Wikipedia

3 Batalion Celny

3 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.

3 Batalion Celny
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1921

Rozformowanie

1921

Tradycje
Rodowód

1/II batalion wartowniczy

Dowódcy
Pierwszy

kpt. Kazimierz Derkacz

Organizacja
Dyslokacja

Kościerzyna[1]

Formacja

Bataliony Celne

Podległość

Główna Komenda Batalionów Celnych
1 Brygada Celna
Ministerstwo Skarbu

Multimedia w Wikimedia Commons

Formowanie i zmiany organizacyjne edytuj

Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych nr 3046/Org z dnia 24 marca 1921 w miejsce batalionów wartowniczych i batalionów etapowych utworzone zostały bataliony celne. 3 batalion celny powstał w granicach DOG Pomorze, a zorganizowano go na bazie 1/II batalionu wartowniczego[2]. Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych[3]. Podlegał Komendzie Głównej Batalionów Celnych, a pod względem politycznym Ministrowi Spraw Wewnętrznych[4].

Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nie nadających się do dalszej służby wojskowej[5].

24 maja 1921 dowództwo 3 kompanii celnej przeniesione zostało z Nakła do Parchowa[6].

Rozkazem tajnym nr 10 z 7 października 1921 Komendant Główny Batalionów Celnych nakazał likwidację batalionów nr 14., 17. i 18[7]. W myśl tego rozkazu 17 batalion celny miał przekazać swoją 1 kompanię do 3 batalionu celnego w Kościerzynie[8]. W dniu 28 października wszystkie kompanie rozformowywanych batalionów winny odejść do miejsc nowego przeznaczenia[9].

W listopadzie 1921 Ministerstwo Spraw Wewnętrznych postanowiło powołać brygady celne[10]. 3 batalion celny wszedł w struktury 1 Brygady Celnej[11].

Z końcem 1921 batalion został rozwiązany. Jego miejsce zajął przybyły z Wielkopolski 17 batalion celny[12].

Służba celna edytuj

17 maja 1921 Główna Komenda Batalionów Celnych zarządziła zmiany dyslokacyjne batalionów. 3 batalion celny miał ochraniać odcinek granicy od Boszpola do Prądzony. Sztab batalionu rozlokowany miał być w Kościerzynie[13].

Odcinek batalionowy podzielony był na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień[14]. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście[15].

Sąsiednie bataliony

19 batalion celny w Wejherowie ⇔ 20 batalion celny w Chojnicach – VI 1921[16]

Kadra batalionu edytuj

Dowódcy batalionu
stopień imię i nazwisko okres pełnienia służby kolejne stanowisko
kpt. Kazimierz Derkacz[1][a]. IV – XI 1921[18]

Struktura organizacyjna edytuj

 
Rozmieszczenie placówek 3 batalionu celnego
OdeB 3 batalionu celnego w Kościerzynie na dzień 8 kwietnia i 1 listopada 1921[18]:
kompania 1. Gowidlino 2. Linja 3. Przymuszewo 4. Parchowo
dowódcy por. Wacław Korzak
chor. Florian Polec 		por. Jan Kaczorowski ppor. Tadeusz Kotoni[b] por. Władysław Łosiński
por. Jan Andruchowicz
placówki Kamienica
Skrzeszewo I Chośnica
Skrzeszewo II Strzebielino Łąki Leśniczówka Parchowo
Załakowo Tempcz Wojsk Jamno
Kowale Borki Gołczewo
Smolniki Tłuczewo Glizur Daknan
Dolina Jadwigi Prądzonka Glinowo
Stara Huta Kauczyn Luboń Wygoda
Kamionka Wilhelmowo Skorzewo Skwierawy
Bawernica Zakrzewo Dywań Żelewiec
Chośnica Niepoczałowice

Uwagi edytuj

  1. ↑ Kazimierz Derkacz wstąpił w 1914 do I baonu 2 pp LP. W 1917 służył w PSZ w Zegrzu, a następnie w Ostrowiu Łomżyńskim. W latach 1919 -1921 służył w 8 pp Leg. W marcu 1921 mianowany dowódcą 3 baonu celnego. W 1922 przeniesiony do PW na powiat Dubno i Krzemieniec. W 1924 ukończył kurs unifikacyjny dla oficerów sztabowych w Rembertowie. Służył w 43 pp, 45 pp i 73 pp.[17]
  2. ↑ Por. piech. Tadeusz Kotoni podczas I wojny światowej służył w armii rosyjskiej. W 1920 zmobilizowany do 23 pułku piechoty. Potem służył w batalionie wartowniczym, 8 pp Leg. W 1921 był dowódcą kompanii w 3 baonie celnym. Po wojnie oficer rezerwy 9 pp Leg, a następnie 25 pułku piechoty[19]

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Prengel-Boczkowska 2009 ↓, s. 12.
  2. ↑ Dominiczak 1975 ↓, s. 124.
  3. ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 24.
  4. ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 25.
  5. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 75.
  6. ↑ Korespondencja 3 bc ↓, s. 3.
  7. ↑ Polak 1999 ↓, s. 18.
  8. ↑ Polak 1999 ↓, s. 19.
  9. ↑ Polak 1999 ↓, s. 20.
  10. ↑ Bereza i Szczepański 2014 ↓, s. 26.
  11. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 74.
  12. ↑ Meldunki dowództwa 17 bc ↓, s. 2.
  13. ↑ Materiały dotyczące dyslokacji 3 bc ↓, s. 4.
  14. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 72.
  15. ↑ Dominiczak 1992 ↓, s. 73.
  16. ↑ WIG – mapa operacyjna Polski 1:300 000 ↓.
  17. ↑ Wykaz legionistów. [dostęp 2017-08-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-08-30)].
  18. ↑ a b OdeB batalionów celnych ↓, s. 3bc.
  19. ↑ Nekropole

Bibliografia edytuj

  • Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
  • Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
  • Henryk Dominiczak: Granica polsko–niemiecka 1919–1939. Z dziejów formacji granicznych. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1975.
  • Teresa Prengel-Boczkowska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
  • Ordre de Bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Przejmowanie odcinków granicznych przez Straż Celną. Meldunki dowództwa 17 batalionu celnego → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Materiały dotyczące dyslokacji 3 batalionu celnego. Wytyczne władz zwierzchnich. Wykazy rozlokowania jednostek. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
  • Materiały 3 bc dotyczące spraw organizacyjnych. Wytyczne, korespondencja. → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=3_Batalion_Celny&oldid=70197005”