Bebelplatz
Bebelplatz (pol. „Plac Bebela”) – prostokątny plac, znajdujący się w Berlinie, w dzielnicy Mitte, przy alei Unter den Linden. W latach 1743–1910 nosił nazwę Platz am Opernhaus, zaś w latach 1910–1947 Kaiser-Franz-Joseph-Platz[2]. Obecnie jest uważany za jeden z najpiękniejszych berlińskich placów, a także za jedno z historycznie najważniejszych miejsc w tym mieście[3].
| Mitte, Mitte | |
 nr rej. 09065277[1]
| |
 Widok na plac w kierunku południowym | |
| Państwo | |
|---|---|
| Kraj związkowy | |
| Miejscowość | |
Położenie na mapie Berlina  | |
Położenie na mapie Niemiec  | |
 52°30′59,0″N 13°23′38,0″E/52,516389 13,393889
| |
Położenie i dojazd edytuj
Plac Bebelplatz jest położony bezpośrednio przy alei Unter den Linden, po jej południowej stronie[3][4]. W pobliżu znajdują się przystanki autobusowe Berlin, Staatsoper i Berlin, Unter den Linden/Friedrichstraße oraz tramwajowy Berlin, Universitätsstraße[5]. W bezpośrednim zasięgu placu mieszczą się również stacje kolei S-Bahn: Französische Straße, Friedrichstraße i Unter den Linden, a także stacje metra: Französische Straße, Friedrichstraße i Unter den Linden[4].
Historia edytuj
Prostokątny, całkowicie wybrukowany plac powstał w latach 1741–1743 pod kierownictwem architekta Georga Wenzeslausa von Knobelsdorffa jako część opracowanego przez pruskiego króla Fryderyka II Wielkiego założenia urbanistycznego o nazwie Forum Fridericianum[4]. Pierwotna koncepcja zakładała utworzenie wielkiego placu z gmachem opery, budynkiem akademii i królewskim pałacem miejskim, jednak z powodu różnych problemów król musiał z niej zrezygnować i ostatecznie, po wybudowaniu budynku Opery Państwowej stworzono przy nim znacznie mniejszy plac, nazwany Platz am Opernhaus[4][3][2]. Pod koniec XVIII wieku obok budynku opery wybudowano katolicką Katedrę św. Jadwigi, zaś po zachodniej stronie placu Königliche Bibliothek (pol. „Biblioteka Królewska”) i pałac Altes Palais[3].
W latach 1845–1846 przeprowadzono przebudowę placu według projektu Petera Josepha Lennégo[1]. 18 sierpnia 1910 roku plac otrzymał nazwę Kaiser-Franz-Joseph-Platz na cześć władcy Austro-Węgier Franciszka Józefa I[6]. W 1928 roku miała miejsce kolejna przebudowa placu, zaprojektowana przez Eduarda Fürstenaua[1].
10 maja 1933 roku na placu odbyła się berlińska część akcji palenia książek w Niemczech, zapoczątkowanej dwa miesiące po dojściu Adolfa Hitlera do władzy i realizowanej przez studentów, profesorów oraz członków nazistowskich organizacji[5][7]. Na Kaiser-Franz-Joseph-Platz spalono wtedy ponad 20 tysięcy książek uznanych przez władze za „nieniemieckie” i napisanych m.in. przez takich autorów, jak: Erich Kästner, Stefan Zweig, Heinrich Heine, Bertolt Brecht, Franz Kafka, Karl Marx, Heinrich Mann, Alfred Döblin, Kurt Tucholsky i Carl von Ossietzky[5][3][7].
Podczas II wojny światowej zabudowa placu została całkowicie zniszczona. Po zakończeniu działań wojennych przeprowadzono odbudowę zewnętrznych form położonych przy placu budynków[4]. 31 lipca 1947 roku placowi nadano nazwę Bebelplatz pochodzącą od nazwiska Augusta Bebela, polityka partii SPD[2][3].
.jpg)
20 marca 1995 roku na Bebelplatz otwarto stworzony przez izraelskiego artystę Michę Ullmana Versunkene Bibliothek (pol. „Pomnik zapadłej biblioteki”), upamiętniający wydarzenia z 10 maja 1933 roku. Jest to pomieszczenie, znajdujące się około 5 m pod ziemią, do którego nie można wejść – istnieje jedynie możliwość jego zobaczenia przez umieszczoną w nawierzchni placu szybę[8]. W pomieszczeniu tym są umieszczone puste regały, mogące pomieścić dokładnie 20 tysięcy książek. Nad szybą znajdują się wykonane z brązu płyty z informacjami o historycznym tle, twórcy oraz czasie powstania pomnika[8]. Na jednej z nich widnieje również napis, będący cytatem z Heinricha Heinego: „To tylko preludium – tam, gdzie pali się książki, w końcu pali się też ludzi”[3].
Od grudnia 2004 roku pod Bebelplatz znajduje się przestronny, dwupoziomowy, podziemny parking z bezpośrednim dostępem do Opery Państwowej. Może on pomieścić 462 samochody[4].
Budynki przy Bebelplatz edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Bebelplatz. [w:] Denkmaldatenbank [on-line]. stadtentwicklung.berlin.de. [dostęp 2018-05-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-11)]. (niem.).
- ↑ a b c Bebelplatz. [w:] Straßenverzeichnis [on-line]. berlin.kauperts.de. [dostęp 2018-05-10]. (niem.).
- ↑ a b c d e f g h Bebelplatz. visitberlin.de. [dostęp 2018-05-10]. (niem.).
- ↑ a b c d e f Bebelplatz. [w:] Sehenswürdigkeiten [on-line]. metropolen.de. [dostęp 2018-05-10]. (niem.).
- ↑ a b c Bebelplatz. [w:] Sehenswürdigkeiten [on-line]. berlin.de. [dostęp 2018-05-10]. (niem.).
- ↑ Kaiser-Franz-Joseph-Platz. [w:] Mitte [on-line]. berlingeschichte.de. [dostęp 2018-05-10]. (niem.).
- ↑ a b Berlin erinnert an die Bücherverbrennung der Nazis. [w:] Geschichte [on-line]. tagesspiegel.de, 2008-05-10. [dostęp 2018-05-10]. (niem.).
- ↑ a b Denkmal zur Bücherverbrennung: Die versunkene Bibliothek am Bebelplatz. berlin-judentum.de. [dostęp 2018-05-10]. (niem.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Galeria zdjęć Bebelplatz (ang.)
- Panorama Bebelplatz (niem.)