Wikiprojekt:Rocznice/przegląd/listopad
Rocznice
1 listopada 2024
1 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Nikola, Rajner i Robert; w Kościele zachodnim uroczystość Wszystkich Świętych
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1604 – w Londynie odbyła się premiera dramatu Otello Williama Szekspira
- 1889 – urodził się brytyjski lekkoatleta, prawnik, dyplomata i polityk Philip Noel-Baker (na fotografii), zdobywca srebrnego medalu na Igrzyskach Olimpijskich w Antwerpii w biegu na 1500 metrów oraz laureat Pokojowej Nagrody Nobla za wieloletnią pracę na rzecz światowego pokoju
- 1894 – zmarł despotyczny władca Rosji i antysemita Aleksander III; tegoż dnia Mikołaj II (na fotografii) objął tron jako ostatni monarcha Rosji
- 1944 – zmarł arcybiskup lwowski obrządku greckokatolickiego, metropolita halicki Andrzej Szeptycki
- 2004 – José Manuel Barroso został przewodniczącym Komisji Europejskiej; tegoż dnia Polska stała się pełnoprawnym członkiem Europolu
3 listopada 2024
3 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Hubert, Marcin i Sylwia
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 644 – w meczecie w Medynie kalif Umar ibn al-Chattab został zasztyletowany przez chrześcijańskiego jeńca perskiego
- 1584 – zmarł włoski kardynał Karol Boromeusz (na portrecie), arcybiskup Mediolanu, święty Kościoła katolickiego
- 1894 – w Poznaniu powstała niemiecka organizacja nacjonalistyczna Hakata
- 1914 – zmarł austriacki poeta Georg Trakl, przedstawiciel ekspresjonizmu
- 1954 – zmarł francuski malarz Henri Matisse (na fotografii), najbardziej znany przedstawiciel fowizmu, jego obrazy odznaczają się czystym kolorytem oraz prostotą kompozycji rysunku; tegoż dnia premiera filmu Godzilla: Król potworów, pierwszego z całej serii o Godzilli
5 listopada 2024
5 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Dalemir, Filotea i Sławomir
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1879 – zmarł wybitny szkocki fizyk James Clerk Maxwell, badał właściwości światła, zajmował się widzeniem barw, a w roku 1861 uzyskał pierwszą kolorową fotografię; sformułował zależności matematyczne (dziś znane jako równania Maxwella, choć współczesną postać eleganckich czterech równań nadał im Oliver Heaviside), które stanowią uogólnienie wcześniej znanych praw opisujących elektryczność i magnetyzm
- 1899 – zmarł polski polityk, prawnik i działacz społeczny Franciszek Jan Smolka (na fotografii), twórca Kopca Unii Lubelskiej we Lwowie; tegoż dnia zakończyła się Belgijska Wyprawa Antarktyczna na statku „Belgica” z udziałem m.in. Henryka Arctowskiego i Antoniego Bolesława Dobrowolskiego (na fotografii statek badawczy „Belgica” w okowach lodu na Antarktyce)
- 1904 – zmarł polski inżynier i poeta Karol Brzozowski, uczestnik powstania styczniowego, po którego upadku wstąpił do służby tureckiej; budował tam linie telegraficzne, założył wzorcowe gospodarstwa rolne, budował irygacje, urządził sady, zainicjował utworzenie szkoły rolniczej, prowadził pomiary geodezyjne w górach Zagros na granicy turecko-perskiej i opracował pierwszą mapę topograficzną tych okolic
- 1939 – urodził się polski aktor teatralny, filmowy i telewizyjny Jan Nowicki, od 1964 związany ze Starym Teatrem w Krakowie
- 1989 – zmarł światowej sławy pianista żydowskiego pochodzenia Władimir Horowitz
- 2004 – zmarł malarz symbolista Jerzy Duda-Gracz, profesor Uniwersytetu Śląskiego, jeden z najwybitniejszych polskich malarzy współczesnych
7 listopada 2024
7 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Ernest, Antoni i Karina
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1849 – urodził się polski malarz Józef Chełmoński, przedstawiciel realizmu, tworzył sceny rodzajowe ukazujące życie wsi polskiej i ukraińskiej (m.in. Babie lato, Bociany), sceny myśliwskie, pejzaże (na ilustracji Krzyż w zadymce)
- 1879 – urodził się rosyjski rewolucjonista Lew Trocki (na fotografii), działacz i ideolog ruchu komunistycznego, współorganizator rewolucji październikowej w 1917, po 1923 odsunięty od władzy jako przeciwnik Stalina, przywódca nieformalnej Lewicowej Opozycji w ZSRR, w 1929 wydalony ze kraju, autor publikacji Prawda o Rosji Sowieckiej, Zbrodnie Stalina, Zdradzona rewolucja
- 1914 – w Warszawie otwarto Dom Towarowy Braci Jabłkowskich
- 1929 – Julian Tuwim opublikował w „Robotniku” pacyfistyczny wiersz Do prostego człowieka
- 1939 – prezydent Władysław Raczkiewicz powołał premiera Władysława Sikorskiego na stanowisko Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych
- 1944 – w Japonii został stracony przez powieszenie radziecki szpieg dr Richard Sorge
- 1964 – pierwsze zabójstwo przypisane Zdzisławowi Marchwickiemu
9 listopada 2024
9 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Lilla, Ludwik i Orestes; dzień niepodległości Kambodży
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1794 – zmarł ukraiński humanista Hryhorij Skoworoda, poeta, filozof i kompozytor
- 1864 – urodził się rosyjski biolog Dmitrij Iwanowski (na fotografii), który badając przyczyny chorób tytoniu, wykrył, że jedną z nich (mozaikę tytoniową) wywołują drobnoustroje o tak niewielkich wymiarach, że mogą przenikać przez stosowane do wychwytywania bakterii filtry porcelanowe; odkryte przez Iwanowskiego drobne czynniki chorobotwórcze później nazwano wirusami
- 1914 – urodziła się hollywoodzka gwiazda filmowa i wynalazczyni Hedy Lamarr, posiadaczka patentu na system frequency-hopping spread spectrum
- 1939 – kolejne operacje niemieckiego aktu ludobójstwa skierowanego przeciwko polskiej elicie, głównie inteligencji: Zweite Sonderaktion Krakau, Sonderaktion Lublin, Intelligenzaktion Litzmannstadt
- 1974 – urodził się niemiecki skoczek narciarski Sven Hannawald (na fotografii), który w sezonie 2001/2002 jako pierwszy i do tej pory jedyny skoczek narciarski wygrał wszystkie zawody Turnieju Czterech Skoczni
- 1984 – premiera amerykańskiego filmu Koszmar z ulicy Wiązów, pierwszego z całej serii slasherów
- 1989 – Jesień Ludów: otwarcie przejścia przez Mur Berliński
11 listopada 2024
11 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Marcin, Maryna i Teodor; Święto Niepodległości Polski i Angoli; Dzień Weteranów w Stanach Zjednoczonych
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1884 – zmarł niemiecki zoolog Alfred Brehm, autor wielotomowego, tłumaczonego również na język polski dzieła Życie zwierząt – w którym m.in. rozważał populację zagrożonego już wówczas świstaka (Marmota marmota)
- 1914 – urodził się amerykański lingwista i teoretyk przekładu biblijnego Eugene Nida
- 1924 – urodził się polski aktor, reżyser i profesor Andrzej Łapicki (na fotografii), rektor Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej w Warszawie oraz poseł na Sejm X kadencji
- 1934 – urodziła się jedna z najwybitniejszych polskich lekkoatletek Elżbieta Duńska-Krzesińska, rekordzistka świata w skoku w dal, mistrzyni olimpijska na igrzyskach w 1956 roku w Melbourne, srebrna medalistka olimpijska w Rzymie w 1960 roku, wielokrotna mistrzyni Polski
- 1974 – urodził się amerykański aktor Leonardo DiCaprio (na fotografii), grał w filmach: Co gryzie Gilberta Grape’a, Człowiek w żelaznej masce, Romeo i Julia, Titanic, Złap mnie, jeśli potrafisz, Wilk z Wall Street
- 2004 – zmarł palestyński przywódca Jasir Arafat, jeden z najbardziej znanych polityków w świecie arabskim, założyciel Fatah – Ruchu Wyzwolenia Narodowego Palestyny, pierwszy prezydent Autonomii Palestyńskiej, laureat – wspólnie z Icchakiem Rabinem i Szimonem Peresem – Pokojowej Nagrody Nobla w 1994
13 listopada 2024
13 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Augustyna, Liwia i Mateusz
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 354 – urodził się święty Augustyn, teolog chrześcijański, filozof, ojciec i doktor Kościoła
- 1004 – zmarł francuski duchowny Abbo z Fleury, jeden z ważniejszych uczonych X wieku
- 1924 – za powieść Chłopi Władysław Reymont otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie litereatury
- 1974 – zmarł włoski reżyser, scenarzysta i aktor Vittorio De Sica (na fotografii), przedstawiciel włoskiego neorealizmu (Złodzieje rowerów)
- 1974 – urodził się polski pilot wojskowy Arkadiusz Protasiuk, dowódca załogi podczas lotu do Smoleńska, który zakończył się katastrofą; tegoż dnia zakończono budowę Obserwatorium Wysokogórskiego na Śnieżce (na fotografii)
15 listopada 2024
15 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Artur, Idalia i Leopold
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.svg)
- 1864 – wojna secesyjna: William Sherman, generał wojsk Unii, po spaleniu zdobytej stolicy Georgii Atlanty (scena uwieczniona w filmie Przeminęło z wiatrem) rozpoczął marsz ku morzu, stosując taktykę „spalonej ziemi”
- 1884 – w Berlinie rozpoczęła się konferencja, na której europejskie mocarstwa zdecydowały o rozbiorze kontynentu afrykańskiego (na ilustracji Pałac Kanclerski– miejsce obrad konferencji)
- 1889 – po obaleniu w zamachu stanu cesarza Piotra II w Brazylii proklamowano republikę (na ilustracji tymczasowa flaga Republiki Brazylii obowiązująca przez kilka dni od 15 listopada 1889)
- 1919 – zmarł inżynier Michał Doliwo-Dobrowolski, wybitny elektrotechnik, elektryk i wynalazca, pół Polak, pół Rosjanin, pracujący głównie w niemieckich zakładach AEG, twórca systemu trójfazowego w elektrotechnice, pomysłodawca pierwszej w świecie sieci elektroenergetycznej, a także… wynalazca suszarki do włosów
- 1954 – urodził się polski polityk Aleksander Kwaśniewski (na fotografii), prezydent Polski przez dwie kadencje (w latach 1995–2005)
- 1969 – kolizja radzieckiego okrętu podwodnego K-19 ze śledzącym go amerykańskim myśliwskim okrętem podwodnym USS „Gato” na Morzu Barentsa
- 1974 – premiera filmu Zagadka Kaspara Hausera w reżyserii Wernera Herzoga; w roli głównej wystąpił Bruno S.
17 listopada 2024
17 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Elżbieta, Wiktoria i Zacheusz
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 9 – urodził się Tytus Flawiusz Wespazjan, przyszły cesarz rzymski
- 1894 – urodził się austriacki polityk Richard Nikolaus hrabia von Coudenhove-Kalergi (na fotografii), twórca paneuropeizmu
- 1929 – zmarł inżynier amerykański Herman Hollerith, pratwórca IBM
- 1944 – urodził się amerykański aktor, producent i reżyser filmowy Danny DeVito (na fotografii)
- 1954 – zmarł polski astronom i matematyk Tadeusz Banachiewicz
- 1989 – stłumiona legalna demonstracja studentów w Pradze dała początek aksamitnej rewolucji w Czechosłowacji; tegoż dnia w Warszawie zdemontowano pomnik Feliksa Dzierżyńskiego
19 listopada 2024
19 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Barbara, Salomea i Seweryn
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1819 – w Madrycie otwarto królewskie Muzeum Prado
- 1854 – urodził się polski zoolog, podróżnik i ornitolog Jan Sztolcman (na fotografii), inicjator programu ochrony żubra
- 1894 – urodził się generał brygady II RP, szef Stabu Głównego, pisarz wojskowy i wolnomularz Wacław Stachiewicz (na fotografii)
- 1909 – urodziła się polska lotniczka i szybowniczka Wanda Modlibowska, pionierka lotnictwa sportowego i szybownictwa w Polsce, pilot eskadry sztabowej w kampanii wrześniowej, następnie pracownica Delegatury Rządu na Kraj, żołnierz AK, uczestniczka powstania warszawskiego
- 1954 – urodziła się polska piosenkarka Krystyna Giżowska, do najpopularniejszych piosenek z jej repertuary należą „Złote obrączki”, „Przeżyłam z tobą tyle lat”
- 1969 – brazylijski piłkarz Pelé strzelił tysięcznego gola
- 2014 – wydano trzynastą część serii powieści dla dzieci i młodzieży (Felix, Net i Nika): Felix, Net i Nika oraz Klątwa Domu McKillianów
21 listopada 2024
21 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Gelazja, Heliodor i Janusz
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
_-002.jpg)
- 1344 – Jan Luksemburski położył kamień węgielny pod budowę katedry św. Wita na Hradczanach
- 1694 – urodził się francuski pisarz, historyk i filozof Voltaire (na portrecie), jeden z czołowych przedstawicieli epoki oświecenia, autor satyr, powieści, dramatów i innych dzieł, m.in. Kandyd, czyli optymizm
- 1834 – urodziła się amerykańska milionerka Hetty Green, powszechnie uznawana za symbol skąpstwa
- 1844 – zmarł rosyjski poeta, bajkopisarz, dramaturg i publicysta Iwan Kryłow, autor ponad 200 bajek, wzorowanych częściowo na bajkach Ezopa czy de La Fontaine’a, jednakże przepojonych rosyjskim folklorem
- 1864 – Jan Matejko ożenił się z Teodorą Giebułtowską (na ilustracji „Portret żony w sukni ślubnej” pędzla Jana Matejki)
- 1964 – podczas II soboru watykańskiego została uchwalona konstytucja dogmatyczna Lumen gentium
23 listopada 2024
23 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Fotyna, Klemens i Lukrecja
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1889 – w hotelu Palais Royal Saloon w San Francisco po raz pierwszy zaprezentowano szafę grającą
- 1914 – urodziła się polska pisarka, dziennikarka, satyryk i tłumaczka Mira Michałowska, autorka felietonów, na kanwie których powstał scenariusz do serialu Wojna domowa
- 1924 – urodziły się bliźniaczki Ludwika i Zofia Woźnickie, autorki książek dla dzieci
- 1924 – urodził się polski polityk i publicysta Aleksander Małachowski (na fotografii), działacz opozycji w okresie PRL, poseł na Sejm czterech kadencji, honorowy przewodniczący Unii Pracy i prezes Polskiego Czerwonego Krzyża
- 1954 – zmarł polski inżynier mechanik Roman Podoski, profesor Politechniki Warszawskiej, pionier elektryfikacji kolei w Polsce, współzałożyciel Stowarzyszenia Elektryków Polskich
- 1964 – urodził się polski polityk Adam Słomka
- 1979 – urodził się chorwacki narciarz alpejski Ivica Kostelić (na fotografii), czterokrotny wicemistrz olimpijski, trzykrotny medalista mistrzostw świata i dwukrotny zdobywca Pucharu Świata
25 listopada 2024
25 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Erazm, Godzimir i Katarzyna
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1764 – w Warszawie został koronowany ostatni król Polski Stanisław August Poniatowski
- 1844 – urodził się niemiecki inżynier i wynalazca, pionier motoryzacji Karl Benz, wynalazca świecy zapłonowej, konstruktor m.in. silnika dwusuwowego, a przede wszystkim pierwszego automobilu
- 1934 – zmarł ukraiński historyk Mychajło Hruszewski (na fotografii), przewodniczący Ukraińskiej Centralnej Rady
- 1944 – wojna na Pacyfiku: zwycięstwo wojsk amerykańskich w bitwie o Peleliu
- 1954 – urodził się polski polityk i przedsiębiorca Władysław Frasyniuk, działacz opozycji w PRL, poseł na Sejm I, II i III kadencji
- 1974 – zmarł birmański polityk U Thant (na fotografii), sekretarz generalny ONZ
- 1984 – brytyjsko-irlandzka supergrupa Band Aid nagrała singiel charytatywny Do They Know It's Christmas?
27 listopada 2024
27 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Gustawa, Walerian i Wirgiliusz
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
_-_President_Chaim_Weizmann.jpg)
- 1754 – zmarł francuski matematyk Abraham de Moivre (na portrecie)
- 1874 – urodził się izraelski naukowiec chemik, polityk, przywódca ruchu syjonistycznego i pierwszy prezydent Izraela Chaim Weizmann (na fotografii)
- 1889 – urodził się polski fizyk i działacz sportowy Jan Weyssenhoff, profesor Uniwersytetu Wileńskiego, Jagielońskiego i Politechniki Lwowskiej, z zamiłowania związany z Cracovią i Wisłą, jeden z twórców PZPN
- 1949 – powstało Zjednoczone Stronnictwo Ludowe
- 2009 – 26 osób zginęło, a blisko 100 zostało rannych w katastrofie kolejowej „Newskiego Ekspresu” jadącego z Moskwy do Petersburga
- 2014 – zmarli: polski aktor Stanisław Mikulski, oraz brytyjska pisarka P.D. James
29 listopada 2024
29 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Błażej, Klementyna i Saturnin
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1694 – zmarł włoski biolog i lekarz Marcello Malpighi, twórca anatomii mikroskopowej – jako pierwszy zastosował mikroskop do badań nad strukturą tkanek i komórek, odkrył i opisał krwinki, naczynia włosowate, pęcherzykowatą strukturę płuc, kłębuszki naczyń włosowatych w nerkach, u owadów – tchawki i przetchlinki, a także narządy wydalnicze – cewki Malpighiego
- 1864 – oddziały milicji z Kolorado pod dowództwem Johna Chivingtona dokonały masakry około 150 mieszkańców wioski z plemion Szejenów i Arapahów nad strumieniem Sand Creek
- 1899 – urodził się ukraiński pisarz Hryhorij Kosynka, przedstawiciel rozstrzelanego odrodzenia
- 1924 – zmarł włoski kompozytor operowy Giacomo Puccini (na zdjęciu), autor oper Cyganeria, Tosca, Madame Butterfly, Turandot
- 1954 – urodził się polski polityk Zbigniew Bujak (na fotografii), działacz opozycji demokratycznej w czasach PRL, poseł na Sejm I i II kadencji, współzałożyciel NSZZ „Solidarność”
- 1974 – współzałożycielka Frakcji Czerwonej Armii (RAF) Ulrike Meinhof została skazana na karę 8 lat pozbawienia wolności za zamach bombowy z 1972 roku na wydawnictwo Springera w Hamburgu
- 2009 – w referendum w Szwajcarii obywatele opowiedzieli się za wprowadzeniem zakazu budowy minaretów
2 listopada 2024
2 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Bohdan, Marcjan i Tobiasz; Zaduszki
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1734 – urodził się amerykański podróżnik, osadnik i traper Daniel Boone, znany z wytyczenia Dzikiej Drogi
- 1879 – urodził się polski polityk i trzykrotny premier Polski Walery Sławek (na fotografii), podpułkownik Wojska Polskiego, współpracownik Józefa Piłsudskiego, lider obozu sanacyjnego, twórca i prezes Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem
- 1944 – zmarł polski pisarz, krytyk, tłumacz i szachista Karol Irzykowski, autor eksperymentalnej analityczno-psychologicznej powieści Pałuba
- 1944 – zmarł amerykański inżynier i chemik Thomas Midgley, wynalazca tetraetyloołowiu – dodawanego do benzyny środka o właściwościach antystukowych (czyli w skrócie: wynalazca benzyny ołowiowej, powszechnej w XX wieku) oraz odkrywca freonu – środka chłodniczego, szeroko stosowanego w chłodziarkach, klimatyzatorach, dezodorantach i inhalatorach (do czasu odkrycia jego wpływu na powłokę ozonową Ziemi)
- 1974 – urodził się amerykański raper, piosenkarz i aktor znany pod pseudonimem Nelly
- 2004 – republikanin George W. Bush został ponownie wybrany na urząd prezydenta Stanów Zjednoczonych; tegoż dnia zamordowany został znany z krytyki świata islamskiego holenderski publicysta i aktor Theo van Gogh (na fotografii)
4 listopada 2024
4 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Karol Boromeusz, Modesta i Olgierd; Rosjanie obchodzą Dzień Jedności Narodowej
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1794 – w czasie insurekcji kościuszkowskiej armia rosyjska pod wodzą Aleksandra Suworowa dokonała rzezi Pragi
- 1844 – we Lwowie otwarto Akademię Techniczną przemianowaną w 1920 roku na Politechnikę Lwowską
- 1869 – ukazał się pierwszy numer naukowego czasopisma „Nature”
- 1889 – zmarł polski lekarz, miłośnik Tatr i Zakopanego Tytus Chałubiński (na zdjęciu), współzałożyciel Towarzystwa Tatrzańskiego, z zamiłowania przyrodnik, zajmował się badaniem tatrzańskich mchów, popularyzator Zakopanego i propagator turystyki tatrzańskiej
- 1924 – zmarł francuski kompozytor Gabriel Fauré, jeden z najsłynniejszych twórców swej epoki, był mistrzem małych form: utworów kameralnych, pieśni oraz utworów fortepianowych, jednak komponował też dzieła chóralne z orkiestrą oraz utwory religijne, z których najbardziej znane jest requiem d-moll – nietypowa, radosna msza żałobna (wysłuchaj innego utworu Gabriela Fauré: „Cantique de Jean Racine” w wykonaniu Les Petits Chanteurs de Passy)
- 1934 – urodził się polski teoretyk i krytyk literatury Michał Głowiński, pisarz i znawca nowszych dziejów literatury polskiej, wydał liczne prace poświęcone językowi w czasach PRL, szczególnie zjawisku nowomowy
- 1979 – urodził się polski publicysta, socjolog, krytyk literacki i teatralny Sławomir Sierakowski, założyciel „Krytyki Politycznej”, dyrektor Instytutu Studiów Zaawansowanych w Warszawie
6 listopada 2024
6 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Daniela, Leonard i Wincenta
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1494 – urodził się sułtan osmański Sulejman Wspaniały, za jego panowania Imperium Osmańskie osiągnęło szczyt swojej potęgi
- 1794 – urodził się rosyjski architekt niemieckiego pochodzenia Konstantin Thon (na portrecie), twórca stylu bizantyjsko-rosyjskiego
- 1814 – urodził się belgijski budowniczy instrumentów muzycznych Adolphe Sax, konstruktor saksofonu (na ilustracji saksofon altowy wykonany przez Saxa – eksponat w Muzeum Muzyki i Teatru w Sztokholmie)
- 1854 – urodził się amerykański kapelmistrz i kompozytor John Sousa, jeden z najsłynniejszych twórców marszów na świecie
- 1884 – rozpoczęła się Konferencja Katowicka, na której podjęto decyzję o potrzebie założenia nowych żydowskich osad w Palestynie i utworzenia żydowskiego państwa na Bliskim Wschodzie, co w konsekwencji doprowadziło do powstania państwa Izrael w 1948
- 1939 – w ramach niemieckiej akcji pacyfikacyjnej Sonderaktion Krakau 183 polskich uczonych zostało podstępem uwięzionych, a następnie przewiezionych do obozu koncentracyjnego w Sachsenhausen
- 1984 – Ronald Reagan został wybrany na drugą kadencję na urzędzie Prezydenta USA
8 listopada 2024
8 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Symforianna, Bogdan i Gotfryd
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1519 – podbój Meksyku przez Hiszpanów: Hernán Cortés dotarł z wojskiem w pobliże Tenochtitlánu, stolicy państwa Azteków
- 1674 – zmarł angielski poeta i myśliciel John Milton (na portrecie), republikański działacz polityczny, poplecznik Cromwella, propagator idei purytańskich, autor utworów o tematyce religijno-filozoficznej, m.in. Raju utraconego
- 1864 – cesarz Aleksander II Romanow wydał ukaz kasacyjny, na mocy którego spośród 155 klasztorów męskich z 1635 zakonnikami i 42 klasztorów żeńskich do likwidacji przeznaczono 110 klasztorów męskich i 4 żeńskie, z tego 39 za udział w powstaniu styczniowym, a 71 z powodu niewielkiej liczby zakonników (poniżej 8)
- 1884 – urodził się szwajcarski psychiatra i psychoanalityk Hermann Rorschach (na zdjęciu), twórca testu plam atramentowych
- 1914 – I wojna światowa: wojska rosyjskie pokonały armię niemiecką w bitwie pod Warszawą i Iwanogrodem
- 1944 – Front zachodni: zwycięstwo wojsk alianckich w bitwie o Skaldę
- 1944 – w wyniku awarii silnika lub z powodu zestrzelenia rozbił się myśliwiec odrzutowy Me 263 pilotowany przez Waltera Nowotnego, niemieckiego asa myśliwskiego urodzonego w Austrii
10 listopada 2024
10 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Florencja, Leon i Ludomir
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1444 – w bitwie pod Warną zginął w walce z Turkami król Polski i Węgier Władysław
- 1759 – urodził się niemiecki poeta i dramaturg Friedrich Schiller (na portrecie pędzla Gerharda von Kügelgena), obok Goethego najwybitniejszy przedstawiciel niemieckiej klasyki zwanej „klasyką weimarską”, autor dramatów: Zbójcy, Intryga i miłość, Wilhelm Tell, rozprawy historycznej Historia wojny trzydziestoletniej, poematu Oda do radości
- 1849 – w Paryżu ukazało się ostatnie wydanie „Trybuny Ludów”, redagowanej i wydawanej przez Adama Mickiewicza
- 1884 – urodziła się polska powieściopisarka i dramatopisarka Zofia Nałkowska (na fotografii), która brała też udział w pracach Międzynarodowej Komisji do Badania Zbrodni Hitlerowskiej w Polsce – efektem tej działalności były Medaliony – zbiór opowiadań dokumentujących czas II wojny światowej
- 1914 – urodził się polski piosenkarz i pianista, aktor Julian Sztatler
- 1944 – w Kolonii powieszono przywódców antynazistowskiej organizacji młodzieżowej Edelweisspiraten
- 1994 – zmarła etyk, filozof Ija Lazari-Pawłowska, autorka prac z metaetyki i etyki współczesnej
12 listopada 2024
12 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Jozafat, Renata i Witold
Okrągłe, dziesięcioletnie rocznice:
- 1864 – wybuchła wojna brytyjsko-bhutańska
- 1914 – we wsi Morasko pod Poznaniem znaleziono szczątki meteoru żelaznego
- 1934 – urodziła się polska pisarka Joanna Olczak-Ronikier, współzałożycielka kabaretu Piwnica pod Baranami
- 1944 – bombowce RAF zatopiły niemiecki pancernik Tirpitz (na fotografii), dumę Kriegsmarine, bliźniaczy okręt Bismarcka – do zniszczenia okrętu użyto 5,45-tonowych bomb Tallboy
- 1984 – premiera drugiego albumu Madonny Like a Virgin
- 1994 – zmarła amerykańska lekkoatletka, sprinterka Wilma Rudolph, trzykrotna mistrzyni olimpijska
- 2004 – zmarł polski lotnik Stanisław Skalski (na fotografii), as myśliwski okresu II wojny światowej, dowódca klucza w 142. Eskadrze Myśliwskiej w kampanii wrześniowej i uczestnik w powietrznej bitwie o Anglię
14 listopada 2024
14 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Ścibor, Filomen i Wawrzyniec; Światowy Dzień Cukrzycy
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
_(cropped).jpg)
- 1844 – zmarła francuska pisarka, działaczka socjalistyczna i na rzecz praw kobiet Flora Tristan
- 1874 – urodził się austriacki prawnik i polityk Johann Schober, kanclerz Austrii i pierwszy prezydent Interpolu
- 1889 – amerykańska dziennikarka Nellie Bly, zainspirowana powieścią Juliusza Verne’a W osiemdziesiąt dni dookoła świata, wyruszyła śladami Phileasa Fogga
- 1934 – w Londynie odbył się towarzyski mecz piłkarski pomiędzy reprezentacjami Anglii i Włoch (3:2), z powodu brutalnej gry nazwany „bitwą o Highbury”
- 1954 – urodzili się: francuski kolarz szosowy i torowy Bernard Hinault (na fotografii), oraz amerykańska polityk i doktor nauk politycznych Condoleezza Rice (na fotografii podczas wystąpienia na Georgetown University)
- 1989 – urodził się polski skoczek narciarski i kombinator norweski Wojciech Gąsienica-Kotelnicki
16 listopada 2024
16 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Agnieszka, Gertruda i Małgorzata
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 534 – została ogłoszona druga i ostateczna wersja Kodeksu Justyniana
- 1794 – pod Radoszycami skapitulował ostatni oddział powstańczy insurekcji kościuszkowskiej
- 1849 – Fiodor Dostojewski został skazany na karę śmierci, tuż przed egzekucją karę złagodzono na katorgę
- 1874 – urodził się rosyjski oficer marynarki, admirał i badacz polarny Aleksandr Kołczak, naczelny dowódca Floty Czarnomorskiej i przywódca białej armii w wojnie domowej w Rosji
- 1909 – została założona pierwsza na świecie komercyjna linia lotnicza Deutsche Luftschiffahrts-AG (DELAG) – operator lotów pasażerskich, który do przewozu korzystał z wielkich sterowców konstrukcji Ferdinanda von Zeppelina (na fotografii sterowiec)
- 1914 – zmarł polski inżynier górniczy, podróżnik, odkrywca i publicysta Modest Maryański, który w czasie podróży po Australii odkrył złoża złotonośne, a niebawem stał się właścicielem kopalni złota „Maryanski Syndicate”, podczas podróży gromadził okazy geologiczne, botaniczne i zoologiczne, które przekazał Poznańskiemu Towarzystwu Przyjaciół Nauk
- 1974 – wysłano skierowaną do potencjalnych cywilizacji pozaziemskich tzw. wiadomość Arecibo
18 listopada 2024
18 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Filipina, Karolina i Roman; dzień niepodległości Łotwy
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1839 – urodził się czeski inżynier i przedsiębiorca Emil Škoda, w latach 60. XIX wieku przejął fabrykę maszyn w Pilźnie, w której rozpoczął produkcję broni; już po jego śmierci Zakłady Škoda stały się znaczącym koncernem zbrojeniowym i największym przedsiębiorstwem na terenie Austro-Węgier, a w 1925 doszło do fuzji Škoda z przedsiębiorstwem motoryzacyjnym Laurin & Klement
- 1919 – zmarł holenderski polityk Ferdinand Domela Nieuwenhuis (na portrecie), działacz socjalistyczny, a następnie anarchistyczny, zwolennik anarchokomunizmu
- 1939 – urodziła się kanadyjska pisarka Margaret Atwood, autorka m.in. powieści Opowieść podręcznej
- 1949 – pracownik Instytutu Francuskiego w Warszawie André Robineau został aresztowany na lotnisku Okęcie pod zarzutem szpiegostwa
- 1959 – premiera monumentalnego filmu kostiumowego Ben-Hur, z Charlstonem Hestonem w roli tytułowej; był to pierwszy film, który otrzymał 11 Oscarów, a w stulecie narodzin kina został umieszczony na watykańskiej liście 45 filmów fabularnych za propagowanie szczególnych wartości religijnych
- 1964 – zmarł etnolog i socjolog Jan Stanisław Bystroń, profesor Uniwersytetu Adama Mickiewicza, Warszawskiego i Jagiellońskiego
- 1974 – urodził się norweski kierowca rajdowy Petter Solberg (na fotografii)
20 listopada 2024
20 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Oktawia, Rafał i Sędzimir
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.JPG)
- 1784 – urodziła się Marianne Jung, muza Goethego
- 1889 – urodził się amerykański astronom Edwin Hubble (na fotografii), który udowodnił, że mgławice spiralne to odległe galaktyki oraz odkrył zjawisko „ucieczki galaktyk” nazwane jego imieniem
- 1894 – zmarł rosyjski pianista i kompozytor Anton Rubinstein
- 1924 – urodził się francuski matematyk Benoît Mandelbrot, znany głównie z podania opisu zbioru nazwanego jego imieniem, twórca słowa „fraktal” (animacja zbioru Mandelbrota)
- 1944 – z powodu zbliżania się linii frontu Adolf Hitler opuścił Wilczy Szaniec pod Kętrzynem
- 1954 – urodził się polski polityk i przedsiębiorca Jacek Merkel
- 2004 – zmarł polski dziennikarz Marcin Pawłowski
22 listopada 2024
22 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Cecylia, Ernestyna i Marek
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1864 – ukończono budowę Mostu Kierbedzia w Warszawie (na fotografii)
- 1869 – urodził się francuski prozaik André Gide (Immoralista, Lochy Watykanu, Fałszerze), laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1947
- 1869 – wodowanie klipra Cutty Sark
- 1934 – urodził się polski pisarz i publicysta historyczny i gospodarczy Stefan Bratkowski
- 1944 – zmarł brytyjski astrofizyk Arthur Stanley Eddington (na fotografii)
- 1989 – Miss Polonia Aneta Kręglicka zdobyła tytuł Miss World; tegoż dnia siedemnaście dni po wyborze na stanowisko prezydenta Libanu w wyniku zamachu zginął René Moawad, libański polityk maronicki
24 listopada 2024
24 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Biruta, Flora i Jaśmina
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1849 – urodziła się angielska pisarka Frances Hodgson Burnett, autorka popularnych powieści dla dzieci i młodzieży (Mały lord, Mała księżniczka, Tajemniczy ogród)
- 1864 – urodził się francuski malarz i grafik Henri de Toulouse-Lautrec, jeden z czołowych przedstawicieli postimpresjonizmu, twórca prac, na których uwiecznił życie bohemy XIX-wiecznego Paryża
- 1874 – amerykański farmer Joseph F. Glidden opatentował drut kolczasty (na ilustracji: drut kolczasty)
- 1904 – amerykański wynalazca, producent sprzętu rolniczego Benjamin Holt zaprezentował skonstruowany przez siebie napęd gąsienicowy pozwalający poruszać się pojazdom w ciężkim terenie (na ilustracji: napęd gąsienicowy)
- 1934 – urodził się kompozytor i pianista pochodzenia rosyjsko-niemiecko-żydowskiego Alfred Schnittke
- 1954 – urodził się serbski reżyser filmowy, scenarzysta i muzyk Emir Kusturica (na fotografii)
- 1994 – podczas koncertu grupy Golden Life w hali Stoczni Gdańskiej wybuchł pożar, w wyniku którego zginęło 7 osób, a ponad 300 odniosło rany
26 listopada 2024
26 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Konrad, Lechosław i Sylwester
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
- 1504 – zmarła królowa Kastylii i Leónu Izabela I Kastylijska, w czasie jej panowania zaszło wiele ważnych wydarzeń, które uczyniły Hiszpanię jednym z największych imperiów kolonialnych w historii
- 1754 – urodził się pochodzący z Prus Królewskich, podróżnik, etnolog i przyrodnik Georg Forster, działacz epoki oświecenia, profesor historii naturalnej w Szkole Głównej Litewskiej
- 1894 – ostatni cesarz Rosji Mikołaj II Romanow poślubił Aleksandrę Fiodorowną (na portrecie)
- 1909 – urodził się awangardowy francuski dramaturg rumuńskiego pochodzenia Eugène Ionesco (na fotografii), współtwórca teatru absurdu
- 1919 – urodził się polski polityk i działacz ZHP Ryszard Kaczorowski, przewodniczący Związku Harcerstwa Polskiego poza granicami Kraju, ostatni prezydent Rzeczypospolitej na Uchodźstwie
- 1939 – urodziła się wokalistka soulowa i rockowa, oraz autorka tekstów i kompozytorka Tina Turner.
- 1964 – urodziła się szwajcarska narciarka alpejska Vreni Schneider, wielokrotna medalistka mistrzostw świata, trzykrotna mistrzyni olimpijska
28 listopada 2024
28 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Lesław, Stefan i Zdzisław; dzień niepodległości Albanii
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg)
- 1794 – zmarł włoski prawnik i pisarz polityczny Cesare Beccaria, przedstawiciel humanitaryzmu prawniczego
- 1894 – urodził się polski prozaik, reportażysta, przyrodnik i podróżnik Arkady Fiedler (na fotografii), autor: zbeletryzowanych reportaży z wypraw do egzotycznych krajów, m.in. adresowanych do młodzieży Wyspa Robinsona, Orinoko, opowieści o udziale polskich lotników w bitwie o Anglię Dywizjon 303, powieści marynistycznej Dziękuję ci, kapitanie
- 1939 – zmarł kanadyjski lekarz i pedagog James Naismith, twórca koszykówki
- 1954 – zmarli: włoski fizyk teoretyk Enrico Fermi (na fotografii), jeden z twórców podstaw energetyki jądrowej, twórca pierwszego reaktora atomowego oraz współtwórca pierwszej bomby atomowej, laureat Nagrody Nobla, oraz działacz społeczno-polityczny na Śląsku Opolskim, trybun ludowy, publicysta i polityk Arka Bożek, działacz Związku Polaków w Niemczech, w czasie II wojny światowej członek emigracyjnej Rady Narodowej RP, po wojnie wicewojewoda śląsko-dąbrowski i poseł na Sejm Ustawodawczy
- 1964 – NASA wystrzeliła w kierunku Marsa sondę Mariner 4
- 1974 – zmarł rosyjski architekt modernistyczny i malarz Konstantin Mielnikow, uważany za jednego z głównych przedstawicieli konstruktywizmu
30 listopada 2024
30 listopada: imieniny obchodzą m.in.: Andrzej, Konstancjusz i Zbysława
Okrągłe, pięcioletnie rocznice:
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
.svg){kind=link}
_-002.jpg){kind=link}
.jpg){kind=link}
_-_President_Chaim_Weizmann.jpg){kind=link}
_(cropped).jpg){kind=link}
.JPG){kind=link}
.jpg){kind=link}
- 1874 – urodził się Winston Churchill (na fotografii), brytyjski (acz syn Amerykanki) dziennikarz i pisarz polityczny, poseł do Izby Gmin, w czasie I wojny światowej pierwszy lord Admiralicji, dwukrotny premier rządów Ich Królewskich Mości (Jerzego VI w czasie II wojny światowej i Elżbiety II w początkowym okresie zimnej wojny); spopularyzował określenie „żelazna kurtyna”, laureat literackiej Nagrody Nobla
- 1874 – urodziła się kanadyjska pisarka Lucy Maud Montgomery (na fotografii), autorka cieszącego się dużą popularnością cyklu powieści dla podlotków Ania z Zielonego Wzgórza
- 1939 – Związek Radziecki dokonał inwazji na Finlandię, co rozpoczęło wojnę zimową
- 1979 – ukazał się album The Wall zespołu Pink Floyd
- 1994 – zmarł francuski pisarz, myśliciel i awangardowy filmowiec Guy Debord, twórca Międzynarodówki Sytuacjonistycznej, autor książki Społeczeństwo spektaklu i jej filmowej ekranizacji pod tym samym tytułem, w których poddaje całościowej krytyce współczesne społeczeństwo
- 1994 – w Krakowie otwarto Muzeum Sztuki i Techniki Japońskiej „Manggha”