Zielony konserwatyzm

prawicowy nurt ruchu ekologicznego

Zielony konserwatyzm – prawicowy nurt ruchu ekologicznego.

Historia edytuj

Wczesny ruch ochrony przyrody wyrastał z reakcji na rozwój przemysłu, dewastującego zarówno środowisko naturalne jak tradycyjne stosunki społeczne, i na ogół miał charakter politycznie konserwatywny[1]. Do pionierów tego ruchu należał Ernst Moritz Arndt, który w 1815 r. opublikował artykuł pt. „O trosce i opiece nad lasami”. W 1853 r. Wilhelm Heinrich Riehl, uczeń Arndta, opublikował pracę „Pole i las”, skierowaną przeciw industrializmowi i urbanizacji[2]. Na przełomie XIX i XX w. w Niemczech rozwinął się ruch Lebensreform, który łączył wątki ekologiczne (m.in. rolnictwo organiczne, wegetarianizm, naturyzm) z volkizmem, nacjonalizmem i antysemityzmem[3][4]; odnogami tego nurtu byli Wandervogel[5] i Artamani[6]. Ruch ten został w dużej mierze wchłonięty przez nazizm[7][8], w którym eksponentem tendencji ekologicznych był zarówno minister rolnictwa Richard Walther Darré[9][10] jak filozof Martin Heidegger[11]. W Polsce pionierem ochrony środowiska był Jan Gwalbert Pawlikowski, politycznie związany z Narodową Demokracją[12]. Obecnie idee zielonego konserwatyzmu propaguje w swojej działalności dziennikarskiej i publicystycznej Jakub Wiech[13].

Współczesność edytuj

Po II wojnie światowej zielona polityka została zdominowana przez zwolenników lewicy, jednak odrodził się również nurt łączący ochronę przyrody z zachowaniem tradycyjnych wartości.

Zapoczątkował go Herbert Gruhl - były deputowany CDU do Bundestagu, który w 1975 r. opublikował książkę „Plądrowana planeta” (Ein Planet wird geplündert), będącą pierwszym manifestem ruchu ekologicznego. W 1978 r. Gruhl założył Grüne Aktion Zukunft. Innym ugrupowaniem tego nurtu była Grüne Liste Schleswig-Holstein. 1979-1980 GAZ, GLSH i nacjonalistyczna Aktionsgemeinschaft Unabhängiger Deutscher uczestniczyły w założeniu niemieckiej Partii Zielonych a Gruhl, Werner Vogel i przywódca AUD August Haußleiter znaleźli się w kierownictwie tej partii. Już w marcu 1980 r. usunięto jednak Gruhla ze stanowiska przewodniczącego partii, a w czerwcu około jednej trzeciej członków opuszcza Partię Zielonych by stworzyć Ökologisch–Demokratische Partei pod kierownictwem Gruhla i Baldura Springmana. W 1990 r. Gruhl wystąpił z ÖDP i wraz ze swoim Arbeitkreis fur Ökologische Grundsatzfragen przyłączył się do bardziej prawicowej organizacji Unabhängige Ökologen Deutschlands[14].

Ugrupowania zielonych konserwatystów w innych krajach:

Państwo Partia
Austria Vereinte Grüne Österreichs(inne języki)
Brazylia Partido Ecológico Nacional(inne języki)
Cypr Κίνημα Οικολόγων — Συνεργασία Πολιτών(inne języki)
Francja
Grecja Οικολόγοι Ελλάδας(inne języki)
Japonia Midori no kaigi(inne języki)
Litwa Lietuvos valstiečių ir žaliųjų sąjunga(inne języki)
Łotwa Latvijas Zaļā partija(inne języki)
Meksyk Partido Verde Ecologista de México(inne języki)
Portugalia Partido da Terra(inne języki)
USA Independent Greens of Virginia(inne języki)
Włochy Verdi Verdi(inne języki)

Odrębny od zielonego konserwatyzmu nurt stanowi ekofaszyzm, łączący ochronę przyrody z nacjonalizmem, którego reprezentantem była np. Zielona Partia Węgier (Magyarországi Zöld Párt(inne języki)).

Przypisy edytuj

  1. Luc Ferry, Nowy ład ekologiczny. Drzewo, zwierzę i człowiek, Warszawa 1995, s. 95
  2. Jarosław Tomasiewicz, Od romantycznej reakcji do totalitarnej modernizacji. Z dziejów reakcyjnego ekologizmu, „Zeszyty Humanistyczne Politechniki Wrocławskiej” nr 1 (2001)
  3. Tomasz Gabiś, Konserwatywna Rewolucja. „Fronda” nr 8
  4. Raymond H. Dominick, The Environmental Movement in Germany: Prophets and Pioneers, 1871-1971, Bloomington 1992, s. 85-90
  5. George L. Mosse: Kryzys ideologii niemieckiej. Rodowód intelektualny Trzeciej Rzeszy. Warszawa 1972, s. 225-248
  6. Karol Fiedor, Antypolskie organizacje w Niemczech 1918-1933, Ossolineum, Wrocław-Warszawa-Kraków-Gdańsk 1973, s. 167-168
  7. Raymond H. Dominick, The Environmental Movement in Germany: Prophets and Pioneers, 1871-1971, Bloomington 1992, s. 87, 94, 113
  8. Luc Ferry, Nowy ład ekologiczny. Drzewo, zwierzę i człowiek, Warszawa 1995, s. s. 94, 98
  9. Raymond H. Dominick, The Environmental Movement in Germany: Prophets and Pioneers, 1871-1971, Bloomington 1992, s. 95
  10. Anna Bramwell, Blood and soil Richard: Walther Darré and Hitler's 'Green Party' Year, Kensal Press 1985
  11. Victor Farias, Heidegger i narodowy socjalizm, Warszawa 1997, s. 203, zob. też 127-128
  12. R. Łętocha, Z Polską zrośnięty. W stulecie „Kultury i natury”, „Nowy Obywatel” 2013 nr 9
  13. Redakcja, WIECH: Obronić rodzinę przed katastrofą klimatyczną [online], Kultura Liberalna, 11 stycznia 2021 [dostęp 2023-11-29] (pol.).
  14. Jarosław Tomasiewicz, Zgniłozieloni. Pouczająca historia Federalnej Partii Die Grünen, „Zielone Brygady” nr 1 (1992)