Wikipedia

Język wolio

język austronezyjski

Język wolio, także: baubau[1][2], buton (a. butung)[2] – język austronezyjski używany na wyspie Buton w Indonezji. Według danych z 2004 roku posługuje się nim 65 tys. osób, mieszkańców prowincji Celebes Południowo-Wschodni[2].

Wolio
Obszar

wyspa Buton (Indonezja)

Liczba mówiących

65 tys. (2004)

Pismo/alfabet

łacińskie, arabskie (dawniej lontara)

Klasyfikacja genetyczna
Status oficjalny
Ethnologue 6b zagrożony↗
Kody języka
ISO 639-3 wlo
IETF wlo
Glottolog woli1241
Ethnologue wlo
WALS wlo
W Wikipedii
Zobacz też: język, języki świata
Ta strona zawiera symbole fonetyczne MAF. Bez właściwego wsparcia renderowania wyświetlane mogą być puste prostokąty lub inne symbole zamiast znaków Unikodu.

Jego użytkownicy zamieszkują również inne regiony kraju (ich liczebność jest nieznana). Nazwa „Buton” odnosi się zarówno do tego języka, jak i grupy etnicznej Wolio. Poza regionem Buton to ogólna nazwa różnych grup ludności z prowincji Celebes Południowo-Wschodni. Czasami ludność Wolio jest mylnie utożsamiana z Badżawami (Bajau)[2].

Jeden z najbardziej istotnych języków regionu, o własnej tradycji literackiej i znaczeniu ponadlokalnym[3][4]. Jest blisko spokrewniony z językiem kamaru[5]. Jest dość odrębny od pozostałych języków wyspy Buton i okolic (nie wykazano, by był genealogicznie bliski językowi muna)[6][7]. Przypuszczalnie jego związki zostały zatarte wskutek kontaktu z innymi językami[7].

Został opisany w postaci opracowań gramatycznych: The Wolio Language: Outline of Grammatical Description and Texts (1952)[8], Struktur bahasa Wolio (1983)[9] oraz słowników: Kamus Wolio – Indonesia (1985)[10], Kamus Bahasa Wolio (Wolio-English-Indonesian) (1987)[11].

Rozwinął piśmiennictwo na bazie alfabetu arabskiego. Historyczny język sułtanatu Baubau(inne języki) (Buton)[2][4][7]. Dawniej służył jako lingua franca wyspy Buton (w tej roli został w ogromnej mierze wyparty przez język narodowy)[12]. Wykazuje wpływy słownikowe innych języków (m.in. malajskiego, arabskiego i niderlandzkiego)[13]. Dodatkowo wchodził w kontakt z różnymi językami wschodniej Indonezji, takimi jak ternate, makasarski i bugijski[7]. Sama nazwa „buton” jest zapożyczeniem z języka ternate[14]. Niegdyś był zapisywany również makasarskim pismem lontara, aczkolwiek w ograniczonym zakresie[7][15].

Jego użycie w roli języka pisanego zanikało już w latach 50. XX w.; przyczyniał się do tego wpływ języka malajskiego i alfabetu łacińskiego[15]. Według doniesień z 2010 r. i danych Ethnologue (wyd. 22, 2019) na obszarach miejskich jest wypierany przez język indonezyjski. Na terenach wiejskich pozostaje w użyciu również wśród najmłodszego pokolenia[2][12]. Podjęto działania na rzecz ochrony tego języka (jest nauczany w szkołach w mieście Bau-Bau), ale jego obecność w przestrzeni publicznej jest ograniczona[12]. Pismo arabskie (zwane buri wolio(inne języki)) występuje na tablicach ulicznych i szyldach[16].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Harald Hammarström, Robert Forkel, Martin Haspelmath, Sebastian Bank: Wolio. Glottolog 4.6. [dostęp 2022-09-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-09-04)]. (ang.).
  2. ↑ a b c d e f David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Wolio, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 22, Dallas: SIL International, 2019 [zarchiwizowane z adresu 2019-06-05] (ang.).
  3. ↑ Abas, Shaidy i Jaya 1985 ↓, s. viii.
  4. ↑ a b Abas i in. 1983 ↓, s. 4.
  5. ↑ David Mead: Kamaru. Sulawesi Language Alliance. [dostęp 2023-03-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-03-18)]. (ang.).
  6. ↑ Berg 1991 ↓, s. 22.
  7. ↑ a b c d e Anceaux, Grimes i Berg 1995 ↓, s. 574.
  8. ↑ Anceaux 1952 ↓.
  9. ↑ Abas i in. 1983 ↓.
  10. ↑ Abas, Shaidy i Jaya 1985 ↓.
  11. ↑ Johannes C. Anceaux, Wolio dictionary (Wolio - English - Indonesian) = Kamus bahasa Wolio (Wolio - Inggris - Indonesia), Dordrecht: Foris Publications, 1987, ISBN 90-6765-214-8, OCLC 231952617 (ang. • indonez.).
  12. ↑ a b c David Mead: Wolio. Sulawesi Language Alliance. [dostęp 2023-03-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-03-18)]. (ang.).
  13. ↑ Anceaux 1952 ↓, s. 1.
  14. ↑ Leontine E. Visser. The Historical Paths of Sahu Ceremonial Textiles. „Archipel. Études interdisciplinaires sur le monde insulindien”. 98, s. 121–150, 2019. DOI: 10.4000/archipel.1560. ISSN 0044-8613. OCLC 8599457798. Cytat: The island was their “market” or butu in Ternate language. Thus the island became known as Buton. (ang.). 
  15. ↑ a b Anceaux 1952 ↓, s. 2.
  16. ↑ Ridwan Maulana: Aksara-aksara di Nusantara: Seri Ensiklopedia. Banguntapan, Bantul, Yogyakarta: Samudra Biru, 2021, s. 173. ISBN 978-623-261-195-5. OCLC 1257314755. (indonez.).

Bibliografia edytuj

  • Husen Abas i inni, Struktur bahasa Wolio, Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1983, OCLC 561289707 [dostęp 2023-05-23] (indonez.).
  • Husen Abas, Shaidy, Lukmanulhakim Jaya, Kamus Wolio-Indonesia, Jakarta: Pusat Pembinaan dan Pengembangan Bahasa, Departemen Pendidikan dan Kebudayaan, 1985, OCLC 610031863 [dostęp 2023-05-23] (indonez.).
  • Johannes Cornelis Anceaux, The Wolio Language: Outline of Grammatical Description and Texts, The Hague: N.V. Re Nederlandse Boek-en Steendrukkerij, 1952, OCLC 220568613 (ang.).
  • J.C. Anceaux, Charles E. Grimes, René van den Berg, Wolio, [w:] Darrell T. Tryon (red.), Comparative Austronesian dictionary: an introduction to Austronesian, Berlin–New York: Mouton de Gruyter, 1995 (Trends in Linguistics. Documentation 10), s. 573–584, DOI: 10.1515/9783110884012.1.573, ISBN 978-3-11-088401-2, OCLC 896406022 (ang.).
  • Rene van den Berg, Muna Dialects and Munic Languages: Towards a Reconstruction, [w:] Ray Harlow (red.), VICAL 2: Papers from the Fifth International Conference on Austronesian Linguistics, Auckland: Linguistic Society of New Zealand, 1991, s. 21–51, ISBN 0-908928-00-9, OCLC 59606647 (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Język_wolio&oldid=73152254”