Antoni Jan Murkowski

Antoni Jan Murkowski (ur. 6 sierpnia 1940 w Modliszewku) – polski biofizyk, dr hab. nauk rolniczych w zakresie agronomii-agrofizyki, nauczyciel akademicki

Antoni Murkowski

dr hab. Antoni Murkowski
Data i miejsce urodzenia	6 sierpnia 1940 Modliszewko k. Gniezna
Zawód, zajęcie	mgr fizyki doświadczalnej, nauczyciel akademicki
Tytuł naukowy	dr hab. nauk rolniczych w zakresie agrofizyki
Alma Mater	Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu
Odznaczenia

Życiorys

Po maturze zdanej w I Liceum Ogólnokształcącym im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu (1958) podjął studia na Wydziale Matematyki, Fizyki i Chemii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, uzyskując dyplom magistra fizyki doświadczalnej (1963). Po studiach odbył roczny staż jako konstruktor aparatury radiometrycznej w Biurze Urządzeń Techniki Jądrowej (obecnie „POLON”) w Bydgoszczy. W kolejnych latach pracował jako nauczyciel fizyki Zespole Szkół Budowlanych w Bydgoszczy (1964-1966), a następnie jako konstruktor układów automatyki w Pomorskich Zakładach Aparatury Niskiego Napięcia APATOR w Toruniu (obecnie APATOR S.A.) (1966–1967). Od 1967 pracował na stanowisku pracownika naukowo-dydaktycznego w Zakładzie Fizyki w Wyższej Szkole Rolniczej (późniejszej Akademii Rolniczej w Szczecinie). Zajmował się praktycznym zastosowaniem zjawiska luminescencji w rolnictwie. Był pionierem w zakresie konstrukcji aparatury oraz opracowywania metod luminescencyjnych do badania stanu fizjologicznego roślin. Efektem badań była obroniona i wyróżniona na Wydziale Rolniczym Akademii Rolniczej w Szczecinie praca doktorska Luminescencyjne metody badania wpływu herbicydów na organizmy fotosyntetyzujące. Na jej podstawie w 1975 otrzymał stopień naukowy doktora nauk rolniczych i został zatrudniony na stanowisku adiunkta. W latach 1977–1983 był kierownikiem Zakładu Fizyki w Instytucie Mechanizacji Rolnictwa w macierzystej uczelni.

Według jego projektów zostały skonstruowane oryginalne zestawy pomiarowe do rejestracji słabych świeceń biologicznych, zwłaszcza luminescencji chlorofilu do badania pierwotnych reakcji fotosyntezy w warunkach oddziaływania czynników stresowych na rośliny użytkowe. Kierował licznymi projektami naukowymi. Pięć opracowanych pod Jego kierunkiem metod badawczych i urządzenia pomiarowe zostały opatentowane. Był kierownikiem grantu KBN (1994-1996) realizowanego w ścisłej współpracy z pracownikami naukowymi Katedry Genetyki SGGW w Warszawie. Efektem było opracowanie zestawu metod luminescencyjnych do oceny stanów stresowych w roślinach z kultur in vitro. W 2003 otrzymał stopień naukowy doktora habilitowanego nauk rolniczych w dyscyplinie agronomia – agrofizyka nadany przez Radę Instytutu Agrofizyki im. Bohdana Dobrzańskiego PAN w Lublinie na podstawie dorobku naukowego i rozprawy naukowej Oddziaływanie czynników stresowych na luminescencję chlorofilu w aparacie fotosyntetycznym roślin uprawnych oraz kolokwium habilitacyjnego. W 2005 został mianowany na stanowisko profesora nadzwyczajnego w Zakładzie Fizyki Instytutu Inżynierii Rolniczej na Wydziale Kształtowania Środowiska i Rolnictwa Akademii Rolniczej w Szczecinie. Prowadził owocną współpracę naukową z Katedrą Biofizyki Uniwersytetu im. Łomonosowa w Moskwie, Zakładem Fizjologii Roślin im. F. Górskiego PAN w Krakowie, Katedrą Genetyki, Hodowli i Biotechnologii Roślin SGGW w Warszawie, a także z wieloma badaczami miejscowej Uczelni.

W ramach działalności dydaktycznej prowadził wykłady i ćwiczenia laboratoryjne z fizyki. Zainicjował modernizację ćwiczeń w pracowniach studenckich oraz utworzył Pracownię Fizycznych Podstaw Miernictwa dla kierunku Mechanizacja Rolnictwa. Opisy ćwiczeń zostały zamieszczone w 4 skryptach, które powstały w latach 1978–1985.

Był członkiem Wydziałowej Komisji Wyborczej (1990-1993) oraz Rady Wydziału Rolniczego Akademii Rolniczej w Szczecinie (1990-1993, 2003-2008). Aktywnie uczestniczył w pracach towarzystw naukowych: Polskiego Towarzystwa Agrofizycznego – Oddziału Szczecińskiego, Polskiego Towarzystwa Botanicznego, Szczecińskiego Towarzystwa Naukowego. Od 1970 należał do Polskiego Towarzystwa Biofizycznego (PTBF), w którym pełnił funkcje przewodniczącego (1987-1998) i sekretarza (1979-1986) Oddziału Szczecińskiego.

Jest współautorem lub autorem ponad 150 prac naukowych oraz 5 patentów. Wypromował jednego doktora oraz kilku magistrów ochrony środowiska, recenzował wiele prac naukowych. Za osiągnięcia naukowe i dydaktyczne otrzymał 16 nagród JM Rektora, Złoty Krzyż Zasługi, Medal Komisji Edukacji Narodowej oraz odznakę „Zasłużony pracownik rolnictwa”. Od 2010 jest emerytowanym profesorem Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie.

Wybrane publikacje

• Oddziaływanie czynników stresowych na luminescencję chlorofilu w aparacie fotosyntetycznym roślin uprawnych. Monografia. Acta Agrophysica 2002, 61, s. 3–158
• Messung der photoinduzierenden Lumineszenz zur Prüfung des Herbizideinflusses auf Pflanzen. [w:] Wirkungsmechanismen von Herbiziden und synthetischen Wachstumsregulatoren. Altenburg 1979, s. 196–204 (wsp. I. Zbieć, S. Karczmarczyk)
• Zastosowanie metod luminescencyjnych w badaniach roślin. [w:] Agrofizyka – procesy, właściwości, metody (red. J. Gliński, J. Horabik, J. Lipiec, C. Sławiński), Instytut Agrofizyki PAN, Lublin 2014, s. 225–229 (wsp. R. Matuszak-Slamani, A. Gawlik, A. Mila)
• The use of post-luminescence decay and fluorescence emission to detect of initial herbicide toxicity. Weed Res. 1981, 21(3-4), s. 271–274 (wsp. R.M. Devlin., I.I. Zbieć, S. Karczmarczyk)
• Influence of buthidazole, diuron and atrazine on some light reactions of photosynthesis. Weed Sci. 1983, 31(6), s. 879–883 (wsp. R.M. Devlin, I.I. Zbieć, S. Karczmarczyk, E.M. Skórska)
• Influence of buthidazole on Chlorella vulgaris fluorescence and post-luminescence decay. Northeast Weed Science Society (USA) 1983, 37, s. 100–106 (wsp. R.M. Devlin, I.I. Zbieć, S. Karczmarczyk, E.M. Skórska)
• Application of luminescence method for estimation of herbicide phytotoxicity. Acta Agrobotanica 1985, 38(1), s. 33–39 (wsp. S. Gwizdek, E. Skórska)
• Use of the delayed luminescence test for evaluation of changes in frost resistance of winter wheat. Acta Agrobot. 1985, 38 (1), s. 5–10 (wsp. A. Brzóstowicz, Z. Prokowski,, E. Grabikowski)
• Photosynthetic luminescence detection as the quick test of chilling resistance of cucumber plants. Hod. Roślin, Aklim. Nasien. 1988, 32(1/2), s. 285–289 (wsp. E. Skórska)
• The application of the luminescence method to evaluation of wheat and rape susceptibility to certain herbicides. Hod. Roślin, Aklim. Nasien. 1988, 32(1/2), s. 171–174 (wsp. E. Skórska)
• The effect of spermidine on chlorophyll luminescence in wheat leaves under water stress. Acta Physiol. Plant. 1992, 14(3), s. 119–126 (wsp. J. Floryszak-Wieczorek, J. Kubiś, Z. Krzywański)
• A detection set for measurements of ultraweak chemiluminescence of food products. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 1993, 399, s. 155–158 (wsp. E. Skórska).
• Differences in the luminescence of regenerated cucumber plants caused by plant hormones in the medium. Gartenbauwissenschaft 1994, 59 (3), s. 105–108 (wsp. W. Burza, S. Malepszy)
• Study of primary photosynthesis reactions by means of luminescence methods. Biol. Bull. Poznań 1995, 32, s. 72.
• Chlorophyll a luminescence – an index of photoinhibition damages. Currents Topics in Biophysics 1997, 21(1), s. 72–78 (wsp. E. Skórska)
• Application of luminescence for quality evaluation of various in vitro regenerated strawberry. Acta Physiol. Plant. 1998, 20 (4), s. 465–470 (wsp. G. Bartoszewski, E. Skórska)
• Effect of by-product from removing SO2 and NOX from flue gases on growth of maize plants. Fragm. Agron. 1998, 3, s. 260–263 (wsp. S. Stankowski, K. Pacewicz)
• Luminescence variations in cucumber (Cucumis sativus L.) leaves derived from different regeneration systems. Int. J. Horticult. Sci. 1999, 5 (1-2), s. 50–52 (wsp. T. Wróblewski, W. Burza, E. Skórska)
• Comparison of fluorescence in cucumber (Cucumis sativus L.) leaves of plants derived from in vitro regeneration system and from seeds. Bull. Polish Acad. Sci. Biological Sciences 2000, 48 (1), s. 37–40 (wsp. W. Burza, E. Skórska)
• Heat stress and spermidine: effect on chlorophyll fluorescence in tomato plants. Biol. Plant. 2001, 44(1), s. 53–57
• Zastosowanie metod chemiluminescencyjnych do badania procesów utleniania olejów roślinnych. „Acta Agrophysica. Zastosowanie fizyki w naukach rolniczych”, 2003, 93, s. 55–65 (wsp. E. Skórska)
• Application of luminescence methods in investigation of tomato photosynthetic apparatus response to high light and chilling. Acta Agrophysica 2004, 4(2), s. 431–439
• Chlorophyll fluorescence in research of chill and light stress in cucumber plants from in vitro culture during acclimation. Hortic. Veget. Growing 2004, 23, 2, s. 192–198 (wsp. E. Skórska)
• Chlorophyll fluorescence as indicator of chill and light stress in cucumber plants from in vitro culture during acclimatization. Zesz. Probl. Post. Nauk Roln. 2004, 496, s. 167–173 (wsp.E. Skórska)
• Comparison of phytotoxicity of lead and tin organic compounds by means of luminescence methods. Acta Agrophysica 2008, 11(1), s. 131–140 (wsp. E. Skórska)
• Comparison of susceptibility of crop oat cv. Akt and wild oat leaves to Dicuran 80 WP in mixture with two adjuvants measured by chlorophyll fluorescence. Acta Agrophysica 2009, 14 (2), s. 463–468 (wsp. E. Skórska)
• Effect of (C₆H₅)₃PbCl and (C₆H₅)₃SnCl on delayed luminescence intensity, evolving oxygen and electron transport rate in photosystem II of Chlorella vulgaris. Bull. Environ. Contam. Toxicol. 2010, 84(2), s. 157–160 (wsp. E. Skórska)
• Comparison of susceptibility of leaves on short-term UV-B irradiation. International Agrophysics 2012, 26, 4, s. 395–400 (wsp. E. Skórska)
• Photosynthetic responses of Chlorella vulgaris L. to short-term UV-B radiation exposure. Acta Biol. Cracov. Ser. Botanica, 2018, 60/1, s. 65–71 (wsp. E. Skórska)

Patenty

• Sposób określania stopnia jełczenia tłuszczów, szczególnie tłuszczów jadalnych i utylizacyjnych. Patent nr 115741. Nr zgłoszenia P.215202, 1979 (wsp. J. Mazurczak, H. Owczarczyk, E. Grabikowski)
• Sposób i urządzenie do określania mrozoodporności roślin. Patent nr 130 729. Nr zgłoszenia P.226561, 1980 (wsp. A. Brzóstowicz, E. Grabikowski)
• Sposób pomiaru koncentracji biomasy fitoplanktonu. Patent nr 132607. Nr zgłoszenia P.239757, 1982 (wsp. Z. Prokowski)
• Sposób określania chłodoodporności roślin uprawnych. Patent nr 256247. Nr zgłoszenia P.264366, 1987 (wsp. E. Skórska)
• Sposób oceny odporności roślin na suszę. Patent nr 166857. Nr zgłoszenia P.292470, 1991

Odznaczenia i nagrody

• Złoty Krzyż Zasługi (1987)
• Medal Komisji Edukacji Narodowej (1998)
• Odznaka „Zasłużony Pracownik Rolnictwa” (1987)
• 16 nagród naukowych i dydaktycznych JM Rektora Akademii Rolniczej w Szczecinie

Bibliografia

• 50 lat Wydziału Kształtowania Środowiska i Rolnictwa Akademii Rolniczej w Szczecinie pod red. Stanisława Dzieni. Szczecin 2004, s. 117. ISBN 83-7317-065-0.
• Złota Księga Nauk Przyrodniczych 2009. Polski Instytut Biograficzny. Wyd. Helion S.A. Gliwice 2009, s. 238. ISBN 978-83-942601-6-3.
• 40 lat Instytutu Inżynierii Rolniczej WKŚiR ZUT. Forum Uczelniane Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie nr specjalny czerwiec 2010, s. 6
• 60 lat Wydziału Kształtowania Środowiska i Rolnictwa Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego w Szczecinie 1954-2014. Wyd. ZUT, Szczecin 2014, s. 213–214. ISBN 978-83-7663-180-6.

Linki zewnętrzne

• Biogram w Encyklopedii Pomorza Zachodniego [dostęp 2023-07-25]