Wielka Krokiew

skocznia narciarska (Zakopane, Polska; otw. 1925)

Wielka Krokiew im. Stanisława Marusarzaduża skocznia narciarska o punkcie konstrukcyjnym K125 i rozmiarze HS140, zlokalizowana w Zakopanem, na północnym stoku góry Krokiew (1378 m n.p.m.), na wysokości 1050 m n.p.m.

Wielka Krokiew
im. Stanisława Marusarza
Punkt konstrukcyjny K125
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Miejscowość

Zakopane

Data otwarcia

22 marca 1925

Rozmiar skoczni (HS)

140 m

Igelit

jest

Rekord

147 m

(25 stycznia 2020)
(17 marca 2024)

Japonia Yukiya Satō
Polska Paweł Wąsek

Najdłuższy skok

150 m

(13 marca 2021)

Norwegia Benjamin Østvold

Kluby

AZS Zakopane
Wisła Zakopane

Położenie na mapie Zakopanego
Mapa konturowa Zakopanego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Wielka Krokiewim. Stanisława Marusarza”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko dolnej krawiędzi znajduje się punkt z opisem „Wielka Krokiewim. Stanisława Marusarza”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Wielka Krokiewim. Stanisława Marusarza”
Położenie na mapie powiatu tatrzańskiego
Mapa konturowa powiatu tatrzańskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Wielka Krokiewim. Stanisława Marusarza”
Ziemia49°16′46″N 19°57′50″E/49,279444 19,963889
Wielka Krokiew. Zdjęcie wykonano podczas zawodów Pucharu Świata w Zakopanem, w styczniu 2012 r.

Zbudowana według projektu autorstwa inż. Karola Stryjeńskiego i uroczyście otwarta 22 marca 1925 podczas konkursu skoków. Od 1989 r. nosi imię Stanisława Marusarza (w latach 1932–1989 jej patronem był Karol Stryjeński). Wchodzi w skład Ośrodka Przygotowań Olimpijskich w Zakopanem, a zarządza nią Centralny Ośrodek Sportu. W jej pobliżu usytuowany jest Kompleks Średniej Krokwi im. Bronisława Czecha.

Największa skocznia narciarska w Polsce[1] i jeden z dwóch – obok skoczni im. Adama Małysza w Wiśle-Malince – dużych obiektów narciarskich w kraju.

Skocznia naturalna (brak sztucznie wyniesionej wieży startowej, na której rozpoczyna się rozbieg), osłonięta lasem. Wyposażona w: igelit, sztuczne oświetlenie i tory lodowe, umożliwiające oddawanie skoków w temperaturze do 20 °C[2][3].

Dotychczas odbyło się na niej wiele międzynarodowych imprez sportowych, m.in.: konkursy skoków narciarskich podczas mistrzostw świata w narciarstwie klasycznym (1929, 1939, 1962) i Zimowych Uniwersjad (1993, 2001), zawody Pucharu Świata (od sezonu 1979/1980), Pucharu Kontynentalnego (od sezonu 1992/1993), Pucharu FIS (od sezonu 2012/2013), Letniej Grand Prix (od sezonu 2004) oraz Pucharu Świata w kombinacji norweskiej (od sezonu 1998/1999). Wielokrotnie przeprowadzano na niej Mistrzostwa Polski w skokach narciarskich (po raz pierwszy w 1927).

Historia edytuj

 
Wielka Krokiew w 1962 r.

W 1886 r. Zakopane oficjalnie uzyskało status uzdrowiska. Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości każde uzdrowisko w kraju miało obowiązek opracowania tzw. planu regulacyjnego, polegającego na uporządkowaniu polityki przestrzennej miasta i określenia obszaru niezabudowanego, przeznaczonego na rekreację i sport. W 1923 r., z inicjatywy Ministerstwa Robót Publicznych, obszar od Kuźnic poprzez Bogówkę po szczyt Krokiew został objęty nowym projektem zagospodarowania architektonicznego – sporządzonym w 1922 r. przez inż. Karola Stryjeńskiego – jako park turystyczno-sportowy, który został włączony do planu regulacyjnego miasta Zakopane. W projekcie tym umieszczono liczne obiekty sportowe, w tym m.in. skocznię narciarską. W celu realizacji poczynionych zamierzeń powołano spółkę „Park Sportowy” (z księdzem-taternikiem Janem Humpolą jako prezesem)[4] i rozpoczęto realizację inwestycji[5].

Skocznia pod Krokwią nie jest najstarszym tego typu obiektem w Polsce, już w 1920 r. zbudowano bowiem skocznię w dolinie Jaworzynce. Po kilku latach, odległości jakie można było na niej osiągać (poniżej 40 m) przestały dorównywać możliwościom, które niósł szybki rozwój dyscypliny. Konstrukcja obiektu w rejonie góry Krokiew miała umożliwiać bezpieczne skoki ponad 40 m. Jeszcze jeden aspekt czynił nową skocznię lepszą od tej jaworzyńskiej – lokalizacja (usytuowana bliżej centrum miasta i na stoku gwarantującym dłuższe utrzymywanie się pokrywy śnieżnej).

Na miejsce budowy wybrano północny stok szczytu Krokiew – teren wydzierżawiony przez spółkę „Park Sportowy” na 50 lat, na bardzo korzystnych warunkach, od hrabiego Władysława Zamoyskiego. Projekt ogólny skoczni sporządził w 1923 r. Karol Stryjeński[4], a dokumentację techniczną – szwedzki inżynier nazwiskiem Sellström, bądź Sandström. Przed rozpoczęciem budowy całe zamierzenie uzyskało pozytywną opinię Państwowej Rady Ochrony Przyrody oraz – jak donosił „Głos Zakopiański” z 25 grudnia 1923 – było konsultowane z „powagami narciarskimi”[4]. Podkreślano bezpieczeństwo konstrukcji skoczni i jej nowoczesność. Jednak z powodu niewystarczających środków finansowych prace nie mogły być prowadzone zgodnie z zaplanowanym harmonogramem. Z inicjatywy Stryjeńskiego chętni mogli kupować udziały na budowę, a dużą rolę w pracach budowlanych odegrało wojsko. Znaczna większość robót została wykonana przed końcem 1924 r., jednak prowizorycznie wykończony obiekt – o rozbiegu długości 78 m, zeskoku długości 114 m oraz nachyleniu progu 38 stopni – oddano do użytku pod koniec stycznia 1925 r. (w styczniu 1925 r. Rada Gminna Zakopanego wsparła „Park Sportowy” subwencją na rzecz skoczni). Uroczysta inauguracja, połączona z konkursem skoków, miała miejsce 22 marca 1925. Pierwszym zwycięzcą i rekordzistą Wielkiej Skoczni został Stanisław Gąsienica-Sieczka (30 m, 36 m), za nim uplasowali się kolejno Henryk Mückenbrunn (32 m, 29 m) i Aleksander Rozmus (29,5 m, 33 m). Po przeprowadzeniu zawodów wykonywano jeszcze ostatnie roboty budowlane. Pierwszy rekord nie był zachwycający, jak na ówczesne czasy (zawody odbyły się jednak przy fatalnej pogodzie oraz na kiepskim śniegu)[4] i nie uległ zmianie w czasie kolejnego konkursu (mistrzostw Zakopanego rozegranych w dniach 16–17 stycznia 1926), ale z powodu niedostatku śniegu rozbieg był wówczas skrócony o połowę. Mimo tego Stanisław Gąsienica-Sieczka uzyskał odległość 34,5 m. Jednak pierwsze miejsce zajął Norweg Wilhelm Stolpe, trener amator, który szkolił w sezonie skoczków z zakopiańskiego klubu. Już kilka dni później, 24 stycznia 1926, Tadeusz Zaydel ustanowił nowy rekord (40,5 m) i od tej pory posypała się lawina coraz lepszych wyników uzyskiwanych na Wielkiej Krokwi, która była wtedy kilkukrotnie przebudowywana, a prasa pisała o dużych możliwościach, które ona daje.

Trzykrotnie Wielka Krokiew była miejscem rozgrywania konkursów skoków podczas mistrzostw świata w narciarstwie klasycznym (więcej razy – siedmiokrotnie – ta impreza odbywała się jedynie w Lahti oraz w Falun – pięciokrotnie). Specjalnie na odbywające się tu Mistrzostwa Świata w 1929 r. zmieniono nieco rozbieg, zeskok (na którym wybudowano trybuny), profil skoczni oraz postawiono lożę sędziowską. Zmagania skoczków, w temperaturze minus 30 stopni, śledziło około 10 tys. widzów. W 1932 r. zmarł jeden z twórców Wielkiej Krokwi – Karol Stryjeński i od tej pory do 1989 r. skocznia nosiła jego imię. Wielka Krokiew jeszcze dwukrotnie gościła światowy czempionat – w 1939 r. i 1962 r. W obu przypadkach z powodu braku śniegu trzeba go było zwozić spoza Zakopanego – przed ostatnimi mistrzostwami jak się okazało niepotrzebnie, gdyż na kilka dni przed zawodami spadł obfity śnieg, który musiał zostać usunięty przez spychacze i ludzi na nartach. W dniu konkursu ustanowiono dwa rekordy: liczby widzów pod skocznią (ponad 120 tys., do dziś nie pobity) oraz długości skoku (103 m Helmuta Recknagela).

Od 1980 r. (z przerwami w latach: 1981–1989, 1991–1995, 1997, 2001) na Wielkiej Krokwi odbywają się zawody najważniejszego cyklu w skokach narciarskich – Pucharu Świata. Pierwszy konkurs Pucharu Świata zgromadził na trybunach 40 000 widzów. W latach: 1999, 2001, 2007 i 2008 odbywały się tu również konkursy skoków Pucharu Świata w kombinacji norweskiej.

W 1989 r. Rada Narodowa Zakopanego zmieniła patrona skoczni – został nim Stanisław Marusarz, zwany „królem Wielkiej Krokwi”. Na Wielkiej Krokwi podczas zimowej uniwersjady (2001) odbył się konkurs skoków, którego zwycięzcą został Łukasz Kruczek. 6 czerwca 1997, podczas VI. podróży apostolskiej do Polski, pod Wielką Krokwią odbyła się msza święta, celebrowana przez papieża Jan Paweł II, w której udział wzięło od 250 tys. do 300 tys. wiernych[6]. 1 stycznia 2000, Wielka Krokiew straciła homologację FIS, przez co nie mogły być na niej rozgrywane żadne zawody pod egidą tej organizacji. Ostatnia została przyznana na posiedzeniu w Harrachovie pod warunkiem przebudowy skoczni, łącznie ze zmianą starej wieży sędziowskiej. Prace rozpoczęto 3 sierpnia 2000, a większość zakończono już 4 miesiące później. Koszt prac wyniósł 2,2 mln złotych. Oprócz zmiany parametrów (przesunięcie punktu konstrukcyjnego, zmiana kąta nachylenia progu i zeskoku, skrócenie zeskoku, zmniejszenie nachylenia wybiegu skoczni z 7 do 0 st.) przebudowano sieć kanalizacji burzowej oraz wykonano drenaż na zeskoku i wybiegu. Podczas wykonanej latem 2004 r. przebudowy na zeskoku położono igelit, a Zakopane otrzymało prawo organizacji Letniej Grand Prix w skokach narciarskich. W latach 2009–2011, za kwotę ponad 12 milionów złotych pod skocznią wybudowano trzykondygnacyjny pawilon, mieszczący pomieszczenia dla VIP-ów, sale ekspozycyjno-wystawowe i stanowiska dla komentatorów sportowych. W latach 2016–2017 skocznia przeszła rozbudowę, przeprowadzoną w dwóch etapach. W połowie sierpnia 2016 r. rozpoczęto pierwszy etap przebudowy, na który składała się między innymi rozbiórka starej konstrukcji, a następnie wykonanie nowej, betonowej, a ponadto także montaż torów lodowych i zmiana kąta nachylenia progu skoczni z 10,5 na 11 stopni. Zakończenie prac zaplanowano na listopad-grudzień 2016 r.[7][8] Przebudowa najazdu zakończyła się zgodnie z planem[9] i 26 grudnia 2016 na obiekcie odbyły się mistrzostwa Polski w skokach narciarskich. Wiosną 2017 r. rozpoczął się drugi etap, podczas którego przebudowany został zeskok skoczni: obniżona została bula, dolna część zeskoku została nieco pogłębiona, wymienione zostały bandy i schody, ponadto skocznia otrzymała nowy igelit. Planowane koszty modernizacji miały wynieść ok. 10 milionów złotych[10], lecz po zakończeniu prac w listopadzie 2017 r. oszacowano je na 12 milionów złotych[11][12]. 19 listopada 2017 skocznia otrzymała homologację FIS, ważną do 18 listopada 2022, niezbędną do przeprowadzenia zawodów najwyższej rangi, takich jak Puchar Świata, Puchar Kontynentalny, Letnie Grand Prix, FIS Cup, Letni Puchar Kontynentalny, czy Puchar Świata w kombinacji norweskiej[13][14]. Po przebudowie punkt konstrukcyjny wynosi 125 metrów, a rozmiar skoczni – 140 metrów[12].

Wielka Krokiew jest bazą treningową dla skoczków Wisły Zakopane i AZS Zakopane.

Charakterystyka edytuj

Obecnie jest największą skocznią w Polsce, posiadającą homologację FIS.

Parametry skoczni[14] edytuj

  • Punkt konstrukcyjny: 125 m
  • Wielkość skoczni (HS): 140 m
  • Długość najazdu: 98,7 m
  • Nachylenie najazdu: 35°
  • Długość progu: 6,5 m
  • Nachylenie progu: 11°
  • Wysokość progu: 3,13 m
  • Nachylenie zeskoku: 34,3°

Trybuny edytuj

Obecnie trybuny i okolice Wielkiej Krokwi mogą pomieścić ok. 30 tys. osób, dzięki czemu jest to jeden z największych obiektów sportowych w Polsce pod względem pojemności trybun. Obecnie przy okazji zawodów najwyższej rangi Pucharu Świata ze względów bezpieczeństwa i komfortu oglądania przez widzów udostępniane są bilety w liczbie do 22 tysięcy[15]. Rekord oglądalności na Wielkiej Krokwi padł podczas mistrzostw świata w narciarstwie klasycznym w 1962 r., gdy konkurs skoków oglądała rekordowa liczba 120 tys. kibiców. Podczas konkursu Pucharu Świata w 2002 r. (w szczycie małyszomanii) pod skocznią zgromadziła się ponad 53-tysięczna publiczność[16].

Zawody cykliczne odbywające się na skoczni edytuj

Krajowe edytuj

Międzynarodowe edytuj

Rekordziści skoczni edytuj

Oficjalny rekord skoczni wynosi 147 m, należy do Yukiyi Satō, a ustanowiony został 25 stycznia 2020 podczas drugiej serii konkursu drużynowego Pucharu Świata sezonu 2019/2020. Jest on o 3,5 m lepszy od wcześniejszego rekordu, ustanowionego przez Dawida Kubackiego. Do Yukiyi Satō należy również letni rekord skoczni – 145 m, który uzyskał podczas pierwszej serii konkursu indywidualnego Letniej Grand Prix 2019.

Zgodnie z wytycznymi Międzynarodowej Federacji Narciarskiej nie uznaje się rekordów ustanowionych podczas mistrzostw kraju, czy w przedkonkursowych treningach (ponadto rekordy z Pucharu Kontynentalnego – także z konkursów głównych – nie są odnotowywane jako oficjalne).

Tabela rekordów edytuj

Kursywą rekordy nieoficjalne

Lp. Data Zawodnik Wynik Zawody
1. 25.03.1925   Stanisław Gąsienica-Sieczka 36 m konkurs skoków
2. 1925   Stanisław Gąsienica-Sieczka 39 m
3. 24.01.1926   Tadeusz Zaydel 40,5 m konkurs skoków
4. 01/02.1927   Józef Lankosz 47 m pozakonkursowa seria MP 1927
5. 01/02.1927   Józef Lankosz 49,5 m pozakonkursowa seria MP 1927
6. 18.03.1928   Bronisław Czech 61 m MP 1928
7. 10.02.1929   Bronisław Czech 63 m pozakonkursowa seria MŚ 1929
10.02.1929   Sigmund Ruud 71,5 m pozakonkursowa seria MŚ 1929, upadek
(7.) 10.02.1929   Franciszek Cukier 63 m pozakonkursowa seria MŚ 1929
9. 10.02.1929   Stanisław Gąsienica-Sieczka 66 m pozakonkursowa seria MŚ 1929
10. 1932   Stanisław Marusarz 72 m
11. 11.02.1934   Stanisław Marusarz 74 m MP 1934
12. 24.02.1935   Reidar Andersen 76 m MP 1935
13. 22.01.1938   Andrzej Marusarz 76,5 m
14. 19.02.1939   Josef Bradl 80 m MŚ 1939
15. 19.02.1939   Birger Ruud 81,5 m MŚ 1939
19.02.1939   Jan Kula 85,5 m pozakonkursowa seria MŚ 1939
16. 1948   Stanisław Marusarz 83,5 m
17. 1948   Stanisław Marusarz 85 m
1954   Stanisław Marusarz 92,5 m upadek
18. 1955   Antoni Wieczorek 86,5 m
19. 18.03.1956   Harry Glaß 88 m MBCziHM 1956
20. 02.04.1956   Roman Gąsienica-Sieczka 93,5 m pozakonkursowa seria wielkanocnego konkursu skoków
02.04.1956   Andrzej Gąsienica-Daniel 98 m pozakonkursowa seria wielkanocnego konkursu skoków, podparty
21. 1961   Karl Schramm 98,5 m
22. 25.02.1961   Nikołaj Szamow 99,5 m MBCziHM 1961
23. 26.02.1961   Nikołaj Szamow 100 m MBCziHM 1961
24. 25.02.1962   Helmut Recknagel 103 m MŚ 1962
25. 20.03.1966   Horst Queck 105,5 m MBCziHM 1966
26. 24.01.1967   Jiří Raška 107 m PP 1967
27. 1967   Józef Kocyan 107,5 m
28. 10.03.1968   Józef Przybyła 108,5 m MBCziHM 1968
29. 1968   Józef Przybyła 109 m
30. 05.03.1969   Manfred Wolf 111,5 m MBCziHM 1969
31. 20.03.1971   Hans Schmid 112 m MBCziHM 1971
32. 01.04.1973   Tadeusz Pawlusiak 113 m wiosenny konkurs skoków
33. 09.02.1975   Marek Pach 114 m MP 1975
34. 09.02.1975   Stanisław Bobak 115,5 m MP 1975
35. 12.03.1978   Keijo Korhonen 116 m MBCziHM 1978
36. 18.02.1979   Piotr Fijas 116,5 m MBCziHM 1979
37. 03.1985   Piotr Fijas 117 m MBCziHM 1985
38. 03.1985   Jiří Malec 119 m MBCziHM 1985
39. 03.1986   Jan Kowal 122,5 m MBCziHM 1986
40. 14.03.1987   Jan Kowal 123 m MBCziHM 1987
41. 1992   Zbigniew Klimowski 124 m
42. 22.01.1995   Arve Vorvik 128 m PK 1994–95
31.03.1995   Wojciech Skupień 130 m MP 1995 (trening)[17]
43. 27.01.1996   Primož Peterka 130 m PŚ 1995–96
1996   Aleksander Bojda 130,5 m
04.03.2001   Stefan Kaiser 135,5 m PK 2000–01
26.12.2002   Adam Małysz 136,5 m MP 2002
44. 18.01.2003   Sven Hannawald 140 m PŚ 2002–03
L1. 05.09.2004   Daniel Forfang 139,5 m GP 2004, letni
11.03.2005   Juha-Matti Ruuskanen 141,5 m PK 2004–05
(L1.) 25.08.2007   Adam Małysz 139,5 m GP 2007, letni
(44.) 23.01.2010   Gregor Schlierenzauer 140 m PŚ 2009–10
46. 23.01.2010   Simon Ammann 140,5 m PŚ 2009–10
18.08.2013   Adam Ruda 139,5 m PFIS 2013–14, letni
24.03.2015   Klemens Murańka 144 m MP 2015, podparty
24.03.2015   Piotr Żyła 141,5 m MP 2015, podparty
24.03.2015   Kamil Stoch 141,5 m MP 2015
47. 27.01.2018   Kamil Stoch 141,5 m PŚ 2017–18
18.02.2018   Piotr Kudzia 143,5 m OOM 2018 (kombinacja norweska)
23.09.2018   Anže Semenič 140 m LPK 2018, letni (seria próbna)
48. 19.01.2019   Markus Eisenbichler 143 m PŚ 2018–19
49. 19.01.2019   Dawid Kubacki 143,5 m PŚ 2018–19
17.03.2019   Bor Pavlovčič 143,5 m PK 2018–19, seria próbna
17.08.2019   Dawid Kubacki 142 m GP 2019, letni (seria próbna)
L3. 17.08.2019   Karl Geiger 141,5 m GP 2019, letni
L4. 17.08.2019   Tilen Bartol 144 m GP 2019, letni
L5. 18.08.2019   Yukiya Satō 145 m GP 2019, letni
50. 25.01.2020   Yukiya Satō 147 m PŚ 2019–20
13.03.2021   Benjamin Østvold 150 m PK 2020–21, seria próbna
- 17.03.2024   Paweł Wąsek 147 m PK 2023–24, 2 seria konkursowa rekord nieoficjalny

Galeria edytuj

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. skisprungschanzen.com: Największe skocznie na świecie. [dostęp 2011-02-01].
  2. Przemysław Krawiec: Zakopane: Pierwsze skoki na torach lodowych już w listopadzie?. skoki24.pl, 2016-10-10. [dostęp 2017-01-08].
  3. Łukasz Jachimiak: PŚ w Klingenthal. Szturc: Niemcy brylują, bo ich skocznie mają tory lodowe. Dobrze, że Stoch nie skakał. sport.pl, 2014-11-23. [dostęp 2017-01-08].
  4. a b c d Maciej Pinkwart: Wielka Skocznia na Krokwi. Szukając inżyniera Sellströma. pinkwart.pl, 2009-06-19. [dostęp 2018-01-19].
  5. zakopane.cos.pl: Historia Centralnego Ośrodka Sportu – Ośrodka Przygotowań Olimpijskich w Zakopanem. [dostęp 2018-01-19].
  6. Tomasz Mateusiak: Mija 20 lat od wizyty papieża. Wizyty, która zmieniła Zakopane oraz górali. Gazeta Krakowska Plus. [dostęp 2019-02-07].
  7. Adam Bucholz: Modernizacja Wielkiej Krokwi rozpoczęta!. skijumping.pl, 2017-01-08. [dostęp 2016-11-03].
  8. Informacja dotycząca modernizacji Wielkiej Krokwi. Spotkanie PZN-TZN-ZSMS Zakopane. pzn.pl, 2016-10-18. [dostęp 2017-01-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-01)].
  9. Alicja Kosman: Kadra Narodowa A trenuje na Wielkiej Krokwi. pzn.pl, 2016-12-20. [dostęp 2017-01-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-01)].
  10. Bartosz Leja: Trwają prace na Wielkiej Krokwi w Zakopanem, rozbieg ma nowe tory!. skokipolska.pl, 2016-10-29. [dostęp 2016-11-03].
  11. PŚ w Zakopanem: skocznia po modernizacji, zawody niezagrożone. „To tylko formalność”. polskieradio.pl, 2017-11-07. [dostęp 2017-11-14].
  12. a b Adam Bucholz: Wielka Krokiew już z homologacją. skijumping.pl, 2017-11-21. [dostęp 2017-11-21].
  13. Polska Agencja Prasowa: Jest homologacja, Wielka Krokiew dostała zielone światło od FIS. Przegląd Sportowy. [dostęp 2017-11-21].
  14. a b Polski Związek Narciarski: Dane techniczne – o skoczni. [dostęp 2019-01-14].
  15. Dane techniczne. worldcup-zakopane.pl. [dostęp 2017-01-19].
  16. Odliczanie przed konkursami PŚ w Zakopanem.
  17. Skoki narciarskie: Małysz mistrzem / Najlepszy junior. archiwum.wyborcza.pl, 1995-04-03. [dostęp 2018-01-30].

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj