Ministerstwo Skarbu
Ministerstwo Skarbu – aparat pomocniczy Ministra Skarbu, urząd utworzony z dniem 1 lutego 1918 r. na podstawie art. 38 dekretu Rady Regencyjnej o tymczasowej organizacji Władz Naczelnych w Królestwie Polskiem z 3 stycznia 1918 r. (Dz.U. z 1918 r. nr 1, poz. 1). Zgodnie z art. 25 ww. dekretu Minister Skarbu był właściwy w sprawach skarbowości państwowej oraz polityki finansowej państwa, podatków, ceł, budżetu, kredytowych, monetarnych i emisyjnych oraz nadzoru nad bankami i zakładami ubezpieczeniowymi.
Siedzibą ministerstwa były połączone pałace Komisji Przychodów i Skarbu i Ministra Skarbu pod adresem ul. Rymarska 3/5[1][2].
Powstanie edytuj
W połowie stycznia 1917 Tymczasowa Rada Stanu utworzyła Referat Skarbu, po kilku dniach przekształcony w Departament Skarbu, który miał przejąć administrację skarbową po przekazaniu przez okupantów kompetencji skarbowych w Królestwie Polskim administracji polskiej. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę działalność Ministerstwa Skarbu stopniowo objęła cały obszar formującego się państwa. 7 stycznia 1919 podporządkowano mu, obok terytorium dawnego Królestwa Polskiego – Białostockie i Podlasie, 8 kwietnia 1919 – Galicję i część Śląska Cieszyńskiego, 18 listopada 1920 – województwa wschodnie, 1 stycznia 1922 – województwo poznańskie i pomorskie, 24 marca 1922 – Wileńszczyznę (po inkorporacji Litwy Środkowej).
Przy Ministerstwie Skarbu istniały ciała opiniodawcze: Rada Finansowa, Rada Spółdzielcza, Komitet Bankowy, Rada Ubezpieczeniowa, Rada Mennicza.
Władze skarbowe edytuj
Władzami administracji skarbowej drugiej instancji podlegającymi Ministerstwu Skarbu były: urzędy skarbowe, urzędy opłat stemplowych oraz urzędy skarbowe akcyz i monopolów państwowych.
Znaczenie edytuj
W Ministerstwie Skarbu w wielu wypadkach wypracowywano koncepcje ogólnej polityki gospodarczej kraju, było najważniejszym, strategicznym ministerstwem gospodarczym II Rzeczypospolitej. Z tego względu funkcje ministra skarbu łączono niekiedy ze stanowiskiem premiera (Władysław Grabski) lub wicepremiera (Eugeniusz Kwiatkowski).
Jego współczesnym odpowiednikiem kompetencyjnym jest Ministerstwo Finansów.
Ministrowie Skarbu edytuj
Ministrowie Skarbu Królestwa Polskiego edytuj
- Jan Kanty Steczkowski (26 XI 1917 – 27 II 1918)
- Antoni Wieniawski (Kierownik Ministerstwa Skarbu, 27 II 1918 – 4 IV 1918)
- Jan Kanty Steczkowski (4 IV 1918 – 23 X 1918)
- Józef Englich (23 X 1918 – 4 XI 1918)
- Franciszek Jossé (Kierownik Ministerstwa Skarbu, 4 XI 1918 – 18 XI 1918)
Ministrowie Skarbu II RP edytuj
- Władysław Byrka (kierownik, 17 XI 1918 – 16 I 1919)
- Józef Englich (16 I 1919 – 4 IV 1919)
- Stanisław Karpiński (4 IV 1919 – 31 VII 1919)
- Leon Biliński (31 VII 1919 – 9 XII 1919)
- Władysław Grabski (13 XII 1919 – 9 VI 1920, 23 VI 1920 – 24 VII 1920, 24 VII 1920 – 25 XI 1920)
- Ignacy Weinfeld (kierownik, 25 XI 1920 – 26 XI 1920)
- Jan Kanty Steczkowski (26 XI 1920 – 13 IX 1921)
- Bolesław Markowski (kierownik, 19 IX 1921 – 26 IX 1921)
- Jerzy Michalski (26 IX 1921 – 5 III 1922, 10 III 1922 – 6 VI 1922)
- Kazimierz Zaczek (kierownik, 28 VI 1922 – 3 VII 1922)
- Zygmunt Jastrzębski (3 VII 1922 – 31 VII 1922, 31 VII 1922 – 16 XII 1922, 16 XII 1922 – 2 I 1923)
- Bolesław Markowski (kierownik, 2 I 1923 – 13 I 1923)
- Władysław Grabski (13 I 1923 – 26 V 1923, 28 V 1923 – 30 VI 1923)
- Hubert Linde (1 VII 1923 – 1 IX 1923)
- Władysław Kucharski (1 IX 1923 – 15 XII 1923)
- Władysław Grabski (17 XII 1923 – 13 XI 1925)
- Jerzy Zdziechowski (20 XI 1925 – 5 V 1926, 10 V 1926 – 15 V 1926)
- Gabriel Czechowicz (15 V 1926 – 8 VI 1926)
- Czesław Klarner (8 VI 1926 – 24 IX 1926, 27 IX 1926 – 30 IX 1926)
- Gabriel Czechowicz (2 X 1926 – 27 VI 1928, 27 VI 1928 – 8 III 1929)
- Tadeusz Grodyński (8 III 1929 – 13 IV 1929)
- Ignacy Matuszewski (kierownik, 14 IV 1929 – 29 XII 1929, 29 XII 1929 – 17 III 1930, 29 III 1930 – 23 VIII 1930, 25 VIII 1930 – 4 XII 1930) (4 XII 1930 – 26 V 1931)
- Jan Piłsudski (27 V 1931 – 6 IX 1932)
- Władysław Marian Zawadzki (6 IX 1932 – 9 V 1933, 10 V 1933 – 13 V 1934, 15 V 1934 – 28 III 1935, 28 III 1935 – 12 X 1935)
- Eugeniusz Kwiatkowski (13 X 1935 – 15 V 1936, 16 V 1936 – 30 IX 1939)
Ministrowie Skarbu w Rządzie RP na uchodźstwie edytuj
- Adam Koc (30 IX 1939 – 9 XII 1939)
- Henryk Strasburger (9 XII 1939 – 14 VII 1943)
- Ludwik Grosfeld (14 VII 1943 – 24 XI 1944)
- Jan Kwapiński (29 XI 1944 – 2 VII 1947)
Ministrowie Skarbu w Polsce Ludowej (RP) edytuj
- Jan Stefan Haneman (5 XII 1944 – 31 XII 1944)
- Konstanty Dąbrowski (31 XII 1944 – 7 III 1950)
Urzędnicy Ministerstwa Skarbu edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Encyklopedia Warszawy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1994, s. 599, 601. ISBN 83-01-08836-2.
- ↑ Ryszard Mączewski: Warszawa między wojnami. Łódź: Księży Młyn, 2009, s. 16. ISBN 978-83-61253-51-8.
Bibliografia, literatura edytuj
- Zbigniew Landau, Ministerstwo Skarbu w: Encyklopedia historii gospodarczej Polski do 1945, t. 1. s. 559–560, Warszawa 1981, wyd. Wiedza Powszechna, ISBN 83-214-0185-6.
- Bolesław Markowski, Administracja skarbowa w Polsce, Warszawa 1931