40 Batalion Celny – jednostka organizacyjna formacji granicznych II Rzeczypospolitej.

40 Batalion Celny
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1921

Rozformowanie

1922

Tradycje
Kontynuacja

40 batalion SG

Dowódcy
Pierwszy

kpt. Tarnogórski

Organizacja
Dyslokacja

Mikaszewicze[1]

Formacja

Bataliony Celne

Podległość

MSW
7 Brygada Celna

Rozmieszczenie 40 batalionu celnego

Formowanie i zmiany organizacyjne edytuj

Na podstawie rozkazu Ministra Spraw Wojskowych L.11069/Mob. z dnia 13 sierpnia 1921 w miejsce batalionów etapowych i wartowniczych utworzone zostały bataliony celne. 40 batalion celny powstał w granicach DOG Poznań, a zorganizowano go z eskort zlikwidowanych oddziałów robotników i jeńców[1]. Etat batalionu wynosił 14 oficerów i 600 szeregowych[2]. Podlegał Ministerstwu Spraw Wewnętrznych[3].

Mimo że batalion był w całym tego słowa znaczeniu oddziałem wojskowym, nie wchodził on w skład pokojowego etatu armii. Uniemożliwiało to uzupełnianie z normalnego poboru rekruta. Ministerstwo Spraw Wojskowych zarówno przy ich formowaniu, jak i uzupełnianiu przydzielało mu często żołnierzy podlegających zwolnieniu, oficerów rezerwy oraz szeregowców i oficerów zakwalifikowanych przez dowództwa okręgów generalnych jako nie nadających się do dalszej służby wojskowej[4].

W listopadzie 1921 Ministerstwo Spraw Wewnętrznych postanowiło powołać brygady celne[5]. 40 batalion celny znalazł się w strukturze 7 Brygady Celnej[6].

Wykonując postanowienia uchwały Rady Ministrów z 23 maja 1922, Minister Spraw Wewnętrznych rozkazem z 9 listopada 1922 zmienił nazwę „Baony Celne” na „Straż Graniczna”[3]. Wprowadził jednocześnie w formacji nową organizację wewnętrzną[7]. 40 batalion celny przemianowany został na 40 batalion Straży Granicznej.

Sąsiednie bataliony

Służba celna edytuj

Zgodnie z rozkazem poleskiego inspektora wojskowego granicy wschodniej z 19 października 1921, 40 batalion celny (poznański) obsadził odcinek granicy od wsi Jaskowicze do Prypeci z siedzibą dowództwa batalionu w Mikaszewicze[9].

Odcinek batalionowy podzielony był na cztery pododcinki, które obsadzały kompanie wystawiające posterunki i patrole. Posterunki wystawiano wzdłuż linii granicznej w taki sposób, by mogły się nawzajem widzieć w dzień[10]. W tym zakresie batalion współpracował z posterunkami i patrolami Policji Państwowej. Współpraca polegała na tym, że te pierwsze wystawiały wzdłuż linii granicznej stale posterunki i patrole, natomiast policja tworzyła je w głębi strefy, poza linią graniczną. W zakresie ochrony granicy batalion podlegał staroście[11].

Kadra batalionu edytuj

Dowódcy batalionu
stopień imię i nazwisko okres pełnienia służby kolejne stanowisko
kpt. Tarnogórski[1] XII 1921 – I 1922[12]
płk Przyłucki[1] II – X 1922[12]

Dowódcy kompanii[12]

Data Dowódca
1 kompanii celnej
Dowódca
2 kompanii celnej
Dowódca
3 kompanii celnej
Dowódca
4 kompanii celnej
1 XII 1921 por. Bojanowski por. Rakowski por. Węglewski por. Cieślewicz

Struktura organizacyjna edytuj

Ordre de Bataille 40 batalionu celnego w Mikaszewiczach na dzień 1 lipca 1922[12]
kompania 1. Mikaszewicze 2. Lenin 3. Morocz 4. Zalutycze
dowódcy rtm. Kolagol por. Rakowski kpt. Bienkuński por. Cieślewicz

Przypisy edytuj

Bibliografia edytuj

  • Hubert Bereza, Kajetan Szczepański: Centralna Szkoła Podoficerska KOP. Grajewo: Towarzystwo Przyjaciół 9 PSK, 2014. ISBN 978-83-938921-7-4.
  • Henryk Dominiczak: Granica wschodnia Rzeczypospolitej Polskiej w latach 1919–1939. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1992. ISBN 83-01-10202-0.
  • Teresa Prengel-Boczkowska, Wstęp do inwentarza zespołu archiwalnego „Bataliony Celne”, Szczecin: Archiwum Straży Granicznej, 2009.
  • Ordre de Bataille batalionów celnych od numeru 1 do 19 i od numeru 20 do 44 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin
  • Materiały dotyczące dyslokacji Inspektoratu Wojskowego Granicy Wschodniej Województwa Poleskiego, 1921–1922 → Archiwum Straży Granicznej. Szczecin