Śmierć kapitana Jamesa Cooka, 14 lutego 1779
Śmierć kapitana Jamesa Cooka, 14 lutego 1779 (ang. The Death of Captain James Cook, 14 February 1779) – nieukończony obraz olejny namalowany przez niemieckiego malarza Johanna Zoffany’ego około 1798 roku, znajdujący się w zbiorach National Maritime Museum w Londynie[1].
| |
| Autor | |
|---|---|
| Rodzaj | |
| Data powstania |
około 1798 |
| Medium | |
| Wymiary |
138,5 × 184,5 cm |
| Miejsce przechowywania | |
| Miejscowość | |
| Lokalizacja | |
Opis edytuj
Obraz przedstawia śmierć angielskiego żeglarza, odkrywcy, kartografa i astronoma kapitana Jamesa Cooka w zatoce Kealakekua na Hawajach 14 lutego 1779 roku, z rąk rozwścieczonych Hawajczyków podczas jego trzeciej podróży po Pacyfiku[1].
Kapitan Cook leży na ziemi na pierwszym planie obrazu, ubrany w niebieski płaszcz mundurowy i białe bryczesy. Spoczywa na prawym boku na skraju wody, wciąż trzymając w dłoniach muszkiet (który w rzeczywistości był dwulufowy). Hawajczycy są głównie nago, a niektórzy noszą nakrycia głowy. Większość figur (włącznie z Cookiem) jest bardzo szkicowa, a tylko cztery są w stanie ukończonym. Żeglarz po lewej wpada do wody, nagi tubylec dźga nożem leżącego Cooka, po prawej widoczny jest wódz w czerwonym płaszczu i czapce mahiole oraz martwy Hawajczyk. Ukształtowanie terenu i linia brzegowa zostały naszkicowane z widoczną w oddali zatoką i walką trwającą na wzgórzu po lewej i wzniesieniem terenu po prawej[1].
Johann Zoffany był miłośnikiem teatru, czego odzwierciedleniem są teatralne pozy bohaterów obrazu. Dzieło Zoffany’ego nie jest relacją naocznego świadka, ale odpowiedzią na obraz artysty Johna Webbera, który wybrał się z Cookiem w trzecią podróż, ale nie był obecny przy jego śmierci. Umiejscowienie Cooka na obrazie przez Zoffany’ego jest sprzeczne z relacjami naocznych świadków jego śmierci; artysta za punkt odniesienia wybrał śmierć generała Jamesa Wolfe’a na obrazie Benjamina Westa. Bohaterski, ale cierpiący Cook i wyidealizowany „dzikus”, który go morduje, konfrontują się ze sobą. Oboje ujawniają się jako szlachetni w momencie tragedii, zatem śmierć Cooka można przypisać zdradzie poszczególnych Hawajczyków, a nie całej tubylczej ludności[1].
Dodatkowo Zoffany wprowadził do obrazu elementy naturalistyczne, starając się stworzyć monumentalną kompozycję historyczną i przedstawiając Cooka jako idealnego, tragicznego bohatera, ale w realistycznej scenerii i we współczesnym stroju. To połączenie ideału z rzeczywistością opiera się w dużej mierze na klasycznych rzeźbiarskich precedensach. Cook ukazany jest w manierze Umierającego Gala z kolekcji kardynała Ludovisiego, a jego morderca przyjmuje pozę Discobolusa (rzucającego dyskiem) z kolekcji Charlesa Townleya. Podkreśleniem klasyki dzieła jest nakrycie głowy wodza, podobne do hełmu noszonego przez starożytnych Greków[1].