Zoigl (także Zeugl albo Kommunbier) – piwo dolnej fermentacji, produkowane w północnej części Górnego Palatynatu w Niemczech i warzone przez osoby prywatne. Zacier na zoigla przygotowuje się w publicznym browarze (Kommunbrauhaus). Browarnicy zabierają brzeczkę do domu i fermentują ją przy użyciu drożdży. Każdy z nich wykorzystuje swój tradycyjny przepis, więc smak zoigla nie jest jednorodny i różnice między poszczególnymi miejscowościami, i piwowarami są wyczuwalne.

Lokalny browar spółdzielczy w Falkenberg (Górny Palatynat). Produkuje się tu piwo Falkenberger Zoiglbier

Zoigl jest piwem dolnej fermentacji, wytwarzanym jako piwo jasne albo ciemne. Zawartość drożdży, ekstraktu i alkoholu nie odbiega od piw produkowanych w typowych browarach, niższe jest za to nasycenie dwutlenkiem węgla. Liczne zoigle nie są filtrowane i pozostają naturalnie mętne (tzw. Zwickelbier).

Rozpowszechnienie

edytuj
 
Lokal oferujący zoigla w Tirschenreuth

Zoigla wytwarza się głównie w północnej części Górnego Palatynatu w wiejskich browarach-spółdzielniach, będących wspólną własnością mieszkańców, a produkcją zajmują się osoby prywatne[1]. Przywilej warzenia jest dziedziczony z pokolenia na pokolenia i przypisany do domów oraz parcel, a także zarejestrowany w księgach wieczystych. Przez długi czas krąg osób uprawnionych był więc ograniczony. Gminy często zbierają „kotłowe“ („Kesselgeld“), które służy opłaceniu energii elektrycznej, oświetlenia, wody, ubezpieczenia i pokrywa koszty napraw[2]. Cały przebieg produkcji musi nadzorować piwowar, którego dodatkowym obowiązkiem jest informowanie urzędów skarbowych o skali produkcji, gdyż producenci zoigla muszą odprowadzać podatek piwny (Biersteuer).

Tradycja

edytuj
 
Dom z piwiarnią zoigla
 
Wyszynk zoigla w Kaufbeuren

Wyszynk piwa wyprodukowanego przez członków zrzeszenia odbywa się w wyznaczonych turach, trwających od 2 do 4 tygodni[1]. Osoba, której kolej akurat przypada wywiesza ze szczytowego okna swojego domu charakterystyczną gwiazdę („Zoiglstern“ albo „Brauerstern“), miotełkę z witek albo gałązki świerku[1]. Nazwa piwa, zoigl, pochodzi od słowa zeigen i oznacza w północnobawarskim dialekcie po prostu znak albo szyld[1]. Rolę piwiarni (Zoiglstube) pełnią zwyczajowo salon i kuchnia domu[3].

Szynkarze oferują do swojego piwa, nalewanego prosto z beczki przekąski, często własnej produkcji[1].

Podobna tradycja jest znana we Frankonii pod nazwą Hausbräu.

Zoigla produkuje się również na własne potrzeby. Grupa zainteresowanych i uprawnionych kupuje surowce i warzy piwo, a po warzeniu brzeczka jest dzielona pomiędzy browarników, którzy w beczkach zabierają ją do domów i po dokończeniu fermentacji rozlewają zoigla do butelek[1].

Region zoigla

edytuj

Tradycja produkcji zoigla istniała w 75 miejscowościach w Górnym Palatynacie, wymienionych w rozporządzeniu z 1854[4]. Prócz wymienionych poniżej pięciu miejscowości, gdzie nadal wytwarza się zoigla, istnieją także typowe restauracje, które mają zoigla w ofercie całorocznie bądź sezonowo, jednak z tradycją mają niewiele wspólnego, gdyż są otwarte przez cały rok, a piwo zoigl stanowi tylko dodatek do ich oferty.

Zoigl ze spółdzielczych browarów

edytuj

Dwudziestu browarników zrzeszyło się i oznacza produkty godłem „Echter Zoigl vom Kommunbrauer“. Prowadzą oni wyszynk w następujących miejscowościach[5]:

Miejscowości z prywatnymi browarami, w których wytwarza się m.in. zoigla

edytuj

Inne piwa produkowane w podobny sposób

edytuj
 
„Zoigl“ od różnych producentów

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e f Was ist Zoigl?. zoigl.de. [dostęp 2013-09-08]. (niem.).
  2. Warum wollten die Bürger das Kommunbraurecht?. zoigl.de. [dostęp 2013-09-08]. (niem.).
  3. Sights – zoiglbeer, a speciality of our region. windischeschenbach.de. [dostęp 2013-09-08]. (ang. • niem.).
  4. Ehemaile Brauorte. zoigl.de. [dostęp 2013-09-08]. (niem.).
  5. Aktive Brauhäuser. zoigl.de. [dostęp 2013-09-08]. (niem.).

Bibliografia

edytuj
  • Wolfgang Benkhardt: Der Zoigl: Bierkult aus der Oberpfalz. Amberg: Buch- & Kunstverl. Oberpfalz, 2009. ISBN 978-3-935719-57-5. (niem.)..
  • Martin Stangl: Das Buch vom Zoigl: Geschichte, Wissenswertes, alle Zoiglstuben. Weiden: Stangl & Taubald, 2008. ISBN 978-3-924783-44-0. (niem.)..

Linki zewnętrzne

edytuj