Andrzej Treptau
Andrzej Treptau (ur. w Braniewie, zm. 25 maja 1626 we Fromborku) – ksiądz katolicki, kanonik w Dobrym Mieście (1604) i we Fromborku (1624), fundator beneficjów, autor wierszy oraz poradnika dla spowiedników.
| kanonik | |
| Miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Miejsce pochówku |
bazylika archikatedralna Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny i św. Andrzeja we Fromborku |
| Wyznanie | |
| Kościół | |
| Diakonat |
26 listopada 1604 |
Życiorys
edytuj
Pochodził z rodziny mieszczańskiej w Braniewie. Nauki pobierał w założonym w 1565 w tym mieście przez biskupa Hozjusza kolegium jezuitów. 25 maja 1590 wstąpił do Solidacji Mariańskiej w Braniewie, pierwszej solidacji mariańskiej na ziemiach polskich, założonej tu w 1571 również przez biskupa Hozjusza[2]. W latach 1591–1595 pozostawał prefektem solidacji. Gdy był uczniem braniewskiego kolegium, opublikował swój pierwszy wiersz, w tomiku poświęconym zmarłemu szkolnemu koledze: In obitum [...] Petri a Wedel Tuczinski[1].
W 1598 wyjechał na dalsze studia w katolickim uniwersytecie w Ingolstadt (Katholische Universität Eichstätt-Ingolstadt). Po powrocie na Warmię przyjął w 1604 niższe święcenia kapłańskie z rąk biskupa chełmińskiego Wawrzyńca Gembickiego, a następnie wyższe z rąk biskupa Szymona Rudnickiego. Będąc tylko po niższych święceniach kapłańskich, otrzymał już od biskupa warmińskiego Piotra Tylickiego godność kanonika kolegiaty w Dobrym Mieście. W tym samym czasie był już burgrabią orneckim, a od 3 stycznia 1609 – generalnym ekonomem biskupstwa. Pełnił ten urząd do 27 listopada 1613, zajmując się między innymi zbieraniem kontrybucji dla plądrujących komornictwa warmińskie skonfederowanych wojsk polskich[3]. 26 sierpnia 1610 został wybrany przez sejmik warmiński do komisji do zbadania stosowanych miar i wag na Warmii, która w 1611 przeprowadziła ich kontrolę w Braniewie. Miasto to bowiem od wielu lat toczyło spory z innymi miastami o sposób odważania sprzedawanych towarów[4][5].
Przyjąwszy wyższe święcenia z rąk biskupa warmińskiego Rudnickiego, został jego kanclerzem. 14 stycznia 1615 otrzymał inwestyturę, zostając prepozytem dobromiejskiej kapituły. Po śmierci ks. kanonika Michała Bistrama, 31 maja 1624 ks. Treptau został mianowany kanonikiem kapituły warmińskiej we Fromborku. Przeniósł się wówczas do Fromborka, obejmując w katedrze ołtarz św. Szczepana (od 1642 pod wezwaniem Wniebowzięcia NMP), przy którym 2 lata później, po śmierci, został pochowany[6][7][8][9][5].
Przez długi czas pozostawał prezesem komisji egzaminacyjnej dla spowiedników, w 1619 wydał dla spowiedników drukiem poradnik Brevis ministrorum Sacramenti Poenitentiae instructio[10]. Ponadto pisał wiersze, które dwukrotnie publikował w Braniewie[11]. Ufundował srebrny kielich i cyborium do kościoła w Dobrym Mieście, zaś dla kościoła farnego pw. św. Katarzyny w Braniewie beneficjum o kapitale 1007 guldenów (Beneficium Treptavianum)[12].
Po śmierci jego krewni ufundowali w katedrze fromborskiej płytę nagrobną o inskrypcji (tłumaczenie)[6]:
Poświęcone Bogu Najlepszemu Największemu. Wielce czcigodnemu panu Andrzejowi Treptauowi, niegdyś burgrabiemu Ornety, później generalnemu ekonomowi biskupstwa warmińskiego, następnie prepozytowi i kanonikowi dobromiejskiemu, a zarazem kanclerzowi, i ostatecznie kanonikowi warmińskiemu, tu w 1626 roku pochowanemu, swojemu najukochańszemu wujowi tę płytę wystawili pogrążeni w żałobie spadkobiercy, czyli siostrzeńcy Andrzej, Jakub, Jan i Szymon Marquard oraz siostrzenice Katarzyna, Anna i Barbara
Płyta nagrobna została przeniesiona w późniejszym okresie w północno-zachodni narożnik katedry[5], gdzie znajduje się – częściowo już nieczytelna – współcześnie.
Przypisy
edytuj- ↑ a b In obitum Nobilissimi Summisque Dei et naturae donis ornatissimi adolescentis, Petri a Wedel Tuczinski Epicedia conscripta a studiosis adolescentibus Collegii Brunsbergensis Societatis Iesu, quibus [et] pietatem suam in condiscipulum. [et] mortui defiderium testatum esse voluerunt, Braniewo, 1591, s. 50
- ↑ Pierwsza Sodalicja Mariańska w Polsce – Braniewo, ks. prof. Marek Inglot SJ Uniwersytet Gregoriański w Rzymie, s. 1
- ↑ Danuta Bogdan Warmia wobec konfederacji żołnierskich 1613–1614 Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 4, 1983, s. 417
- ↑ Stanisław Achremczyk, Alojzy Szorc: Braniewo. 1995, s. 129.
- ↑ a b c Polski Słownik Biograficzny T. 55, Zeszyt 224, 2023, s. 53–54
- ↑ a b Elżbieta Starek, Grzegorz Kotłowski, Łacińskie inskrypcje w kościołach Warmii. Katedra we Fromborku, Pelplin 2017, s. 38–40
- ↑ Andrzej Kopiczko, Duchowieństwo Katolickie Diecezji Warmińskiej w latach 1525–1821, Olsztyn 2000, s. 332–333
- ↑ Tadeusz Oracki, Słownik biograficzny Warmii, Prus Książęcych i Ziemi Malborskiej od połowy XV do końca XVIII wieku, tom II: L-Ż, Ośrodek Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego, Olsztyn 1988, s. 186
- ↑ Teresa Borawska, Słownik biograficzny kapituły warmińskiej, Hosianum Kujawsko-Pomorska Biblioteka Cyfrowa, 1996, s. 256
- ↑ Andrzej Treptaw Brevis ministrorum Sacramenti Poenitentiae instructio. Presbyteris Diöcesis Varmien. oblata ab [...] Andrea Treptaw praeposito Gutstadiensi et Episcopi Varmiensis Cancellario, Brunsbergae, Ex offic. Georgij Schönfels 1619
- ↑ Sabina Dorota Olbryś Urodzeni w Braniewie na przestrzeni wieków, Braniewo 2020, s. 31
- ↑ Quellen zur Geschichte der Stadt Braunsberg im 16.–18. Jahrhundert von Stefan Hartmann [w:] ZGAE, Band 48, 1996, s. 72