Ariane 6
Ariane 6 – dwustopniowa rakieta nośna obsługiwana przez Arianespace oraz wyprodukowana przez ArianeGroup w imieniu Europejskiej Agencji Kosmicznej[1][2]. Zastąpiła ona rakietę Ariane 5 jako nowa rakieta należąca do rodziny rakiet nośnych Ariane[3][4].
| Rodzina rakiet nośnych Ariane | |
| |
| Producent | |
|---|---|
| Koszt opracowania |
3,6 miliarda euro |
| Koszt wystrzelenia |
A62: 75 mln euro |
| Data pierwszego startu |
9 lipca 2024 |
| Statystyki | |
| Siła ciągu przy starcie |
6020 kN |
| Wymiary | |
| Długość |
63 m |
| Średnica |
5,4 m |
| Masa całkowita |
A62: 530 000 kg |
Ariane 6 wykorzystuje silniki rakietowe zasilane na ciekły wodór i ciekły tlen. Pierwszy stopień rakiety wykorzystuje zmodyfikowany silnik Vulcain 2 wykorzystywany w rakiecie Ariane 5, natomiast drugi stopień rakiety wykorzystuje silnik Vinci[5]. Wariant Ariane 62 wykorzystuje dwa, a Ariane 64 cztery boostery rakietowe zasilane na paliwo stałe[2][6].
Budowa
edytujPierwszy stopień
edytujPierwszy stopień rakiety Ariane 6 napędzany jest pojedynczym silnikiem Vulcain 2.1 zasilanym na mieszankę ciekłego wodoru i ciekłego tlenu[5]. Pierwszy stopień rakiety Ariane 6 ma 5.4 metrów średnicy i może przechowywać około 140 ton paliwa[6].
Boostery
edytujDodatkowy ciąg przy starcie zapewnią dwa lub cztery boostery rakietowe z których każdy z nich zawiera około 142 000 kilogramów paliwa i dostarcza do 4650 kN ciągu. Pierwszy pomyślny test boosterów odbył się w Kourou, 16 lipca 2018 roku[7][8].
Drugi stopień
edytujDrugi stopień rakiety Ariane 6 posiada identyczną średnicę jak pierwszy stopień rakiety oraz także jest zasilany na mieszankę ciekłego wodoru i ciekłego tlenu[5]. Napędzany jest silnikiem rakietowym Vinci, który dostarcza 180 kN ciągu[5]. Drugi stopień rakiety Ariane 6 może przechowywać około 31 ton paliwa[9].
Finansowanie
edytujRakieta Ariane 6 jest opracowywana w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego, przy czym 2,815 miliardów euro pochodzi z różnych źródeł rządowych Europejskiej Agencji Kosmicznej, a 400 milionów euro ma stanowić "wkład sektora kosmicznego"[10] Rada Europejskiej Agencji Kosmicznej zatwierdziła projekt Ariane 6 w dniu 3 listopada 2016 roku[11], a Komitet ds. Polityki Przemysłowej Europejskiej Agencji Kosmicznej udostępnił wymagane środki w dniu 8 listopada 2016 roku[12].
W styczniu 2020 roku Europejski Bank Inwestycyjny i Komisja Europejska, udzieliły spółce Arianespace pożyczki w wysokości 100 milionów euro w ramach programów inwestycji korporacyjnych[13].
Wykaz lotów
edytujWszystkie starty Ariane 6 odbywają się z Gujańskiego Centrum Kosmicznego w Kourou w Gujanie Francuskiej.
| Lot | Data | Rakieta | Orbita | Ładunek | Masa | Klienci | Status |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| VA262[14] | 9 lipca 2024 | Ariane 62 | LEO | Wiele ładunków użytecznych wystrzelonych w ramach jednego startu | 1600 kg | PTS, Uniwersytet Techniczny w Berlinie, ArianeGroup, BarcelonaTech, NASA, TUKE, Uniwersytet Techniczny w Koszycach, Uniwersytet Lizboński, The Exploration Company | Częściowa porażka |
| Pierwszy lot rakiety Ariane 6 wyniósł symulator masy, kilka CubeSatów i eksperymenty naukowe, które miały zostać rozmieszczone po deorbitacji drugiego stopnia rakiety[15][16]. CubeSaty zostały prawidłowo rozmieszczone, ale silnik drugiego stopnia rakiety nie uruchomił się ponownie z powodu anomalii pomocniczej jednostki zasilającej[17], dlatego też nie mógł on zostać zdeorbitowany[18]. | |||||||
Krytyka
edytujRakieta Ariane 6 była krytykowana ze względu na wysoki koszt startu i brak możliwości ponownego wykorzystania[19].
Po pierwszym zatwierdzeniu projektu przez Europejską Agencję Kosmiczną na początku 2010 roku rakieta miała być zmodernizowaną wersją Ariane 5, zoptymalizowaną pod kątem obniżenia kosztów. W tym czasie komercyjni konkurenci Europejskiej Agencji Kosmicznej, tacy jak SpaceX, już mówili o chęci obniżenia kosztów startów[20]. Jednakże firmy te wykonały kilka udanych lotów i nie udowodniły jeszcze, że ponowne wykorzystanie rakiet jest możliwe. W ciągu ponad dziesięciu lat prac nad rakietą Ariane 6 projekt był opóźniony i przekroczył pierwotny budżet[21][22]. W tym samym czasie SpaceX kontynuowało prace nad rakietą Falcon 9, niemal podwajając jej ładowność i skutecznie ponownie wykorzystując pierwsze stopnie rakiety, dzięki czemu Falcon 9 stał się bardziej wydajny i znacznie tańszy niż Ariane 6[23][24].
Europejska Agencja Kosmiczna broniła rakiety Ariane 6, twierdząc, że jej członkowie potrzebują dostępu do przestrzeni kosmicznej, niezależnie od innych krajów lub prywatnych firm. Jako przykład tej potrzeby wskazują wydarzenia geopolityczne, które odcięły Europejską Agencję Kosmiczną od dostępu do rosyjskiej rakiety Sojuz 2[25][26].
Państwa członkowskie Europejskiej Agencji Kosmicznej zgodziły się dotować rakietę w wysokości do 340 milionów euro rocznie od jej szesnastego lotu w zamian za 11% zniżki na starty. Dotacja powinna się skończyć w 2031 roku za sprawą 42 lotu rakiety Ariane 6[25][27].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Commercial launch services Ariane 6 [online], ArianeGroup [dostęp 2024-07-07] (ang.).
- ↑ a b Ariane 6 Access to space for all applications under the best conditions! [online], Arianespace [dostęp 2024-07-07] (ang.).
- ↑ Samantha Mathewson, At long last: Europe's new Ariane 6 rocket set to debut on July 9 [online], Space.com, 8 czerwca 2024 [dostęp 2024-07-07] (ang.).
- ↑ Davide Castelvecchi, Powerful Ariane 6 rocket poised to restore Europe’s access to space, „Nature”, 2024, DOI: 10.1038/d41586-024-02191-1 [dostęp 2024-07-07] (ang.).
- ↑ a b c d The engines of Ariane 6 [online], www.esa.int [dostęp 2024-07-07] (ang.).
- ↑ a b Ariane 6 overview [online], www.esa.int [dostęp 2024-07-07] (ang.).
- ↑ Largest-ever solid rocket motor poised for first hot firing [online], Space Daily [dostęp 2024-07-07].
- ↑ p, Successful first test firing for the P120C solid rocket motor for Ariane 6 and Vega-C [online], ArianeGroup [dostęp 2024-07-07] (ang.).
- ↑ Ariane 6 Modularité, flexibilité et compétitivité pour le lanceur lourd européen [online], CNES [dostęp 2024-07-07] (fr.).
- ↑ Peter B. de Selding, Desire for Competitive Ariane 6 Nudges ESA Toward Compromise in Funding Dispute with Contractor [online], SpaceNews, 3 kwietnia 2015 [dostęp 2024-07-07] (ang.).
- ↑ Peter B. de Selding, ESA decision frees up full funding for Ariane 6 rocket [online], SpaceNews, 4 listopada 2016 [dostęp 2024-07-07] (ang.).
- ↑ Full Ariane 6 rocket funding is unlocked by Esa, „BBC News”, 9 listopada 2016 [dostęp 2024-07-07] (ang.).
- ↑ Editor, EU loans €100m to Arianespace [online], 23 stycznia 2020 [dostęp 2024-07-07] (ang.).
- ↑ Europe's new Ariane 6 rocket powers into space [online], www.esa.int [dostęp 2024-07-09] (ang.).
- ↑ Mike Wall, Europe's new Ariane 6 rocket launches on long-awaited debut mission (video) [online], Space.com, 9 lipca 2024 [dostęp 2024-07-10] (ang.).
- ↑ Europe's new Ariane 6 rocket powers into space [online], www.esa.int [dostęp 2024-07-10] (ang.).
- ↑ Ariane-6 first launch: Europe's rocket blasts off for first time [online], www.bbc.com [dostęp 2024-07-10] (ang.).
- ↑ Andrew Parsonson, Ending off the press conference, Martin Sion confirmed that the upper stage can not be deorbited. Considering ESA's recent focus on its Zero Debris charter, this isn't a great look. Sion was also surprisingly flippant in his response to how long the stage would remain in orbit. [online], Twitter, 10 lipca 2024 [dostęp 2024-07-10] (ang.).
- ↑ Eric Berger, Ariane 6 cost and delays bring European launch industry to a breaking point [online], Ars Technica, 6 listopada 2023 [dostęp 2024-07-07] (ang.).
- ↑ Peter B. de Selding, SpaceX's new price chart illustrates performance cost of reusability [online], SpaceNews, 2 maja 2016 [dostęp 2024-07-07] (ang.).
- ↑ Elizabeth Howell, When will Ariane 6 fly? Europe's new heavy-lift rocket battles delays as Ariane 5 era ends [online], Space.com, 6 lipca 2023 [dostęp 2024-07-07] (ang.).
- ↑ Andrew Jones, Crucial test of Europe's long-delayed Ariane 6 rocket delayed [online], Space.com, 1 września 2023 [dostęp 2024-07-07] (ang.).
- ↑ Eric Berger, Europe’s Ariane 6 rocket is turning into a space policy disaster [online], Ars Technica, 18 kwietnia 2023 [dostęp 2024-07-07] (ang.).
- ↑ EU turns to Elon Musk to replace stalled French rocket [online], POLITICO, 17 kwietnia 2023 [dostęp 2024-07-07] (ang.).
- ↑ a b Theresa Cross, Europe’s Ariane 6 rocket set for maiden voyage amid stiff competition [online], spaceexplored.com, 3 lipca 2024 [dostęp 2024-07-07] (ang.).
- ↑ Europe smarts as Elon Musk’s SpaceX wins key satellite deal [online], POLITICO, 1 lipca 2024 [dostęp 2024-07-07] (ang.).
- ↑ Frédéric Castel, Europe aims to end space access crisis with Ariane 6's inaugural launch [online], SpaceNews, 24 czerwca 2024 [dostęp 2024-07-07] (ang.).