19 Dywizja Armii Imperium Osmańskiego

19 Dywizja Armii Imperium Osmańskiego – jedna z dywizji piechoty armii tureckiej z czasów I wojny światowej. Pierwszym jej dowódcą był Mustafa Kemal Atatürk, współtwórca i pierwszy premier Republiki Tureckiej.

19 Dywizja
19. Piyade Tümeni Osmanlı
Ilustracja
Plakat propagandowy z 1917 z czasów walk 19 Dywizji (w ramach XV Korpusu) na froncie galicyjskim, ilustrujący braterstwo broni żołnierzy armii Austro-Węgier i żołnierzy tureckich.
Historia
Państwo

 Imperium Osmańskie

Sformowanie

20 stycznia 1915

Dowódcy
Pierwszy

Mustafa Kemal Atatürk

Ostatni

Sami Sabit Karaman

Działania zbrojne
I wojna światowa
bitwa o Gallipoli
kampania synajsko-palestyńska
bitwa pod Megiddo
Organizacja
Dyslokacja

Tekirdağ

Rodzaj sił zbrojnych

lądowe

Skład

trzy pułki piechoty,
pułk artylerii,
szwadron konny

Szlak bojowy edytuj

 
pierwszy dowódca 19 Dywizji Mustafa Kemal Atatürk (w jasnym mundurze) w czasie bitwy o Gallipoli

19 Dywizja sformowana była na przestrzeni od sierpnia do października 1914 roku w Tekirdağ w Tracji. W 1915 roku dowodzona przez Mustafę Kemala wzięła udział w bitwie o Gallipoli. Wchodziła wtedy w skład III Korpusu 5 Armii. W bitwie tej poniosła znaczne straty, po jej zakończeniu została przeformowana, uzupełniona i przydzielona do XV korpusu. W sierpniu 1916 roku wraz z 20 Dywizją została skierowana na front galicyjski, gdzie wzięła udział w ciężkich walkach z Rosjanami w czasie ofensywy Busiłowa (1916) oraz ofensywy Kiereńskiego (1917). Ponieważ specyfika walki na froncie europejskim była diametralnie odmienna od sposobu walki o Gallipoli (większa manewrowość, większe użycie artylerii, używanie przez Rosjan gazów bojowych etc.), Turcy ponosili początkowo znaczne straty. Pewnego czasu wymagało też wypracowanie właściwej współpracy między oddziałami tureckimi a niemieckimi i austriackimi. Po zmianach dowodzących wyższego szczebla (sztab korpusu, sztaby dywizji) Turcy odnosili znaczne sukcesy na froncie i dawali dowody męstwa. Po ustaniu walk na froncie galicyjskim 19. dywizja wróciła do Turcji w lipcu 1917 roku.

Po uzupełnianiach 19 Dywizja została skierowana do walk na Bliskim Wschodzie do trwającej tam kampanii synajsko-palestyńskiej. W listopadzie 1917 roku wzięła udział w trzeciej bitwie o Gazę, w której starła się z armią brytyjską. W 1918 roku wzięła udział w bitwie pod Megiddo, gdzie poniosła bardzo duże straty, jak i cała armia turecka na froncie palestyńskim. W dużej mierze przesądziło to o ostatecznej klęsce militarnej Imperium Osmańskiego w I wojnie światowej.

Dowódcy dywizji edytuj

 
dowódca 19 Dywizji Şefik Aker

Struktura organizacyjna edytuj

Na dzień 11 lipca 1916 roku OdeB 19 Dywizji przedstawiała się następująco:

  • trzy pułki piechoty (57., 72. i 77.)
  • 25 pułk artylerii
  • dwie kompanie ckm.
  • szwadron kawalerii
  • po jednej kompanii inżynieryjnej i sanitarnej
  • grupa łączności telegraficznej

Upamiętnienie edytuj

480 żołnierzy XV Korpusu poległych z odniesionych ran na froncie galicyjskim w latach 1916-1917 spoczywa w Budapeszcie na Cmentarzu Tureckim[1]. Spośród kilkudziesięciu żołnierzy hospitalizowanych w szpitalu garnizonowym w Krakowie (mającym wtedy status twierdzy) zmarło co najmniej 10. Zostali oni pochowani na Cmentarzu Rakowickim, jednak groby nie zachowały się. Upamiętnia ich symboliczny nagrobek zlokalizowany w „kwaterze bośniackiej” (muzułmańskiej) (nr XXIII).

Bibliografia edytuj

  • Mehmed Sevki Yazman: Gdzież jest ta Galicja panie dowódco? Mehmeciki w Europie. Turcy na froncie galicyjskim 1916-17, Wydawnictwo Arkadiusz Wingert, Kraków-Międzyzdroje 2016
  • Edward J. Erickson, Ordered to die: a history of the Ottoman army in the First World War, Greenwood Publishing Group, 2001, ISBN 0-313-31516-7, 9780313315169.
  • Turkey in the First World War. turkeyswar.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-20)].

Przypisy edytuj

  1. Budapeşte hakkında bilgiler. Dışişleri Bakanlığı, 2012-06-15. [dostęp 2013-09-30]. (tur.).