Boeing Crew Flight Test
Boeing Crew Flight Test (często skracane do Boe CFT) – pierwsza załogowa misja statku kosmicznego Boeing Starliner w ramach amerykańskiego programu NASA Commercial Crew Program. Jest to także trzeci lot orbitalny statku Starliner po dwóch ostatnich bezzałogowych lotach kosmicznych wykonanych w ramach misji Boeing Orbital Flight Test i Boeing Orbital Flight Test 2 w 2019 i 2022 roku[1][2][3][4][5].
![]() | |
Dane misji | |
Indeks COSPAR | |
---|---|
Zaangażowani | |
Oznaczenie kodowe |
59968 |
Pojazd | |
Statek kosmiczny | |
Masa pojazdu |
13 000 kg |
Rakieta nośna |
Atlas V N22 |
Załoga | |
![]() Sunita Williams i Barry Wilmore | |
Dowódca | |
Załoga | |
Start | |
Miejsce startu | |
Początek misji |
5 czerwca 2024, 14:52:14 UTC |
Misja ISS | |
Pobyt na stacji ISS |
16 dni, 20 godzin i 7 minut (w trakcie) |
Lądowanie | |
Miejsce lądowania | |
Lądowanie |
lipiec 2024 (planowane) |
Czas trwania misji |
17 dni, 22 godziny i 49 minut (w trakcie) |
Kapsuła
edytujBoeing Crew Flight Test był drugą misją kapsuły statku Starliner o nazwie Calypso, która została po raz pierwszy użyta podczas pierwszej misji Boeing Orbital Flight Test[6][7]. NASA ogłosiła, że Boeing po wielokrotnych kontrolach jest gotowy do ponownego wykorzystania statku Starliner do misji Boeing Crew Flight Test w sierpniu 2020 roku[8]. NASA poinformowała również, że do kapsuły Calypso zostaną zamontowane nowe spadochrony i poduszki powietrzne[8]. Został zmieniony także system dokowania statku Starliner tak, aby móc zmieścić nową osłonę termiczną, której pierwszy lot testowy odbył się w ramach misji Boeing Orbital Flight Test 2[9].
Załoga
edytujAstronautka Nicole Aunapu Mann początkowo została przydzielona do tej misji, co uczyniłoby ją pierwszą kobietą, która poleciała w pierwszym locie załogowym orbitalnego statku kosmicznego, ale później została przeniesiona do misji SpaceX Crew-5, lecąc jako pierwsza dowódczyni w programie Commercial Crew Program[10]. W sierpniu 2018 roku astronauta Eric Boe został przydzielony do roli pilota w misji Boeing Crewed Flight Test, jednak ze względów zdrowotnych w dniu 22 stycznia 2019 roku zastąpił go Edward Fincke[11]. Astronauta Boeinga Chris Ferguson został przydzielony do lotu jako dowódca, ale 7 października 2020 roku zastąpił go astronauta NASA Barry Wilmore[12].
W dniu 18 kwietnia 2022 roku NASA poinformowała, że nie określiła jeszcze, kto z astronautów przypisanych do lotów Starlinera, w tym Barry Wilmore, Edward Fincke i Sunita Williams poleci podczas tej misji lub podczas pierwszej operacyjnej misji Starliner-1[13]. 16 czerwca 2022 roku NASA potwierdziła, że misja Boeing Crewed Flight Test będzie dwuosobowym lotem testowym, w którym będą uczestniczyć Barry Wilmore i Sunita Williams, a Edward Fincke został pilotem misji Starliner-1.[14] Oczekuje się, że Sunita Williams będzie pierwszą kobietą, która weźmie udział w pierwszym orbitalnym locie załogowym statku kosmicznego[15].
Pozycja | Astronauta |
---|---|
Dowódca | Barry Wilmore, NASA
Trzeci lot kosmiczny |
Pilot | Sunita Williams, NASA
Trzeci lot kosmiczny |
Pozycja | Astronauta |
---|---|
Dowódca | Edward Fincke, NASA |
Opóźnienia
edytujPierwotnie planowano, że pierwszy załogowy lot testowy odbędzie się w 2017 roku[16]. Jednak opóźnienia spowodowały, że start misji Boeing Crewed Flight Test miał się odbyć nie wcześniej niż 21 lipca 2023 roku, jednak już w sierpniu 2023 roku Boeing ogłosił, ze względów na problemy z systemem spadochronu cała misja zostanie ponownie przełożona, a jej start odbędzie się nie wcześniej niż w marcu 2024 roku[17]. Finalnie misję zaplanowano na 7 maja 2024 roku[18][19] ale start został przerwany na dwie godziny przed startem[20][21]. Ostatecznie misja wystartowała 5 czerwca o godzinie 14:52 UTC[22][23][24]. W ramach misji przetransportowana zostanie dwójka astronautów NASA na pokład Międzynarodowej Stacji Kosmicznej na około tydzień[25].
Przebieg misji
edytujBył to trzeci start wariantu rakiety Atlas V N22, który wyniósł statek kosmiczny Starliner z dwuosobową załogą. Starliner zadokował do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej 6 czerwca 2024, po czym powróci na Ziemię. Jest to pierwszy załogowy start zrealizowany przez rakietę Atlas V, a NASA aby móc zabezpieczyć się przed nieprzewidzianymi zdarzeniami związanymi z transportem załogi na Międzynarodową Stację Kosmiczną może wydłużyć czas dokowania misji Boeing Crewed Flight Test do maksymalnie sześciu miesięcy[14].
Start misji
edytujBoe CFT pomyślnie wystartował przy pomocy rakiety nośnej Atlas V podczas trzeciej próby startu, która odbyła się 5 czerwca o godzinie 14:52 UTC[22][23][24]. Misja została wystrzelona z Kompleksu startowego 41 na Przylądku Canaveral, należącego do ULA na terenie Cape Canaveral Space Force Station[26][27][28]. Boostery rakiety zasilane na paliwo stałe oddzieliły się od Atlasa V dokładnie 2 minuty i 20 sekund po starcie[29]. Stopień główny rakiety Atlas V kontynuował swoją pracę do 4 minut i 28 sekund po starcie po czym został oddzielony od drugiego stopnia Centaur, który pracował przez 7 minut i 24 sekund. Starliner oddzielił się od Centaura 15 minut po starcie[30].
Lot i dokowanie
edytujW ciągu kilku godzin po wejściu na orbitę załoga wykonała szereg ręcznych manewrów, w tym skierowanie anteny w stronę satelitów komunikacyjnych TDRSS, czy skierowanie paneli słonecznych w stronę Słońca[31][32][33]. Chociaż statek kosmiczny Starliner został zaprojektowany do autonomicznego działania, a działania te nie są wymagane w nominalnej misji, testy te wykazały, że załoga może z powodzeniem przejąć wiele funkcji statku kosmicznego w sytuacjach awaryjnych[31].
Pod koniec 5 czerwca kontrolerzy misji wykryli dwa wycieki helu w różnych częściach układu napędowego statku kosmicznego Starliner. W związku z wyciekami, kontrolerzy misji zdecydowali się na tymczasowe zamknięcie dwóch kolektorów helu, co spowodowało wyłączenie 6 z 28 pędników systemu kontroli reakcji statku kosmicznego Starliner[34][35]. Wycieki zostały opisane jako niewielkie, a statek kosmiczny nadal posiadał nadmiar helu, aby ukończyć misję, więc ostatecznie wydano zgodę na kontynuowanie misji i podejścia do manewru dokowania z Międzynarodową Stacją Kosmiczną. Kolejny wyciek, który był znacznie mniejszy niż pozostałe, został wykryty po dokowaniu[36][37].
Gdy statek kosmiczny Starliner zbliżał się do Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, pięć silników systemu kontroli reakcji zostało dezaktywowanych podczas lotu. Ostatecznie udało się przywrócić cztery z nich, wykonując na nich serię resetów, podczas których załoga ręcznie utrzymywała statek kosmiczny tuż poza 200-metrową strefą ochronną stacji[38]. Po sprawdzeniu, że silniki systemu kontroli reakcji działają normalnie, statek kosmiczny Starliner otrzymał pozwolenie na dokowanie do stacji[39].
Statek kosmiczny Starliner pomyślnie zadokował do modułu Harmony znajdującego się na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej 6 czerwca o godzinie 13:34 czasu wschodniego prawie 27 godzin po wystrzeleniu[35].
Pobyt na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej
edytuj7 czerwca astronauci misji Boeing Crew Flight Test spędzili swój pierwszy pełny dzień na pokładzie Międzynarodowej Stacji Kosmicznej, przenosząc ładunek z pokładu Starlinera. Pomagali im dwaj astronauci Michael Barratt i Matthew Dominick[40]. Wśród rozpakowanych przedmiotów znalazła się nowa pompa do przetwarzania moczu na stacji w wodę pitną. Została ona dodana do ładunku użytecznego Starlinera, po tym jak stara pompa stacji uległa awarii 29 maja[41][42]. Następnego dnia zainstalowano nową pompę[43].
8 czerwca załoga przetestowała zdolność statku kosmicznego Starliner do działania w przypadku sytuacji awaryjnej na Międzynarodowej Stacji Kosmicznej. Jest to wymóg dla każdego załogowego statku kosmicznego, który odwiedza Międzynarodową Stację Kosmiczną[43][44].
10 czerwca załoga misji Boeing Crew Flight Test rozpoczęła prace związane z ogólną konserwacją Międzynarodowej Stacji Kosmicznej oraz ogólnymi działaniami badawczymi. Dzień rozpoczęto od kontroli stanu zdrowia astronautów, mierząc ich temperaturę, ciśnienie krwi, puls i częstotliwość oddechów. Później Barry Wilmore pracował nad konserwacją komputera podłączonego do Microgravity Science Glovebox, podczas gdy Sunita Williams instalowała sprzęt wspomagający badanie kosmicznego pożaru. Uczestniczyli również w wielu wydarzeniach publicznych, podczas których rozmawiali z ludźmi na Ziemi[45][46].
Powrót na Ziemię
edytujPierwotnie NASA planowała odłączenie statku kosmicznego Starliner od Międzynarodowej Stacji Kosmicznej na 14 czerwca 2024 roku[47], jednak data ta została przesunięta na 18 czerwca 2024 roku, aby umożliwić załodze Międzynarodowej Stacji Kosmicznej odbycie spaceru kosmicznego[48]. Data powrotu misji została przesunięta po raz drugi, a NASA wraz z Boeingiem stwierdziły, że potrzebują więcej czasu na analizę danych z lotu i pracę nad kilkoma planami deorbitacji. 21 czerwca NASA ogłosiła, że data powrotu statku kosmicznego Starliner nie będzie wcześniejsza niż początek lipca, aby móc umożliwić dalsze testy statku Starliner i uniknąć konfliktu z dwoma zaplanowanymi spacerami kosmicznymi, które są zaplanowane na 24 czerwca i 2 lipca[49].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ Experience the Launch of NASA’s Boeing Crew Flight Test Mission - NASA [online], 21 lutego 2024 [dostęp 2024-03-31] (ang.).
- ↑ NASA's Boeing Crew Flight Test - NASA [online] [dostęp 2024-03-31] (ang.).
- ↑ Mike Wall , Boeing's Starliner spacecraft will launch on a crucial NASA test flight today. Here's how to watch live. [online], Space.com, 19 maja 2022 [dostęp 2024-03-31] (ang.).
- ↑ Chelsea GohdContributions from Elizabeth Howell , Starliner: Boeing's next-generation spaceship for astronauts [online], Space.com, 24 czerwca 2021 [dostęp 2024-03-31] (ang.).
- ↑ Elizabeth Howell , Boeing's Starliner OFT-2 mission to the space station: Everything you need to know [online], Space.com, 13 sierpnia 2021 [dostęp 2024-03-31] (ang.).
- ↑ Tariq Malik , Boeing's 1st Starliner Spacecraft Lands in New Mexico After Shortened Test Flight [online], Space.com, 22 grudnia 2019 [dostęp 2024-03-31] (ang.).
- ↑ Starliner Returns to Earth With a New Name: Calypso - NASA [online] [dostęp 2024-03-31] (ang.).
- ↑ a b Boeing’s Starliner Makes Progress Ahead of Flight Test with Astronauts - NASA [online], 28 sierpnia 2020 [dostęp 2024-03-31] (ang.).
- ↑ Boeing plans second Starliner test flight in December or January – Spaceflight Now [online] [dostęp 2024-03-31] (ang.).
- ↑ NASA Announces Astronaut Changes for Upcoming Commercial Crew Missions - NASA [online] [dostęp 2024-03-31] (ang.).
- ↑ Bob Granath , NASA Announces Updated Crew Assignment for Boeing Flight Test [online], nasa.gov, 22 stycznia 2019 [dostęp 2024-03-31] [zarchiwizowane z adresu 2022-05-18] (ang.).
- ↑ Joey Roulette , Boeing's top Starliner astronaut pulls out of space mission role [online], Reuters, 7 października 2020 [dostęp 2024-03-31] (ang.).
- ↑ Stephen Clark , Starliner astronauts eager to see results from crew capsule test flight – Spaceflight Now [online] [dostęp 2024-03-31] (ang.).
- ↑ a b Sean Potter , NASA Updates Astronaut Assignments for Boeing Starliner Test Flight [online], NASA, 16 czerwca 2022 [dostęp 2022-06-17] (ang.).
- ↑ NASA astronauts to make history as 1st Boeing Starliner crew [online], www.boeing.com [dostęp 2024-03-31] (ang.).
- ↑ Boeing and SpaceX Selected to Build America’s New Crew Space Transportation System – Commercial Crew Program [online], blogs.nasa.gov, 16 września 2014 [dostęp 2024-03-31] (ang.).
- ↑ Eric Berger , Starliner undergoing three independent investigations as flight slips to 2024 [online], Ars Technica, 7 sierpnia 2023 [dostęp 2024-03-31] (ang.).
- ↑ NASA, Boeing Update Launch Date for Starliner’s First Astronaut Flight – Commercial Crew Program [online], blogs.nasa.gov, 2 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-04] (ang.).
- ↑ NASA, Boeing Prep Starliner to Join Rocket Ahead of Crew Flight Test – NASA’s Boeing Crew Flight Test [online], blogs.nasa.gov, 15 kwietnia 2024 [dostęp 2024-04-15] (ang.).
- ↑ Emilee Speck , Boeing Starliner's first attempt to launch NASA astronauts ends in scrub [online], FOX Weather, 5 maja 2024 [dostęp 2024-05-07] (ang.).
- ↑ William Harwood , Starliner launch scrubbed by trouble with a valve in the Atlas 5’s Centaur upper stage – Spaceflight Now [online] [dostęp 2024-05-07] (ang.).
- ↑ a b LIFTOFF! NASA Astronauts Pilot First Starliner Crewed Test to Station - NASA [online] [dostęp 2024-06-06] (ang.).
- ↑ a b Ashley Strickland , Boeing Starliner launch: NASA astronauts lift off [online], CNN, 5 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-06] (ang.).
- ↑ a b Elizabeth Howell , Tariq Malik , Boeing Starliner 1st astronaut flight: Live updates [online], Space.com, 5 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-06] (ang.).
- ↑ NASA’s Boeing Crew Flight Test Stacking Up For Launch – NASA’s Boeing Crew Flight Test [online], blogs.nasa.gov, 27 lutego 2024 [dostęp 2024-03-31] (ang.).
- ↑ Live: Boeing Starliner launches first Nasa crewed mission [online], BBC News, 5 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-06] (ang.).
- ↑ Atlas V Starliner CFT [online], www.ulalaunch.com [dostęp 2024-06-06] .
- ↑ Elizabeth Howell , Josh Dinner SPACE.com , Boeing’s Starliner Launches Astronauts for First Time in Historic Liftoff [online], Scientific American [dostęp 2024-06-06] (ang.).
- ↑ Jeff Foust , Starliner lifts off on crewed test flight [online], SpaceNews, 5 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-06] (ang.).
- ↑ Kenneth Chang , Starliner Sets Off on 1st Flight With NASA Astronauts Aboard, „The New York Times”, 5 czerwca 2024, ISSN 0362-4331 [dostęp 2024-06-06] (ang.).
- ↑ a b Starliner Manual Piloting Demonstrations Successful [online], starlinerupdates.com [dostęp 2024-06-07] .
- ↑ NASA's Boeing Crew Flight Test Mission Overview - NASA [online] [dostęp 2024-06-07] (ang.).
- ↑ Manual Piloting and Milestones: Sunita Williams' Historic Starliner Flight | Science-Environment [online], Devdiscourse [dostęp 2024-06-07] (ang.).
- ↑ William Harwood , Boeing's Starliner capsule finally launches, but runs into more trouble with helium leaks - CBS News [online], www.cbsnews.com, 5 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-07] (ang.).
- ↑ a b Jeff Foust , Starliner docks with International Space Station on crewed test flight [online], SpaceNews, 6 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-07] (ang.).
- ↑ Eric Berger , After a drama-filled day, Boeing’s Starliner finally finds its way [online], Ars Technica, 7 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-07] (ang.).
- ↑ Stephen Clark , Boeing’s Starliner finally soars, but mission control reports more helium leaks [online], Ars Technica, 6 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-07] (ang.).
- ↑ Tariq Malik , Thruster glitches and helium leaks can't stop Boeing's Starliner astronaut test flight — but why are they happening? [online], Space.com, 7 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-07] (ang.).
- ↑ Boeing's Crew Flight Test on Starliner Docks to Station [online], blogs.nasa.gov, 6 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-07] (ang.).
- ↑ Author Mark Garcia , Starliner Crew Adjusts to Station Life During Spacewalk Preps [online], blogs.nasa.gov, 7 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-10] (ang.).
- ↑ Jeff Foust , Starliner ready for next crewed test flight launch attempt [online], SpaceNews, 31 maja 2024 [dostęp 2024-06-10] (ang.).
- ↑ Stephen Clark , Boeing’s Starliner capsule poised for second try at first astronaut flight [online], Ars Technica, 1 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-10] (ang.).
- ↑ a b Starliner Flight Day 3 Activities [online], starlinerupdates.com [dostęp 2024-06-10] .
- ↑ Starliner Flight Day 4 Activities [online], starlinerupdates.com [dostęp 2024-06-10] .
- ↑ Starliner Flight Day 5 Activities [online], starlinerupdates.com [dostęp 2024-06-11] .
- ↑ Author Mark Garcia , Spacewalk Nears as Starliner Crew Begins Extended Stay [online], blogs.nasa.gov, 10 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-11] (ang.).
- ↑ Third time’s the charm for the Boeing Starliner Crew Flight Test – Spaceflight Now [online] [dostęp 2024-06-16] (ang.).
- ↑ Mike Wall , Boeing's 1st Starliner astronaut mission extended through June 18 [online], Space.com, 10 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-16] (ang.).
- ↑ NASA, Boeing Adjust Timeline for Starliner Return – Space Station [online], blogs.nasa.gov, 21 czerwca 2024 [dostęp 2024-06-23] (ang.).