Zuzanna Gwarek
Zuzanna Gwarek (ur. 30 kwietnia 1937 w Koniakowie, zm. 19 listopada 2015 tamże)[1][2] – koronczarka ze Śląska Cieszyńskiego[3].
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
koronczarka |
| Narodowość |
polska |
| Odznaczenia | |
  
| |
Życiorys edytuj
Pochodziła z rodziny Legierskich. Miała pięcioro rodzeństwa[1]. Koronczarstwa nauczyła się od matki Anny[1][2].
Wykonywała koronki o wzornictwie z okresu międzywojennego, dodawała wymyślone przez siebie ornamenty. Robiła koronkowe kołnierzyki, czepce, wstawki do stroju i bielizny, a także różnej wielkości i kształtu serwetki i obrusy, rękawiczki, bluzki, spódnice i suknie. Na tle twórczyń ludowych w regionie wyróżniała się starannością wykonania i kompozycjami wzorców[3].
Od 1958 szydełkowała dla Spółdzielni Przemysłu Ludowego i Artystycznego Cepelia w Katowicach[1]. W 1966 z inicjatywy „ArW” i Wydziału Kultury powiatu cieszyńskiego w jej domu powstała Twórcza Izba Regionalna poświęconą koronkarstwu beskidzkiemu[3]. Współpracowała z lokalnymi muzeami i stowarzyszeniami. Uczestniczyła w konkursach i wystawach sztuki ludowej m.in. w Cieszynie, Żywcu, Bielsku-Białej, Bytomiu, Katowicach, Lublinie, Krakowie i Warszawie. Była nagradzana. W 1984 w ogólnopolskim konkursie zorganizowanym przez Stowarzyszenie Twórców Ludowych „Polska – nasz dom” uzyskała I nagrodę za koronkarstwo. Jej prace można podziwiać w Izbie Regionalnej w Koniakowie oraz polskich muzeach[3].
Była synową Maria Gwarkowej[4]. W 1962 przejęła po zmarłej teściowej prowadzenie spółdzielni[2]. Z mężem Erwinem, za którego wyszła w 1957[1], kierownikiem zespołu Zespołu Pieśni i Tańca „Koniaków”, w starym domu zbierała pamiątki po teściowej. W 1980 w nowym budynku uruchomiła Izbę Pamięci Marii Gwarek (zwaną potocznie Muzeum Koronki)[2][5]. Prowadziła ją z mężem do 1987, a po jego śmierci samodzielnie do 1990 (do momentu rozwiązania Spółdzielni ArW „Cepelia”)[6].
Brała udział w kiermaszach sztuki ludowej i w imprezach folklorystycznych w regionie i poza nim (Cieszyn, Bielsko-Biała, Kraków, Warszawa, Kazimierz Dolny, Płock). Popularyzowała strój cieszyński, w którym występowała[3], oraz gwarę cieszyńską, którą się posługiwała[7]. Od 1953 należała do Zespołu Pieśni i Tańca „Koniaków”[1]. Była śpiewaczką i tancerką, opiekowała się też sprawą stroju ludowego. Z zespołem brała udział w festiwalach w kraju i za granicą[3].
Była członkinią Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Uczyła koronkarstwa kolejne pokolenie twórczyń[2].
Oprócz wyrobu koronek trudniła się pracą we własnym gospodarstwie[3]. Urodziła dwoje dzieci: syna Piotra i córkę Urszulę[6], którą nauczyła koronczarstwa[2].
Nagrody edytuj
Otrzymała m.in. Brązowy Krzyż Zasługi (1976)[6], Srebrny Krzyż Zasługi, odznaki „Zasłużony Działacz Kultury” (1982) i „Zasłużony dla Cepelii” (1984), Nagrodę im. Oskara Kolberga (1989) oraz Laur Srebrnej Cieszynianki (2006)[2].
Upamiętnienie edytuj
W 2017 w Muzeum Koronki w Koniakowie zorganizowano wystawę poświęconą pamięci Zuzanny Gwarek[8].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f Zmarła Zuzanna Gwarek z Koniakowa [online], BBFan.pl, 21 listopada 2015 [dostęp 2022-03-25].
- ↑ a b c d e f g Slawomir Goliasz, Gwarek Zuzanna [online], transetno.eu [dostęp 2022-03-25] (pol.).
- ↑ a b c d e f g Marian Pokropek, Zuzanna Gwarek – laureat Nagrody Kolberga 1989 [online], www.nagrodakolberg.pl [dostęp 2022-03-25].
- ↑ Istebna [online], www.trzebiatow.pl [dostęp 2022-03-25] (pol.).
- ↑ Muzeum Koronki – Izba Pamięci Marii Gwarek [online], infoturystyka.pl [dostęp 2022-03-25] (pol.).
- ↑ a b c Krystyna Rucka, Zuzanna Gwarek nagrodzona „Laurem Srebrnej Cieszynianki”, „Nasza Trójwieś”, 14 (12 (161)), 2006, s. 1–2.
- ↑ Łukasz Konarzewski, Vademecum współczesnych twróców kultury i zespołów artystycznych powiatu cieszyńskiego [online], 2015.
- ↑ Relacja z XV Dni Koronki Koniakowskiej w Koniakowie [online], istebna.eu [dostęp 2022-03-25] (pol.).