Diecezja rzymska

diecezja katolicka we Włoszech
(Przekierowano z Archidiecezja rzymska)

Diecezja rzymska (łac. Dioecesis Urbs seu Romana, wł. Diocesi di Roma) – rzymskokatolicka diecezja (o statusie archidiecezji) z katedrą w Rzymie, na Lateranie. Drugą, starożytną i uroczystą nazwą diecezji (w znaczeniu kościoła partykularnego) jest Święty Kościół Rzymski (łac. Sancta Romana Ecclesia). Diecezja Rzymu wchodzi w skład rzymskiej prowincji kościelnej. Ordynariuszem diecezji, a także zwierzchnikiem prowincji jest Biskup rzymski – papież, widzialna głowa Kościoła katolickiego, prymas Włoch, metropolita prowincji rzymskiej i głowa Państwa Watykan. Do 2006 do papieża należał tytuł patriarchy Zachodu, lecz Benedykt XVI zrezygnował z tego tytułu. Rzeczywiste obowiązki ordynariusza (ze względu na zbyt szeroki zakres obowiązków papieża) pełni wikariusz generalny diecezji rzymskiej w randze kardynała. Wikariusz rzymski jest od 1966 z urzędu administratorem apostolskim suburbikarnej diecezji Ostii, której administracja jest scalona z Wikariatem rzymskim.

Diecezja rzymska
Dioecesis Urbs seu Romana
Ilustracja
Bazylika św. Jana na Lateranie: Matka i Głowa wszystkich kościołów Miasta i Świata
Państwo

 Watykan  Włochy

Siedziba

Rzym

Wyznanie

katolickie

Kościół

rzymskokatolicki

Metropolia

rzymska

Katedra diecezjalna

bazylika św. Jana na Lateranie

Biskup diecezjalny

Franciszek

Biskup pomocniczy

abp Baldassarre Reina
wikariusz generalny Rzymu
kard. Mauro Gambetti
wikariusz generalny Państwa Watykańskiego
Paolo Ricciardi
Benoni Ambăruș
Daniele Salera
Michele Di Tolve
Renato Tarantelli Baccari (nominat)

Biskup senior

kard. Camillo Ruini
kard. Agostino Vallini
kard. Angelo Comastri
Enzo Dieci
Guerino Di Tora
Paolo Schiavon
Paolo Selvadagi

Dane statystyczne (2020)
Liczba wiernych
• odsetek wiernych

2 603 000
82%

Liczba kapłanów
• w tym diecezjalnych
• w tym zakonnych

3769
1574
2195

Liczba dekanatów

36

Liczba parafii

335

Powierzchnia

848 km²

Położenie na mapie Rzymu
Położenie na mapie Włoch
Położenie na mapie Lacjum
Ziemia41°53′09,26″N 12°30′22,16″E/41,885906 12,506156
Strona internetowa
Bazylika św. Piotra na Watykanie
Bazylika św. Pawła za Murami
Bazylika Matki Bożej Większej

Diecezja rzymska jest jedyną diecezją rzymskokatolicką na świecie, której biskup nie jest mianowany przez papieża, lecz wybierany przez jej własne duchowieństwo (tj. prezbiterów i diakonów tytularnych Świętego Kościoła Rzymskiego oraz biskupów tytularnych diecezji podmiejskich – zwanych łącznie kardynałami Świętego Kościoła Rzymskiego). Diecezja ta wyróżnia się także tym, że posiada dwa prezbiteria (kolegia prezbiterów/ rady starszych) – tytularne i rzeczywiste. Prezbiterium tytularne tworzy biskup Świętego Kościoła Rzymskiego wraz z kardynałami prezbiterami (prezbiterami tytularnymi) Świętego Kościoła Rzymskiego, natomiast prezbiterium rzeczywiste składa się z tego samego biskupa rzymskiego i prezbiterów rzeczywistych, tj. duchownych posiadających święcenia prezbiteratu i inkardynowanych do diecezji rzymskiej.

Pełna, oficjalna tytulatura papieska[1]: Wikariusz Jezusa Chrystusa, Następca Księcia Apostołów, Najwyższy Kapłan Kościoła Powszechnego, prymas Włoch, Arcybiskup i Metropolita Prowincji Rzymskiej, Suweren Państwa Miasto Watykan, Sługa sług Bożych.

Pierwszym biskupem rzymskim był św. Piotr Apostoł.

Diecezja rzymska dzieli się na dwa wikariaty generalne:

Na terenie archidiecezji pracuje 3938 zakonników i 22 720 sióstr zakonnych.

Historia

edytuj

UWAGA: Z racji prymatu biskupa Rzymu – papieża, historia diecezji rzymskiej i jej biskupów jest ściśle związana z historią powszechną Kościoła katolickiego. Zobacz więcej o historii Kościoła

Chrześcijanie pojawili się w Rzymie – ówcześnie stolicy Cesarstwa Rzymskiego już kilka lat po śmierci Chrystusa. W tych czasach w mieście przebywali św. Paweł z Tarsu i św. Piotr Apostoł, uważany za pierwszego biskupa rzymskiego. Obaj apostołowie w Rzymie ponieśli śmierć męczeńską wraz z wieloma innymi wyznawcami nowej wiary prześladowanymi przez pogańskich Rzymian. Przewodnictwo rzymskiej wspólnocie chrześcijańskiej oraz śmierć w tym mieście św. Piotra – człowieka, któremu Jezus powierzył opiekę nad Kościołem – jest fundamentem prymatu biskupa Rzymu nad innymi biskupami katolickimi i w przeszłości do roszczenia prymatu nad wszystkimi biskupami chrześcijańskimi.

Chrześcijanie rzymscy cierpieli wielokrotne prześladowania aż do ogłoszenia edyktu mediolańskiego w 313. Praktycznie wszyscy papieże pierwszych trzech wieków zginęli śmiercią męczeńską. W okresie tych trzech stuleci głównym miejscem zgromadzeń kościoła rzymskiego pod przewodnictwem biskupa (papieża) był dom Rufusa Pudensa, znany później jako oratorium Santa Pudenziana (aktualnie jeden z kardynalskich kościołów tytularnych).

Po uzyskaniu wolności religijnej przez chrześcijan oraz ustanowieniu chrześcijaństwa religią państwową Cesarstwa Rzymskiego wybudowano cztery bazyliki patriarchalne (dziś nazywane papieskimi) w Rzymie: na Lateranie (do której przeniesiono katedrę biskupią z Santa Pudenziana), na Watykanie, św. Pawła za Murami oraz Matki Bożej Większej.

W 756 za pontyfikatu Stefana II powstało Państwo Kościelne, nad którym biskupi Rzymu sprawowali władzę świecką. Istniało ono (z przerwami) do 1870. 11 lutego 1929 powstało kolejne państwo pod władzą papieską – Watykan. Biskup rzymski jest również głową osobnej osobowości prawno-międzynarodowej – Stolicy Apostolskiej.

W latach 1309–1377 papieże rezydowali w Awinionie (tzw. „niewola awiniońska”). Po powrocie papiestwa do Rzymu, siedzibą biskupa Rzymu stał się pałac apostolski przy bazylice św. Piotra na Watykanie, która od tej pory pełni nieformalnie funkcję kościoła katedralnego (oficjalnie katedrą nadal jest bazylika św. Jana na Lateranie, przy której – w pałacu papieskim – rezydowali biskupi rzymscy do 1309).

Biskupi rzymscy

edytuj
 
Św. Piotr – pierwszy biskup Rzymu
 
Franciszek – obecny biskup Rzymu
Osobny artykuł: Poczet papieży.

Biskupi rzymscy wybierani są od 1061 przez kardynałów, będących tytularnymi biskupami, prezbiterami i diakonami metropolii rzymskiej. Obecnie prawo udziału w konklawe ma każdy kardynał, który nie ukończył 80. roku życia.

Obecnie biskupem rzymskim jest Franciszek wybrany papieżem 13 marca 2013.

Pozostali biskupi diecezji rzymskiej:

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Według Annuario Pontificio 2006.
  2. Giulia Rocchi, Il vescovo Di Tolve nuovo rettore del Maggiore | DIOCESI DI ROMA [online], 7 lipca 2023 [dostęp 2024-02-05] (wł.).

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj