Agapanthia
Zgrzytnica[1] (Agapanthia) – rodzaj chrząszczy z rodziny kózkowatych i podrodziny zgrzypikowych (Lamiinae). Obejmuje około 75 opisanych gatunków[2].
| Agapanthia | |||
| Audinet-Serville, 1835 | |||
_violacea_Fabricius,_1775_(pair).jpg) parka zgrzytnic fioletowych | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj |
Agapanthia | ||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
Saperda cardui Fabricius, 1801 | |||
| Synonimy | |||
| |||
_male_(4365396044).jpg)
_(13983201998).jpg)
.jpg)
Kózki te mają przedplecze wyniesione, poprzeczne lub nieco dłuższe niż szerokie, opatrzone z przodu i z tyłu poprzecznym wyżłobieniem. Ich pokrywy są wyniesione i walcowate, na wierzchołku zaokrąglone lub lekko spiczaste[3], o prawie równoległych bokach[4]. Ich czułki są złożone z 12 członów[4], smukłe, u samic są nieco dłuższe od ciała, a u samców znacznie od niego dłuższe. Pierwszy człon czułków sięga środka przedplecza. Człony czułków porośnięte są długimi, grubymi włoskami, a często mają także pędzelek włosków w części wierzchołkowej[3]. Zgrzytnice mają dość krótkie odnóża[3][4].
Larwy zgrzytnic przechodzą rozwój w kłączach i łodygach roślin zielnych[4].
Przedstawiciele rodzaju zasiedlają Palearktykę i krainę orientalną[2].
SystematykaEdytuj
Rodzaj ten wprowadził w 1835 roku Jean Guillaume Audinet-Serville, dzieląc go na działy Phoebe i Agapanthia s.str. – pierwszy umieszczany jest współcześnie w innym plemieniu, natomiast do drugiego Serville zaliczył 4 gatunki, umieszczane wcześniej w rodzaju Saperda. W 1838 John Obadiah Westwood wyznaczył Saperda cardui gatunkiem typowym. W 1930 Pławiszczikow wyróżniał 40 gatunków Agapanthia, sklasyfikowanych w 10 grupach gatunkowych. Pod koniec XX wieku kilku autorów wdrożyło do systematyki rodzaju cechy genitalne obu płci[5]. W 2004 Carlo Pesarini i Andrea Sabbadini dokonali rewizji rodzaju, w której wydzielili z niego 3 gatunki do własnych rodzajów monotypowych, a pozostałe podzielili na 7 podrodzajów[6]. Rewizja ta została skrytykowana przez Gianfranco Samę jako opierająca się na cechach zewnętrznych, a nie na relacjach filogenetycznetych, które wydają się być najlepiej odzwierciedlone w budowie narządów rozrodczych samic – tejże zupełnie w owej rewizji nie uwzględniono. W 2008 Sama zaproponował oparty o narządy rozrodcze obu płci podział na 2 podrodzaje: Agapanthia i Epoptes, dzieląc pierwszy z nich na 3 grupy gatunkowe[5].
Podział wg BioLib.cz, 2017Edytuj
W bazie BioLib.cz, bazując na pracy Pessariniego i Sabadiniego, zastosowano następujący podział[7]:
- podrodzaj: Agapanthia s. str. Audinet-Serville, 1835
- Agapanthia boeberi (Fischer von Walheim, 1806)
- Agapanthia cardui (Linnaeus, 1767) – zgrzytnica ostowa
- Agapanthia obydovi Danilevsky, 2000
- Agapanthia suturalis (Fabricius, 1787)inq.
- Agapanthia talassica Kostin, 1973
- podrodzaj: Agapanthoplia Pesarini et Sabbadini, 2004
- Agapanthia coeruleipennis Frivaldszky, 1878
- podrodzaj: Amurobia Pesarini et Sabbadini, 2004
- Agapanthia amurensis Kraatz, 1879
- Agapanthia japonica Kano, 1933
- Agapanthia pilicornis Fabricius, 1787
- Agapanthia yagii Hayashi, 1982
- podrodzaj: Drosotrichia Pesarini et Sabbadini, 2004
- Agapanthia annularis (Olivier, 1795)
- podrodzaj: Epoptes Gistl, 1857
- Agapanthia alaiensis Kratochvíl, 1985
- Agapanthia altaica Plavilstshikov, 1933
- Agapanthia alternans Fischer von Waldheim, 1842
- Agapanthia amicula Holzschuh, 1989
- Agapanthia angelicae Reitter, 1898
- Agapanthia asphodeli (Latreille, 1804)
- Agapanthia auliensis Pic, 1907
- Agapanthia cretica Bernhauer, 1978
- Agapanthia cynarae (Germar, 1817)
- Agapanthia dahli (Richter, 1821) – zgrzytnica ostówka
- Agapanthia daurica Ganglbauer, 1883
- Agapanthia detrita Kraatz, 1882
- Agapanthia kindermanni Pic, 1905
- Agapanthia lateralis Ganglbauer, 1883
- Agapanthia lederi Ganglbauer, 1883
- Agapanthia muellneri Reitter, 1898
- Agapanthia nicosiensis Pic, 1927
- Agapanthia probsti Holzschuh, 1984
- Agapanthia pustulifera Pic, 1905
- Agapanthia salviae Holzschuh, 1975
- Agapanthia schmidti Holzschuh, 1975
- Agapanthia schurmanni Sama, 1979
- Agapanthia simplicicornis Reitter, 1898
- Agapanthia subchalybaea Reitter, 1898
- Agapanthia subflavida Pic, 1903
- Agapanthia subnigra Pic, 1890
- Agapanthia turanica Plavilstshikov, 1929
- Agapanthia verecunda Chevrolat, 1882
- Agapanthia villosoviridescens (DeGeer, 1775) – zgrzytnica zielonawa
- Agapanthia zappii Sama, 1987
- podrodzaj: Homoblephara Pesarini et Sabbadini, 2004
- Agapanthia fallax Holzschuh, 1973
- Agapanthia korostelevi Danilevsky, 1985
- Agapanthia maculicornis (Gyllenhal, 1817)
- Agapanthia orbachi Sama, 1993
- podrodzaj: Smaragdula Pesarini et Sabbadini, 2004
- Agapanthia amitina Holzschuh, 1989
- Agapanthia chalybaea Faldermann, 1837
- Agapanthia frivaldszkyi Ganglbauer, 1883
- Agapanthia gemella Holzschuh, 1989
- Agapanthia incerta Plavilstshikov, 1930
- Agapanthia intermedia Ganglbauer, 1883
- Agapanthia lais Reiche, 1858
- Agapanthia osmanlis Reiche et Saulcy, 1858
- Agapanthia persicola Reitter, 1894
- Agapanthia pesarinii Rapuzzi et Sama, 2010
- Agapanthia violacea (Fabricius, 1775) – zgrzytnica fioletowa
- podrodzaj: Stichodera Pesarini et Sabbadini, 2004
- Agapanthia irrorata (Fabricius, 1787)
- Agapanthia nigriventris Waterhall, 1889
- Agapanthia soror Kraatz, 1882
- podrodzaj: Synthapsia Pesarini et Sabbadini, 2004
- Agapanthia hirsuticornis Holzschuh, 1975
- Agapanthia kirbyi (Gyllenhal, 1817)
Podział wg Sama, 2008Edytuj
- podrodzaj: Agapanthia s. str. Audinet-Serville, 1835 – samce mają charakterystyczny tegumen o manubrium zlanym u nasady. Samice mają walwy pokładełka skośnie ścięte lub wykrojone, a pólko zmysłowe koksytu położone w części wierzchołkowej.
- grupa gatunkowa A. cardui – A. cardui i A. suturalis
- grupa gatunkowa A. violacea – odpowiada mniej więcej podrodzajowi Smaragdula
- grupa gatunkowa A. maculicornis – m.in.: Agapanthia maculicornis, A. orbachi i A. fallax
- podrodzaj: Epoptes Gistl, 1857 – samce mają tegumen z manubrium podzielonym na dwie apodemy nasadowe. Samiec mają silniej wydłużone walwy pokładełka, a pólko zmysłowe koksytu położone jest zwykle w części bocznej.
PrzypisyEdytuj
- ↑ Jacek Kurzawa: Polskie nazwy kózkowatych (Cerambycidae). entomo.pl, 2001-2015. [dostęp 2015-12-04].
- ↑ a b H. Özdikmen. Turkish Agapanthiini Mulsant, 1839 with identification keys (Coleoptera: Lamiinae). „Munis Entomology & Zoology”. 8 (1), s. 9–40, 2013.
- ↑ a b c Svatopluk Bílý, O. Mehl. Longhorn Beetles (Coleoptera, Cerambycidae) of Fennoscandia and Denmark. „Fauna Entomologica Scandinavica”. 22, s. 133–134, 1989. E.J. Brill/Scandinavian Science Press. ISSN 0106-8377.
- ↑ a b c d Karl Wilhelm Harde: Familie Cerambycidae, Bockkäfer. W: Die Käfer Mitteleuropeas Band 9: Cermabycidae, Chrysomelidae. Heinz Freude, Karl Wilhelm Harde, Gustav Adolf Loshe (red.). Krefeld: Goecke & Evers Verlag, 1966, s. 85–86.
- ↑ a b Gianfranco Sama. Notes on the genus Agapanthia Serville, 1835 (Coleoptera: Cerambycidae: Lamiinae: Agapanthinii). „Boletín Sociedad Entomológica Aragonesa”. 42, s. 123–127, 2008.
- ↑ C. Pesarini, A. Sabbadini. Osservazioni sulla sistematica della tribu Agapanthiini Mulsant, 1839 (Coleoptera Cerambycidae). „Atti della Societa Italiana di Scienze Naturali e del Museo Civico di Storia Nat urale in Milano”. 145 (1), s. 117–132, 2004.
- ↑ Agapanthia. [w:] BioLib.cz [on-line]. [dostęp 2016-03-11].