Aretas III

król Nabatejczyków

Aretas III – król nabatejski w latach 8460 p.n.e.[1]. Wstąpił na tron po śmierci swego ojca, Obodasa I. W czasie swego panowania poszerzył granice królestwa, które zajmowało północne obszary dzisiejszej Jordanii, południowe Syrii oraz część Arabii Saudyjskiej. Prawdopodobnie największym z podobojów Aretasa III było zdobycie Damaszku, co zapewniło jego królestwu status potęgi politycznej. Pod jego rządami Nabatenia zajmowała największy obszar w historii.

Aretas III
Αρέτας
król Nabatejczyków
Okres

od 84 p.n.e.
do 60 p.n.e.

Poprzednik

Rabel I

Następca

Obodas II

Dane biograficzne
Ojciec

Obodas I

Dzieci

Obodas II

Moneta
moneta
Aretas III pierwszy wprowadził do obiegu srebrne nabatejskie monety. Rozkazał, by jego imię wygrawerowane było w języku greckim, nie zaś nabatejskim.

Zdobycie Damaszku

edytuj

Damaszek leżał na najważniejszym szlaku handlowym wiodącym z wybrzeży Morza Śródziemnego do Indii i na Bliski Wschód. Przejmując w 85 r. p.n.e. miasto spod władzy upadającej monarchii Seleucydów, Aretas III zmienił zacofane, koczownicze plemię Nabajetyczków w jedną z mniejszych potęg Eurazji. By zatuszować swe nomadyczne pochodzenie, Aretas przybrał tytuł Aretas III Filhellen. Rozkazał bić w mennicach Damaszku pierwsze nabatejskie monety. Wykonane były one ze srebra, w greckim stylu (imię władcy wybite było na nich w grece). By jeszcze wzmocnić pozycję nowej kultury wśród Nabatejczyków, Aretas III sprowadził architektoniczne wzorce greckie i rzymskie (na przykład akwedukty) do swej stolicy, Petry oraz do nowych osad, takich jak Humayma. Nabatejskie rządy w Damaszku zostały przerwane w 72 r. p.n.e. kiedy to miasto zostało zdobyte przez armeńskiego króla – Tigranesa II Wielkiego. Armeńczycy rządzili nim do roku 69 p.n.e., wówczas armia Tigranesa wróciła do Armenii, by odeprzeć atak Rzymian na armeńską stolicę. Dzięki temu Aretas odbił miasto.

Jan Hirkan i tron Judei

edytuj

W 67 r. p.n.e. Jan Hirkan II wstąpił na tron Judei. Ledwie trzy miesiące później jego młodszy brat, Arystobul II, wzniecił powstanie, z powodzeniem obalając Hirkana i ogłaszając się królem Judei oraz jej arcykapłanem. Władza Hirkana została ograniczona do Jerozolimy, jednakże uciekł z niej, w obawie o własne życie. Udał się do Petry, gdzie sprzymierzył się z Aretasem, który zgodził się wesprzeć Hirkana, po otrzymaniu obietnicy, że dostanie w zamian arabskie miasta, zagarnięte wcześniej przez Machabeuszy. Aretas wyruszył do Jerozolimy na czele 50,000 ludzi i oblegał miasto przez kilka miesięcy. Ostatecznie Arystobul przekupił Marka Emiliusza Skaurusa, wysłannika cesarskiego generała, Pompejusza. Skaurus rozkazał Aretasowi, by ten zawrócił swą armię, która później doznała dotkliwej klęski z rąk Arystobula, gdy wracała ku Nabateii.

Pomimo uległej postawy Aretasa, w 62 r. p.n.e. Skaurus pomaszerował na czele armii na Petrę. Jednakże trudny teren, słabe zaopatrzenie i śmierć władcy Pontu, Mitrydatesa VI Eupatora, sprawiły, że Skaurus wysłał Hirkana (teraz arcykapłana i etnarchę Judei, lecz nie króla) na dwór Aretasa, w celu zawarcia pokoju. Oblężenie Petry zostało przerwane, w zamian za kilkaset talentów w srebrze (dla Skaurusa) oraz uznanie przez Aretasa rzymskiej supremacji nad Nabateą. Aretas miał zatrzymać wszystkie nabatejskie ziemie oraz całe mienie, stając się wasalem Imperium Rzymskiego.

Przypisy

edytuj
  1. J. Ciecieląg, Polityczne dziedzictwo Heroda Wielkiego. Palestyna w epoce rzymsko-herodiańskiej, Kraków 2002, s. 19 przypis 51.