1 halerz czechosłowacki (1991)
1 halerz (cz. 1 haléř, słow. 1 halier) – czechosłowacka moneta o nominale 1 halerza bita w latach 1991–1992 wycofana z obiegu po rozpadzie kraju w 1993 roku.
| Dane podstawowe | |
| Emitent | |
|---|---|
| Nominał |
1 halerz (1/100 Kčs) |
| Rocznik |
1991, 1992 |
| Emisja | |
| Mennica | |
| Nakład |
105 000 szt. |
| Data emisji |
1 kwietnia 1991 |
| Data wycofania |
• 30 kwietnia 1993 C |
| Projektant |
Miroslav Rónai (awers) |
| Opis fizyczny | |
| Masa |
0,5 g |
| Średnica |
16 mm |
| Grubość |
1–1,2 mm |
| Materiał | |
| Rant |
gładki |
| Stempel | |
| Uwagi |
moneta obiegowa/kolekcjonerska |
Wzór edytuj
Zasadniczą część awersu zajmował herb Czeskiej i Słowackiej Republiki Federacyjnej – w polu czwórdzielnym naprzemiennie ułożony czeski koronowany lew o podwójnym ogonie oraz słowackie trójwzgórze z krzyżem patriarszym. Powyżej zapisano skrót nazwy kraju („ČSFR”), u dołu zaś rok bicia. Po obu stronach tarczy herbowej wolne miejsce wypełniono lipowymi gałązkami. Oznaczenie projektanta Miroslava Rónaia – inicjał „R” – zamieszczono poniżej daty[1][4].
Rewers monety przedstawiał duży, zapisany arabską cyfrą nominał otoczony wieńcem gałązek lipowych, które u dołu przewiązane były wstęgą[1][4].
Nakład edytuj
Moneta według projektu z 1991 roku stanowiła dalszą modyfikację halerza z roku 1953. Zmiana wzoru awersu spowodowana była odejściem od socjalistycznej nomenklatury i symboliki[5]. Zarządzeniem Banku Państwowego z dnia 14 lutego 1991 r. przewidziano, że nowe monety będą posiadały te same parametry fizyczne co wcześniejszy wariant, z uwzględnieniem jednak m.in. nowego herbu państwowego[4]. Tym samym zastosowanie miały wytyczne zawarte w zarządzeniu Ministra Finansów z 30 maja 1953 r. – jednohalerzowe monety bito z krążków o gładkim rancie, grubości 1[6]–1,2[1] i średnicy 16 mm[7]. Wytwarzano je z aluminium[1], choć dokładny stop nie został zdefiniowany w żadnym akcie prawnym (według jednej z wersji był to stop Al96,65Mg3Mn0,35)[8]. Każda z monet ważyła zaledwie 0,5 g[1]. Autorem całkowicie nowego awersu był Miroslav Rónai[4]. Nigdy nie podano natomiast autora wzoru rewersu[1], choć wskazuje się, że pierwotny projekt powstał w Związku Radzieckim[8]. W porównaniu po wzoru z roku 1953 usunięto pięcioramienną gwiazdę znajdującą się w górnej części monety[5].
W 1991 roku monety o nominale 1 halerza w praktyce nie występowały już w obiegu, a ostatnia rzeczywista emisja odbyła się w roku 1963. Niemniej z przyczyn formalnych moneta ta pozostawała w obiegu i jako taka została objęta nowymi przepisami po aksamitnej rewolucji[9]. Nowa moneta jednohalerzowa oficjalnie została wyemitowana wraz z pozostałymi nominałami, 1 kwietnia 1991 roku[4], jednak cały jej nakład z lat 1991 i 1992 wyniósł zaledwie 105 tys. sztuk[2] i został rozprowadzony w formie zestawów kolekcjonerskich[1]. Bite w mennicy w Kremnicy[1] monety pozostawały oficjalnymi środkami płatniczymi niewiele ponad dwa lata – po rozpadzie Czechosłowacji zostały zdemonetyzowane odrębnie w Czechach (30 kwietnia 1993)[10] i na Słowacji (31 lipca 1993)[11] wraz z wariantami wzoru z 1953 i 1962 roku[10][11].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i Ľudovít Malinovský sr., ČSFR 1 h 1991 Jeden halier [online], coins.lmsystem.sk [dostęp 2019-08-12] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-03] (słow.).
- ↑ a b Thomas Michael, Richard Giedroyc, 2018 Standard Catalog of World Coins 1901-2000, wyd. 45, Iola: Krause Publications, 2017, s. 690, ISBN 978-1-4402-4797-2.
- ↑ Czechosłowacja 1 halerz, 1991-1992 [online], ucoin.net [dostęp 2019-08-12] [zarchiwizowane z adresu 2017-06-22] (pol.).
- ↑ a b c d e Vyhláška Státní banky československé ze dne 14. února 1991 o vydávání mincí po 1 haléři, 5 haléřích, 10 haléřích, 20 haléřích, 50 haléřích, 1 Kčs, 2 Kčs a 5 Kčs se stáním znakem České a Slovenské Federativní Republiky, „Sbírka zákonů”, č. 60/1991 Sb. (čá 13/1991), epravo.cz, 1 marca 1991 [dostęp 2019-08-12] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11] (cz.).
- ↑ a b Jaroslav Moravec, Sbohem padesátihaléři, sbohem dvacetikoruno! – část 1 [online], Narodowy Bank Czeski, 1 lipca 2014 [dostęp 2018-05-11] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11] (cz.).
- ↑ Ľudovít Malinovský sr., ČSR 1 h 1953 Jeden halier [online], coins.lmsystem.sk [dostęp 2019-08-12] [zarchiwizowane z adresu 2016-04-13] (słow.).
- ↑ Vyhláška ministra financí ze dne 30. května 1953 o vydání peněz vzoru 1953, „Sbírka zákonů”, č. 45/1953 Sb. (čá 27/1953), epravo.cz, 30 maja 1953 [dostęp 2019-08-12] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11] (cz.).
- ↑ a b Michal Biľak, Miroslav Jízdný, Zberateľský katalóg mincí Československa 1980, wyd. II, Koszyce: Slovenská numizmatická spoločnosť, 1981, s. 77 (słow.). za: Ľudovít Malinovský sr., Zoznam sporných údajov o minciach [online], coins.lmsystem.sk [dostęp 2019-08-12] [zarchiwizowane z adresu 2018-01-24] (słow.).
- ↑ Jaroslav Moravec, Platidla v době převratu aneb čím jsme (ne)platili před čtvrtstoletím – část 1 [online], Narodowy Bank Czeski, 18 listopada 2014 [dostęp 2019-02-07] [zarchiwizowane z adresu 2019-02-09] (cz.).
- ↑ a b Vyhláška České národní banky ze dne 12. března 1993 o vydání mincí po 50 Kč vzoru 1993 a o ukončení platnosti mincí po 1 haléři a po 5 haléřích československé měny a jejich výměně, „Sbírka zákonů”, č. 101/1993 Sb. (čá 28/1993), epravo.cz, 19 marca 1993 [dostęp 2019-08-12] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11] (cz.).
- ↑ a b Vyhláška Národnej banky Slovenska z 23. júla 1993 o stiahnutí mincí po 1 halieri vzoru 1953, 1962 a 1991 a mincí po 5 halieroch vzoru 1977 a 1991 z obehu, „Zbierka zákonov”, č. 163/1993 Z. z. (čá 43/1993), zakonypreludi.sk, 28 lipca 1993 [dostęp 2019-08-12] [zarchiwizowane z adresu 2018-05-11] (słow.).