Batalion Bełt

Batalion Bełt – jednostka wojskowa Armii Krajowej działająca w okresie okupacji niemieckiej w Polsce w strukturach Wojskowej Służby Ochrony Powstania. Batalion powstał na bazie VI Zgrupowania WSOP i brał udział w walkach w czasie powstania warszawskiego w podobwodzie Śródmieście Południowe.

Okres konspiracji

Batalion został zorganizowany na przełomie 1940 i 1941 w III rejonie obwodu Śródmieście, który obejmował wówczas Śródmieście, Powiśle i Stare Miasto. Początkowo tworzono go na bazie 331 kompanii, do której w 1943 dołączyła 332 kompania. Do batalionu włączono również pluton saperów. Liczył wówczas 180 żołnierzy. W lipcu 1944 oddział stanowił VI Zgrupowanie Wojskowej Służby Ochrony Powstania. Nazwę batalionu przyjęto od pseudonimu komendanta oddziału plut. Erwina Brenneisena "Bełt".

Teren operacyjny batalionu obejmował ulice: Al. Jerozolimskie - Poznańską - Lwowską - Nowowiejską - Suchą - Wawelską - Raszyńską do Al. Jerozolimskich.

W okresie poprzedzającym wybuch powstania, wiosną 1944, prowadzono penetrację i rozpoznanie obiektów zajmowanych przez nieprzyjaciela na terenie działalności batalionu, m.in. gmachów Ministerstwa Komunikacji na ul. Chałubińskiego i budynku Gimnazjum im. J. Słowackiego na ul. Wawelskiej.

Ordre de Bataille VI Zgrupowania WSOP 31 lipca 1944

• Dowódca - plut. inż. Erwin Brenneisen "Bełt Antoni";
• I zastępca - por. rez. Stefan Bigelmajer "Strzemiński";
• II zastępca - por. rez. piech. Adam Krajewski "Zych";
• Oficer wyszkolenia - ppor. Wacław Żochowski "Stokłosa";
• Oficer saperów - ppor. rez. sap. Józef Łowiński "Byliński Stanisław";
• Oficer sztabu - por. Lewanda Franciszek;

• 31 Kompania WSOP - dowódca ppor. rez. Kazimierz Przecławski "Budzisz Ignacy"
  • Pluton 311 - ppor. Mieczysław Veidt "Manowski"
  • Pluton 312 - NN
• 32 Kompania WSOP - dowódca por. rez. Ignacy Łyskanowski "Skiba Włodzimierz";
  • Pluton 321 - dowódca por. rez. Juliusz Normark "Szwed";
  • Pluton 322 - dowódca ppor. rez. Bronisław Glancer "Bronisławski";

Organizacja w czasie powstania

• Dowódca - plut./ppor. cz.w. Erwin Brenneisen "Bełt";
• I zastępca - por. rez. Stefan Bigelmajer "Strzemiński" (od 14 września dowódca batalionu);
• II zastępca - por. rez. piech. Adam Krajewski "Zych"
• 1 kompania - dowódca por. Ignacy Łyskanowski "Skiba Włodzimierz";
• 2 kompania - dowódca por. Kazimierz Przecławski "Budzisz";
• 3 kompania - dowódca ppor. Zenon Wiktorczyk "Wik" (włączona 18 sierpnia ze składu Batalionu "Iwo");

Szlak bojowy

Teren działań batalionu obejmował Al. Jerozolimskie po stronie nieparzystej, od ul. Marszałkowskiej do placu Trzech Krzyży przez ul. Bracką i Nowy Świat. Najważniejszym zadaniem było uniemożliwienie przemarszów nieprzyjaciela przez Al. Jerozolimskie oraz budowa i obrona przekopu łącznikowego na osi północ - południe w celu zapewnienia łączności między obu częściami Śródmieścia. W obronie przekopu toczono ciężkie walki w pierwszej połowie sierpnia.

Szczególnie ciężkie walki batalion prowadził we wrześniu w celu odbicia budynków Szkoły Pożarnictwa na Nowym Świecie. Obiekt miał ważne znaczenie strategiczne ponieważ zamykał Niemcom dostęp do placu Trzech Krzyży.

W drugiej połowie września nasiliły się niemieckie ataki z rejonu Dworca Głównego wzdłuż ul. Nowogrodzkiej i Al. Jerozolimskich dążące do podzielenia Śródmieścia na dwie części. Na odcinku zniszczono trzy "goliaty" i spalono cztery czołgi. Do końca powstania Niemcy nie zdołali uzyskać przejścia przez Al. Jerozolimskie.

Bibliografia

• Bartelski L., Powstanie warszawskie, Warszawa 1981.
• Komornicki S., Na barykadach Warszawy, Warszawa 1981.
• Oddziały Powstania Warszawskiego, Warszawa 1984.
• Powstanie warszawskie 1944. Wybór dokumentów, Tom 2,Część I, Warszawa 2001 ISBN 83-88185-39-X