9 Armia (III Rzesza)
9 Armia (niem. 9. Armee) – jedna z niemieckich armii, uczestniczyła w agresji na Francję i ataku na Związek Radziecki.
.jpg)
| |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1940 |
| Rozformowanie |
1945 (kapitulacja) |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | |
| Ostatni | |
| Działania zbrojne | |
| II wojna światowa agresja na Francję 1940 atak na ZSRR 1941 bitwa pod Moskwą 1941 operacja Bawół 1943 operacja Bagration 1944 tłumienie powstania warszawskiego 1944 bitwa o Wzgórza Seelow 1945 walki w kotle pod Halbe 1945 | |
| Organizacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych |
lądowe |
| Formacja | |
| Podległość |
Grupa Armii B → |
Historia
edytuj9 Armia została utworzona 15 maja 1940 roku na bazie sztabu OB Wschód[2]. W tym samym roku uczestniczyła w agresji na Francję (Grupa Armii B i A), po jej zakończeniu została przerzucona do okupowanej Polski. Niemniej, była planowana do użycia w operacji desantowej na Wielką Brytanię, do której jednak nie doszło[3]. W 1941 roku wzięła udział w ataku na Związek Radziecki, walcząc na terytorium ZSRR do 1944 roku, głównie w składzie Grupy Armii „Środek”. Uczestniczyła m.in. w ataku na Moskwę. W czasie walk z Armią Czerwoną, została rozbita na Białorusi[4] w trakcie operacji Bagration[5]. Skład wyjściowy 9 Armii uległ zniszczeniu w 70%, w tym zniszczenia lub rozbicia doznały dwa dowództwa korpusów i siedem dywizji[6].
Po podporządkowaniu dowództwu: IV Korpusu Pancernego SS, XXXIX Korpusu Pancernego i VIII Korpusu Armijnego, w lipcu 1944 obsadziła pozycje wokół Warszawy[7]. Uczestniczyła w tłumieniu powstania warszawskiego. Ofensywa rozpoczęta 12 stycznia 1945 roku przez Armię Radziecką zmusiła ją do odwrotu z Warszawy. W kwietniu walczyła w bitwie o wzgórza Seelow, z których się wycofała. Po okrążeniu w kotle pod Halbe została zniszczona z końcem kwietnia 1945 roku przez wojska 1 Frontu Białoruskiego i 1 Frontu Ukraińskiego Armii Czerwonej[4].
Dowódcy armii
edytuj- gen. płk Johannes Blaskowitz (do 29 maja 1940)
- gen. płk Adolf Strauß (30 maja 1940 – 14 stycznia 1942)
- marsz. Walther Model (15 stycznia 1942 – 23 maja 1942 ranny)
- gen. Albrecht Schubert (od 23 maja 1942)
- gen. płk Heinrich von Vietinghoff (do 1 grudnia 1942)
- marsz. Walther Model (1 grudnia 1942 – 3 listopada 1943)
- gen. płk Josef Harpe (4 listopada 1943 – 20 maja 1944)
- gen. piechoty Hans Jordan (20 maja 1944 – 26 czerwca 1944)
- gen. wojsk pancernych Nikolaus von Vormann (27 czerwca – 31 sierpnia 1944)
- gen. wojsk pancernych Smilo von Lüttwitz (1 września 1944 – 19 stycznia 1945)
- gen. piechoty Theodor Busse (od 19 stycznia 1945 do kapitulacji)[8]
Struktura organizacyjna
edytujJednostki armijne: 307 Wyższe Dowództwo Artylerii, 582 Komendantura Tyłów, od 1942: 532, 511 pułk łączności i 531 Armijne Dowództwo Zaopatrzenia.
Skład w czerwcu 1940 roku:
- XXXII Korpus Armijny
- XVIII Korpus Armijny
- XXXXIII Korpus Armijny
- 88 Dywizja Piechoty
- 96 Dywizja Piechoty
Skład w grudniu 1941 roku:
Skład w czerwcu 1944 roku[9]:
Skład w marcu 1945 roku:
Przypisy
edytuj- ↑ Sawicki 1987 ↓, s. 39.
- ↑ Mitcham 2010 ↓, s. 207.
- ↑ Bezymienski 1979 ↓, s. 186.
- ↑ a b Mitcham 2010 ↓, s. 208.
- ↑ Zaloga 2011 ↓, s. 42.
- ↑ Sawicki 1987 ↓, s. 175.
- ↑ Sawicki 2013 ↓, s. 13.
- ↑ Lexikon der Wehrmacht - 9. Armee [online], lexikon-der-wehrmacht.de [dostęp 2024-04-22].
- ↑ Sawicki 1987 ↓, s. 167.
Bibliografia
edytuj- Lew Bezymienski: Jak powstawał plan Barbarossa. Warszawa: 1979.
- Samuel Mitcham: Niemieckie siły zbrojne 1939–1945. Wojska pancerne. Warszawa: 2010. ISBN 978-8311-11725-9.
- Tadeusz Sawicki: Rozkaz zdławić powstanie. Niemcy i ich sojusznicy w walce z powstaniem warszawskim. Warszawa: 2013. ISBN 978-83-11-12903-0.
- Tadeusz Sawicki: Niemieckie wojska lądowe na froncie wschodnim. Warszawa: 1987. ISBN 83-01-06556-7.
- Steven Zaloga: Operacja Bagration 1944. Klęska Grupy Armii Środek. Poznań: 2011. ISBN 978-83-261-1001-6.