Arnold Escher von der Linth
Arnold Escher von der Linth (ur. 8 czerwca 1807 w Zurychu, zm. 12 lipca 1872 tamże) – szwajcarski geolog, jeden z pionierów szwajcarskiej geologii alpejskiej.
 Arnold Escher von der Linth (ok. 1870) | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Zawód, zajęcie |
geolog |
Życiorys edytuj
Arnold Escher von der Linth urodził się 8 czerwca 1807 roku w Zurychu[1]. Jego ojcem był uczony i polityk Hans Conrad Escher von der Linth (1767–1823)[1]. Wielokrotnie towarzyszył ojcu w wyprawach przyrodniczych[2].
W latach 1825–1829 studiował geologię i nauki pomocnicze[3] – najpierw w Akademii Genewskiej, m.in. u Charles’a-Gasparda de la Rive (1770–1834), Louisa Alberta Neckera (1786–1861) i Augustina Pyramusa de Candolle (1778–1841)[1], a następnie w Berlinie, m.in. chemię u Eilharda Mitscherlicha (1794–1863) i Heinricha Rose (1795–1864), fizykę u Paula Ermana (1764–1851), mineralogię u Christiana Samuela Weissa (1780–1856) i Gustava Rose (1798–1873) oraz geografię u Carla Rittera (1779–1859) i Alexandra von Humboldta (1769–1859)[1]. Odbył liczne podróże studialne po Niemczech, Austrii i Włoszech[3], m.in. razem z niemieckim geologiem Friedrichem Hoffmannem (1797–1836)[1].
W 1834 roku został wykładowcą geologii (niem. Privatdozent) na Uniwersytecie w Zurychu i w latach 1834–1835 pełnił funkcję eksperta ds. szkód wodnych (niem. Wasserverheerungen) w Alpach[3]. W 1852 roku objął stanowisko profesora geologii na Uniwersytecie Zuryskim, a w 1856 roku na zuryskiej Politechnice Federalnej[1]. Był kustoszem kolekcji minerałów[1]. Wykłady prowadził w semestrze zimowym, a w semestrze letnim poświęcał się badaniom w terenie[3]. W 1842 roku m.in. razem z Édouardem Desorem (1811–1882) dokonał pierwszego wejścia na szczyt Lauteraarhorn (4042 m n.p.m.) w Alpach Berneńskich[4]. W 1863 roku odbył wyprawę do Algierii i na Saharę[2].
W 1857 roku poślubił Marię Barbarę Ursulę von Latour (1807–1863), siostrę polityka Aloisa de Latour (1815–1875)[1]. Para pozostała bezdzietna[1]. Escher von der Linth zmarł w Zurychu 12 lipca 1872 roku[1].
Działalność naukowa edytuj
Escher von der Linth skupił się na badaniach wysokich gór wschodniej Szwajcarii[1]. Razem z Bernhardem Studerem (1794–1887) prowadził pierwsze systematyczne badania geologiczne Alp na terenie Szwajcarii oraz obszarów Ostschweiz, Vorarlbergu, Tyrolu, Piemontu i Lombardii[3]. We współpracy ze Studerem opracował pierwszą mapę geologiczną Szwajcarii[1].
Następnie zajmował się warunkami stratygraficznymi w Alpach Środkowych i Alpach Wschodnich. Badał m.in. nasunięcie Glarus – nasunięcie w Alpach Glarneńskich, na które w 1897 roku zwrócił uwagę jego ojciec[5]. Nasunięcie zaznacza się wyraźną poziomą linią biegnącą w poprzek stromych zboczy skalnych[6], oddzielającą położone wyżej, starsze wiekiem, ciemne, szaro-zielone lub fioletowo-czerwone skały Grupy Verrucano od położonych niżej, młodszych, jaśniejszych wapieni i skał fliszu[7]. Escher von der Linth potwierdził młodszy wiek niżej położonych skał i w połowie XIX w. pisał o „kolosalnym nasunięciu”[8]. Jednak później zaczął wątpić w swoje tłumaczenia, wysuwając teorię podwójnego fałdowania[8], która pogwałcała prawa geometrii i mechaniki[9].
Był także pionierem geologii glacjalnej[1]. Badał przemieszczanie się lodowców w epoce lodowcowej i jako jeden z pierwszych podkreślił wpływ erozji na powstawanie dolin[1].
Sporządził również liczne ekspertyzy w kontekście wielkich projektów inżynieryjnych, m.in. dla budowy tunelu Gotarda[3].
W stosunku do ogromu przeprowadzonych badań Escher von der Linth niewiele publikował[2]. Większość swoich badań udokumentował w swoich dziennikach[3]. Swoją wiedzę udostępniał innym[3]. Pod jego wpływem pozostawali Oswald Heer (1809–1883), Albert Heim (1849–1937) i Bernhard Studer (1794–1887)[1].
Był członkiem i honorowym członkiem wielu towarzystw naukowych, m.in. Bawarskiej Akademii Nauk i Londyńskiego Towarzystwa Geologicznego[2]. Uniwersytet w Zurychu przyznał mu doktorat honoris causa[2].
Razem ze Studerem i Peterem Merianem (1795–1883) uznawany za pioniera szwajcarskiej geologii alpejskiej[2].
Publikacje edytuj
Lista podana za Allgemeine Deutsche Biographie[2]:
- 1844 – Geologie des Cantons Zürich
- 1845 – Beiträge zur Kenntniß von Tirol und den baierischen Alpen
- 1846 – Geognostische Beobachtungen über einige Gegenden von Vorarlberg
- 1846 – Gebirgskunde des Cantons Glarus
- 1853 – Geologische Bemerkungen über das nördliche Vorarlberg und einige angrenzende Gegenden
- 1853 – Geologische Karte der Schweiz (razem z Bernhardem Studerem)
Członkostwa i nagrody edytuj
- 1854 – członek korespondencyjny Bawarskiej Akademii Nauk[10]
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Neue Deutsche Biographie 1959 ↓.
- ↑ a b c d e f g Allgemeine Deutsche Biographie 1877 ↓.
- ↑ a b c d e f g h Historisches Lexikon der Schweiz 2015 ↓.
- ↑ Frederic Hartemann, Robert Hauptman: The Mountain Encyclopedia: An A to Z Compendium of Over 2,250 Terms, Concepts, Ideas, and People. Taylor Trade Publishing, 2005, s. 122. ISBN 978-1-4617-0331-0. [dostęp 2021-03-05].
- ↑ Federal Office for the Environment 2006 ↓, s. 27.
- ↑ Reynard 2020 ↓, s. 177.
- ↑ Federal Office for the Environment 2006 ↓, s. 22.
- ↑ a b Federal Office for the Environment 2006 ↓, s. 28.
- ↑ Federal Office for the Environment 2006 ↓, s. 29.
- ↑ 2021 Bayerische Akademie der Wissenschaften: Arnold Escher von der Linth. [w:] badw.de [on-line]. [dostęp 2021-03-05]. (niem.).
Bibliografia edytuj
- Wilhelm von Gümbel: Escher, Arnold. W: Allgemeine Deutsche Biographie. T. 6. 1877, s. 362–365 [Online-Version]. (niem.).
- Sibylle Franks: Escher von der Linth, Arnold. W: Historisches Lexikon der Schweiz (HLS). 2015-12-22. (niem.).
- Alvin E. Jaeggli: Escher, Arnold. W: Neue Deutsche Biographie. T. 4. 1959, s. 646 f. [Online-Version]. (niem.).
- Federal Office for the Environment: Nomination of the Glarus overthrustas a UNESCO World Heritage site. 2006. [dostęp 2021-03-05]. (ang.).
- Emmanuel Reynard: Landscapes and Landforms of Switzerland. Springer Nature, 2020. ISBN 978-3-030-43203-4. [dostęp 2021-03-01]. (ang.).