Adam z Lublina
Adam z Krakowa (występuje również jako Adam z Lublina lub Monogramista „A”) (ur. ?, zm. ok. 1518[1]) – anonimowy malarz aktywny w Małopolsce, głównie w Krakowie, w ostatnim dwudziestoleciu XV wieku i pierwszym dwudziestoleciu XVI wieku[2].
| |
| Data urodzenia | |
|---|---|
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
Życie i twórczość edytuj
Prawdopodobnie pochodził z Lublina; pod takim imieniem występował w 1481 roku, gdy przyjmował prawa miejskie Krakowa[a]. Jego poręczycielem był Stanisław Stary i malarz Wincenty (Vicens)[4]. Pierwsze wzmianki o artyście pochodzą z akt miejskich Krakowa. Imię malarza występuje tam kilkakrotnie w latach 1481–1510. W latach 1491, 1493, 1497, 1499 oraz kilkakrotnie w okresie 1504–1510, kirdy był starszym cechu malarzy. W 1493 roku występował jako poręczyciel przy staraniach o obywatelstwo Krakowa miniaturzysty Jana Żernickiego, twórcy miniatur w tzw. Kodeksie Baltazara Behema a w roku 1496 malarza Wincentego Berga. W 1497 roku otrzymał zapłatę w wysokości 49 florenów za wykonanie obrazów do kościoła w Książu Wielkim[5]. Jeszcze w 1965 roku, polski historyk sztuki Michał Walicki przypisywał mu wykonanie Tryptyku św. Mikołaja z kościoła parafialnego w Więcławicach, który mógł powstać w którejś z krakowskich pracowni. Dzieło miało na tarczy herbowej literę „A” i datę 1477. Atrybucja została podważona[b], gdy wykazano, iż herb został domalowany w 1 ćw. XVI wieku a znak nie jest literą lecz symbolem o cechach heraldycznych[7].
Kolejne informacje o malarzu można znaleźć w dwóch kontraktach zawartych z radą miasta Olkusza w 1486 i 1487 roku. Według pierwszego kontraktu podpisanego 22 marca 1486 roku, zawartego pomiędzy radą miejską Olkusza reprezentowaną przez przeora Tomasza z krakowskiego konwentu augustianów a Adamem z Lublina i snycerzem ojcem N z krakowskiego klasztoru zakonu augustianów[8], malarz zobowiązywał się do wykonania dla klasztoru augustiańskiego w Olkuszu poliptyku, „obrazów podwójnie zamykanych”[9] a snycerz na wykonanie w kwaterze środkowej rzeźbionej sceny przedstawiającej Wniebowzięcie Matki Boskiej. Dodatkowo ołtarz miał wykonany być na wzór poliptyku z kościoła farnego św. Andrzeja wykonany przez Jana Wielkiego[5]. Wartość całego zamówienia opiewała na kwotę 180 dukatów węgierskich. W kwietniu 1487 roku Adam z Lublina zawarł drugą umowę, w której z powodu większego zakresu prac domagał się większego wynagrodzenia za zamówioną pracę. W marcu tego samego roku zmieniono wykonawcę rzeźb na Jana z Krakowa[8]. Umowa w kolejnych latach była kilkakrotnie modyfikowana. Ostatecznie Adam z Lublina miał otrzymać 180 dukatów a snycerz 40. Malarz wywiązał się z umowy, jednakże zapłatę za wykonaną pracę nie otrzymał o czasie, a proces o wypłatę reszty należności trwał do 1492 roku[9].
W jego warsztacie kształcił się m.in. czeladnik Paweł (1498), Stanisław Kantorek z Chęcin (od 1503-1508), Albert Koza oraz jego syn również Adam[10]. Ostatni wpis z jego imieniem odnotowano 1 marca 1520 roku. W czerwcu pojawiła się wzmianka o Barbarze, wdowie po zmarłym malarzu Adamie[11].
Uwagi edytuj
- ↑ Jeszcze w drugiej połowie XX wieku, Adama z Lublina i Adama z Krakowa traktowano jako dwóch różnych malarzy[3].
- ↑ Elżbieta Topolnicka w monografii tryptyku pt. Gotycki tryptyk św. Mikołaja w Więcławicach z 1978 uznaje podobieństwo tryptyku do ołtarza olkuskiego, ale traktuje je jako oddzielną warsztatowo pracę[6].
Przypisy edytuj
- ↑ Gadomski III 1995 ↓, s. 94.
- ↑ Gadomski II 1988 ↓, s. 37.
- ↑ Jerzy Gadomski, Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski t.III, s.37
- ↑ Gadomski II 1988 ↓, s. 80-81.
- ↑ a b Walicki 1961 ↓, s. 315.
- ↑ Jerzy Gadomski, Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski t.III, s.147
- ↑ Gadomski II 1988 ↓, s. 147.
- ↑ a b Walicki 1965 ↓, s. 81.
- ↑ a b Walicki 1965 ↓, s. 20.
- ↑ Gadomski II 1988 ↓, s. 82.
- ↑ Gadomski III 1995 ↓, s. 37.
Bibliografia edytuj
- Michał Walicki: Złoty widnokrąg. Warszawa: Wydawnictwo Artystyczne i Filmowe, 1965. (pol.).
- Michał Walicki: Malarstwo polskie. Gotyk, renesans, wczesny manieryzm. Warszawa: Arugia Oficyna Wydawnicza w Warszawie, 1961, s. 314-316. (pol.).
- Jerzy Gadomski: Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski. T. III. Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11807-5. (pol.).
- Jerzy Gadomski: Gotyckie malarstwo tablicowe Małopolski. T. II. Warszawa: PWN, 1988. ISBN 83-01-05601-0. (pol.).
- Polski Słownik Biograficzny. T. I. Warszawa: Polska Akademia Umiejętności, 1935. (pol.).