Buccina (instrument)
Bucina[a] albo buccina (łac. būcĭnă) – instrument dęty w kształcie mocno zakrzywionego rogu[1], używany przez starożytnych Rzymian.
Pochodzenie i przeznaczenie edytuj
Wykonany najczęściej z brązu, z reguły wykorzystywany jako wojskowy (wymieniany w tekstach Cycerona, Liwiusza, Tacyta i Polibiusza) i pasterski (wspomniany przez Warrona) instrument sygnałowy. Nazwa pochodzić miała od spiralnie skręconej muszli zwanej buccinum, będącej jego pierwowzorem i zapewne najwcześniejszą postacią (później wykonywany także z kości i drewna). Opis jego podaje Owidiusz w Przemianach (I 335).
Kształtem i dźwiękiem różnił się od używanego w rzymskiej kawalerii krótszego rogu (cornu) i dlatego legionowych trębaczy-sygnalistów określano dla odróżnienia jako buccinatores (l. poj. buccinator)[2]. Według świadectw wymienionych autorów starożytnych, dawali oni sygnały do zaciągania wart po zachodzie słońca oraz ich zmiany za dnia i w nocy, rozpoczęcia i zakończenia posiłków, a także do wyruszenia na wroga bądź zgromadzenia się wojska przed wodzem[3]. Także ludzie wyjątkowo zamożni wykorzystywali buccinatora dla oznajmiania godzin dnia sygnałem tego instrumentu[4].
W rewolucyjnej Francji, w programowym nawiązywaniu do wzorów klasycznych, pod mylącą nazwą buciny (fr. buccin) przywrócono w praktycznym użyciu róg cornu; było to wynikiem badań antycznych instrumentów uwidocznionych na rzymskiej Kolumnie Trajana, prowadzonych w latach 70. XVIII wieku przez J. L. Davida[5].
Uwagi edytuj
- ↑ Pisownia częstsza, poprawniejsza i współcześnie ogólnie przyjęta.
Przypisy edytuj
- ↑ Słownik łacińsko-polski (opr. Kazimierz Kumaniecki). Warszawa: PWN, 1975, s. 69.
- ↑ Janusz Sikorski: Kanny 216 p.n.e. Warszawa: Wyd. MON, 1984, s. 39.
- ↑ Friedrich Lübker's Reallexikon des classischen Alterthums. Leipzig: B. G. Teubner, 1882, s. 211.
- ↑ Alexander Demandt: Prywatne życie cesarzy rzymskich. Gdynia: Uraeus, 1997, s. 42.
- ↑ Clifford Bevan: The Saxtuba and Organological Vituperation [w] "The Galpin Society Journal" t. 43 (1990), s. 136.
Bibliografia edytuj
- Słownik wyrazów obcych PWN. Warszawa: Państwowe Wyd. Naukowe, 1991, s. 127
- Peter Connolly: Historia armii rzymskiej. Wrocław: Wyd. Dolnośląskie, 1992, s. 47