Bitwa pod Baranowem Sandomierskim
Bitwa pod Baranowem Sandomierskim – bitwa, która miała miejsce 3 kwietnia 1656 pod Baranowem Sandomierskim w czasie potopu szwedzkiego.
| Potop szwedzki II wojna północna | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce | |||
| Terytorium | |||
| Wynik |
zwycięstwo Szwedów | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Straty | |||
| |||
Sytuacja przed bitwą
edytujKról Karol X Gustaw wraz z armią szwedzką planował zdobyć Lwów, jednak znaczne siły polskie i klęska pod Jarosławiem zmusiły go do odwrotu. Odwrót odbywał się w ciężkich warunkach pogodowych i podczas działania partyzantki polskiej.
Po bitwie pod Niskiem i pod Rudnikiem siły polskie niezdolne do pokonania Szwedów w otwartej bitwie starały się ograniczyć ich swobodę manewrową. Armia szwedzka znalazła się w widłach Wisły i Sanu, gdzie została zablokowana przez siły marszałka Lubomirskiego, regimentarza Stefana Czarnieckiego od strony Sandomierza, armię litewską Pawła Sapiehy strzegącą przeprawy przez San oraz siły Jana Sapiehy , który strzegł postawionego wcześniej pod Baranowem mostu na galarach. Po utracie zamku w Sandomierzu siły szwedzkie zostały zamknięte w widłach Wisły i Sanu, a najważniejsze potencjalne drogi ucieczki znajdowały się pod kontrolą Polaków; drogi lądowe były błotniste, drogi wodne zablokowane, a wojsko szwedzkie cierpiało głód[1]. Celem Polaków było zablokowanie Szwedów w widłach Wisły i Sanu, a następnie wygłodzenia i zniszczenia sił przeciwnika. Oddział Czarneckiego skierował się na Sandomierz, a chorągwie pod komendą Jacka Szemberka, Aleksandra Koniecpolskiego i Jana Fryderyka Sapiehy rozłożyły się na południowy wschód od Baranowa[2].
Bitwa
edytujW nocy z 2 na 3 kwietnia 1656 roku Karol Gustaw skierował się z wojskiem w stronę Baranowa Sandomierskiego, gdzie stały 24 chorągwie kwarcianych pod dowództwem Jana Sapiehy. Szwedzka rajtaria uderzyła na niespodziewających się ataku żołnierzy wojsk kwarcianych[2]. Bitwa zakończyła się zwycięstwem Szwedów; w jej wyniku zginęło 500 żołnierzy wojsk Sapiehy, wojska litewskie utraciły 4 sztandary, a wojska Karola Gustawa zdobyły żywność, z którą powróciły do obozu. Bitwa zakończyła się klęską wojsk litewskich[3]. Wojska szwedzkie chciały skłonić Litwinów do obrony przeprawy przez Wisłę, tymczasem w dniach 4-5 kwietnia 1656 roku armia szwedzka przeprawiła się przez San po pokonaniu wojsk hetmana Pawła Jana Sapiehy[4][1].
W wyniku bitwy nie ucierpiał zamek w Baranowie Sandomierskim, a samo miasto nie zostało splądrowane, ponieważ wojska szwedzkie skierowały się w najpierw w stronę Zawichostu, a następnie w kierunku Warszawy[5][2].
W literaturze
edytujBitwa jest wzmiankowana w Potopie autorstwa Henryka Sienkiewicza[6].
Przypisy
edytuj- ↑ a b Ludwik (1838-1918) Kubala, Wojna szwecka w roku 1655 i 1656: (szkiców historycznych serya IV) : z 19 rycinami, „Wojewódzka Biblioteka Publiczna i Centrum Animacji Kultury”, 1913, s. 290 [dostęp 2024-05-04].
- ↑ a b c Mirosław Nagielski, Historyczne bitwy - Warszawa 1656.
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Tom I - wynik wyszukiwania - DIR [online], dir.icm.edu.pl [dostęp 2024-05-04].
- ↑ Karol Gustaw ucieka z Sandomierza [online], Gustaw Karol ucieka z Sandomierza - Karol Gustaw ucieka z Sandomierza - Wydarzenia - Wiedza - HISTORIA: POSZUKAJ [dostęp 2024-07-10] (pol.).
- ↑ Juliusz (1879-1941) Red Dunikowski, Powiatowy Dziennik Urzędowy c. k. Starostwa, Wydziału Powiatowego i c. k. Rady Szkolnej Okręgowej w Tarnobrzegu. R.1, nr 4 (15 marca 1908), „Biblioteka Jagiellońska, 100716 III”, 15 marca 1908 [dostęp 2024-05-04].
- ↑ Andrzej Osiński, Baranów Sandomierski - miasto, zamek, gmina.