poza tym, że było bezdzietne. Kronika dynastii Han podaje, że cesarzowa adoptowała dzieci cesarza i dam pałacowych. Według późniejszych kronik, matka adoptowanego syna została zgładzona na polecenie Zhang Yan, którą skłoniła do tego Lü Zhi[1].

Kiedy cesarz Hui zmarł, jeden z synów adoptowanych przez cesarzową, Liu Gong, został koronowany na cesarza. Faktyczną władzę sprawowała jednak cesarzowa-wdowa Lü, a Zhang Yan nie brała udziału w polityce. W 184 p.n.e. młody cesarz dowiedział się, że nie jest synem Zhang Yan, a jego matka została na jej polecenie stracona, miał zagrozić odwetem za śmierć swojej matki. By uniknąć potencjalnego konfliktu na dworze, Lü Zhi usunęła go z tronu i potajemnie zamordowała, a na tronie osadziła także nieletniego Liu Honga, innego syna cesarza Huidi, również adoptowanego przez cesarzową Zhang[1].

Po śmierci Lü Zhi, pozostali synowie Liu Banga wystąpili przeciwko klanowi Lü i zniszczyli go, a następnym cesarzem został Liu Heng[3]. Cesarzowa-wdowa Zhang, blisko (choć nie z własnej woli) związana z Lü Zhi, nie została zgładzona, lecz odesłana do północnego pałacu, gdzie przeżyła następnych 16 lat, aż do śmierci w 163 p.n.e.; brak jest danych na temat ostatniego okresu jej życia[1].

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f Zang Jian: Zhang Yan, Empress of Emperor Hui. W: Lily Xiaohong Lee, A.D. Stefanowska: Biographical Dictionary of Chinese Women: Antiquity Through Sui, 1600 B.C.E.-618 C.E. Armonk, N.Y: M.E. Sharpe, 2007, s. 241–243, seria: University of Hong Kong Libraries publications. ISBN 978-0-7656-1750-7. (ang.).
  2. Wang Shu-hwai: Lü Zhi, Empress of Emperor Gaozu. W: Lily Xiaohong Lee, A.D. Stefanowska: Biographical Dictionary of Chinese Women: Antiquity Through Sui, 1600 B.C.E.-618 C.E. Armonk, N.Y: M.E. Sharpe, 2007, s. 174–177, seria: University of Hong Kong Libraries publications. ISBN 978-0-7656-1750-7. (ang.).
  3. Denis Crispin Twitchett, Michael Loewe: Cambridge History of China. The Ch'in and Han Empires, 221 B. C.-A. D. 220. Cambridge: Cambridge University Press, 1986, s. 136. ISBN 0-521-24327-0.