Brodawnica szyjkowata

Brodawnica szyjkowata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	workowce
Klasa	Eurotiomycetes
Rząd	brodawnicowce
Rodzina	brodawnicowate
Rodzaj	brodawnica
Gatunek	brodawnica szyjkowata
	Nazwa systematyczna
	Verrucaria calciseda DC.; Fl. Franç., Edn 3 (Paris) 2: 317 (1805)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Brodawnica szyjkowata, brodawnica wapieniowa, promieńczyk szyjkowaty (Verrucaria calciseda DC.) – gatunek grzybów z rodziny brodawnicowatych (Verrucariaceae(^[1]. Ze względu na współżycie z glonami zaliczany jest do porostów^[2].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Verrucaria, Verrucariaceae, Verrucariales, Chaetothyriomycetidae, Eurotiomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi^[1].

Synonimy nazwy naukowej^[3]:

Amphoridium calcisedum (DC.) Servít 1954
Bagliettoa calciseda (DC.) Gueidan & Cl. Roux 2007

Nazwy brodawnica szyjkowata i promienczyk szyjkowaty podaje Wiesław Fałtynowicz^[2], Hanna Wojciak podaje nazwę brodawnica wapieniowa^[4].

Morfologia

Plecha skorupiasta, cienka, o powierzchni gładkiej, matowej i ciągłej. Często występują w niej delikatne pęknięcia rozbiegające się promieniście od perytecjów. Ma barwę białą lub białoszarą. Jest częściowym endolitem – jej podplesze wnika w pory skały. Na obrzeżach plechy często występuje czarne przedplesze^[5].

Licznie występują owocniki. Są to perytecja prawie całkowicie zagłębione w plesze. Ich wystająca część zwana egzotecjum jest czarna, płaska lub nieco wypukła. Ma średnicę ok. 0,25 mm i szczytowe, proste ostiolum. Kuliste lub dzbanuszkowate ekscypulum ma średnicę 0,3 mm, czarnobrunatną barwę i często wokół niego występuje pierścień plechowy^[4]. Inwolukrelum brak, rozgałęzione peryfizy mają długość 20-30 μm. Worki zgrubiałe, o rozmiarach 50–70 × 15-20 μm. Powstają w nich bezbarwne, elipsoidalne zarodniki o rozmiarach 18-25 × 9-13 μm. Pyknid brak^[5].

Reakcje barwne: wszystkie negatywne. Kwasów porostowych brak^[5].

Występowanie i siedlisko

Brodawnica wapieniowa występuje w Ameryce Północnej, środkowej i południowej Europie, niektórych obszarach Azji, północnej i wschodniej Afryce i Nowej Zelandii^[5]. W Polsce jest pospolita w rejonach występowania wapieni, zarówno na niżu, jak i w górach – tu występuje do wysokości około 1000 m n.p.m.^[4].

Rośnie na skałach wapiennych, w miejscach świetlistych^[4].

Gatunki podobne

Podobna jest brodawnica Hochstettera (Verrucaria hochstetteri), ale ma większe perytecja oraz większe zarodniki. Często też występują w jej plesze białe otwory po wypadłych perytecjach. Na plesze brodawnicy wapieniowej często rośnie grzyb Polycoccum opulentum, co zmienia morfologiczny wygląd jej plechy^[5].

Przypisy

↑ ^a ^b Index Fungorum [online] [dostęp 2019-12-17] (ang.).
↑ ^a ^b Wiesław Fałtynowicz, The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland. Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski, Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003, ISBN 83-89648-06-7
↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2015-03-26] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Consortium North American Lichen Herbaria [online] [dostęp 2015-03-23] .

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2019-12-17] (ang.).

[faltynowicz-2] Wiesław Fałtynowicz, The Lichenes, Lichenicolous and allied Fungi of Poland. Krytyczna lista porostów i grzybów naporostowych Polski, Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2003, ISBN 83-89648-06-7

[sf-3] Species Fungorum [online] [dostęp 2015-03-26] (ang.).

[wojciak-4] Hanna Wójciak: Porosty, mszaki, paprotniki. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2010. ISBN 978-83-7073-552-4.

[herbaria-5] Consortium North American Lichen Herbaria [online] [dostęp 2015-03-23] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]