Zielony krzyż (broń chemiczna)
Zielony krzyż (niem. Grünkreuz, Grünkreuzkampfstoff) – oznaczenie duszących bojowych środków trujących stosowanych przez Niemcy w okresie I wojny światowej. Nazwa wzięła się od symbolu zielonego krzyża malowanego na pociskach chemicznych wypełnionych środkami działającymi na drogi oddechowe[1] i odznaczającymi się wysoką prężnością par[2]. Było to pierwsze oznaczenie, spośród czterech różnobarwnych krzyży, stworzone na potrzeby artylerzystów do szybkiego odróżniania pocisków chemicznych od konwencjonalnych, a z czasem także poszczególnych ich rodzajów[3]. W czasie wojny Niemcy wyprodukowały łącznie około 12 000 000 pocisków wszystkich kalibrów ze środkami duszącymi[4].
Zielony krzyż 1 składał się tylko z difosgenu lub też w mieszaninie z chloropikryną lub bromometyloetyloketonem. Zielony krzyż 2 zawierał 60% fosgenu, 30% difosgenu i 10% difenylochloroarsyny. Na zielony krzyż 3 składały się etylodichloroarsyna i etylodibromoarsyna[5], które początkowo znajdowały się w żółtym krzyżu, jednak nie miały wystarczającego działania parzącego[6]. Oprócz tego w zielonym krzyżu mogły znajdować się chlorek fenylokarbylaminy[5] i tiofosgen[6]. Pociski z fosgenem, które zawierały zwiększoną ilość materiału wybuchowego, oznaczane były podwójnym zielonym krzyżem[7].
Przypisy edytuj
- ↑ Chemical Weapons Introduced in World War I with their Code Names. CBWInfo. [dostęp 2011-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-01-13)]. (ang.).
- ↑ Chemical Warfare Agents. Toxicology and Treatment, Timothy C. Marrs (red.), Robert L. Maynard (red.), Frederick R. Sidell (red.), wyd. 2, John Wiley & Sons, 2007, s. 685, ISBN 978-0-470-01359-5 (ang.).
- ↑ Benjamin C. Garrett, John Hart, Historical Dictionary of Nuclear, Biological, and Chemical Warfare, Historical Dictionaries of War, Revolution, and Civil Unrest, nr 33, Lanham: Scarecrow Press, 2007, s. 93, ISBN 978-0-8108-5484-0 (ang.).
- ↑ Bronisław Sypniewski, Napady lotnicze i ich skutki, [w:] Vademecum obrony przeciwlotniczej i przeciwgazowej ludności cywilnej, wyd. 2, Warszawa: Zakład Ubezpieczeń na Wypadek Choroby, 1936, s. 31, OCLC 14748313.
- ↑ a b D. Hank Ellison, Handbook of Chemical and Biological Warfare Agents, wyd. 2, Boca Raton: CRC Press, 2008, s. 662–663, ISBN 978-0-8493-1434-6 (ang.).
- ↑ a b Corey J. Hilmas, Jeffery K. Smart, Benjamin A. Hill, History of Chemical Warfare, [w:] Medical Aspects of Chemical Warfare, Shirley D. Tuorinsky (red.), Falls Church–Washington: Office of the Surgeon General, U.S. Army–Borden Institute, Walter Reed Army Medical Center, 2008, s. 38, 40, ISBN 978-0-16-081532-4, OCLC 460938576 [zarchiwizowane z adresu 2016-12-01] (ang.).
- ↑ Edward B. Vedder, Duncan C. Walton, Wojna chemiczna na lądzie i morzu i związane z nią zagadnienia służby lekarskiej, H. Bilińska (tłum.), Stanisław Przychocki (red.), Warszawa: Liga Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej, 1930, s. 96.