Kazimierz Feliks Kumaniecki

polski filolog klasyczny

Kazimierz Feliks Kumaniecki, ps. Jutro, Kozakiewicz, Aniela (ur. 18 maja 1905 w Krakowie, zm. 8 czerwca 1977 w Warszawie) – polski filolog klasyczny, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, członek Polskiej Akademii Nauk, dyrektor programowy Sekcji Polskiego Radia Delegatury Rządu na Kraj[1].

Kazimierz Feliks Kumaniecki
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

18 maja 1905
Kraków, Austro-Węgry

Data i miejsce śmierci

8 czerwca 1977
Warszawa, Polska

Miejsce spoczynku

cmentarz Powązkowski

Zawód, zajęcie

filolog klasyczny

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

profesor

Odznaczenia
Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Walecznych (1920–1941) Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami Medal 10-lecia Polski Ludowej

Życiorys

edytuj

Urodził się w rodzinie Kazimierza Władysława (prawnika, profesora prawa administracyjnego Uniwersytetu Jagiellońskiego, ministra wyznań religijnych i oświaty publicznej) i Marii z Osików. Uczęszczał do gimnazjum im. Sobieskiego w Krakowie, w latach 1923–1926 studiował filologię klasyczną na Uniwersytecie Jagiellońskim; wśród jego wykładowców byli m.in. Seweryn Hammer, Kazimierz Morawski, Leon Sternbach. Pod opieką Tadeusza Sinki obronił w 1926 pracę doktorską Quo temporis ordine Vergilius singulos Aeneidos libros elaboraverit. Studia kontynuował na uniwersytecie w Berlinie (1926–1927). W latach 1928–1930 uczył języków starożytnych w gimnazjach krakowskich. W 1930 habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim na podstawie rozprawy De consiliis personarum apud Euripidem agentium i został docentem w II Katedrze Filologii Klasycznej tej uczelni. W 1936 przeniósł się na Uniwersytet Warszawski i jako profesor nadzwyczajny objął III Katedrę Filologii Klasycznej.

 
Nagrobek Kazimierza Kumanieckiego na cmentarzu Powązkowskim, Warszawa, 13 sierpnia 2006

Po wybuchu wojny brał udział w tajnym nauczaniu, działał w organizacji chrześcijańskiej „Znak”. Od 1942 był członkiem kierownictwa Wydziału N Biura Informacji i Propagandy Komendy Głównej Armii Krajowej. W konspiracji używał pseudonimów Jutro, Kozakiewicz i Aniela[2]. Brał udział w powstaniu warszawskim[3]. Był autorem Hymnu Polski Podziemnej. Wchodził w skład redakcji konspiracyjnego pisma Znak, a od 1944 był redaktorem Biuletynu Informacyjnego. Pełnił mandat poselski do Krajowej Rady Narodowej (1945–1946) z ramienia SP.

Po wojnie pracował krótko na Uniwersytecie Jagiellońskim, w 1945 powrócił na Uniwersytet Warszawski. Został kierownikiem I Katedry Filologii Klasycznej (od 1960 Katedry Filologii Klasycznej), w 1948 otrzymał nominację na profesora zwyczajnego. W latach 1948–1950 pełnił funkcję prorektora Uniwersytetu Warszawskiego. Przeszedł na emeryturę w 1976. Od 1957 kierował Zakładem Nauk o Kulturze Antycznej PAN.

Był członkiem najważniejszych polskich towarzystw naukowych – Towarzystwa Naukowego Warszawskiego (TNW), Polskiej Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Nauk. Do TNW został powołany w 1937 (jako członek korespondent, od 1945 członek zwyczajny); w PAU od 1945 (od 1950 członek czynny), w PAN od 1956 (od 1961 członek rzeczywisty)[4]. W latach 1971–1974 zasiadał w Prezydium PAN, przewodniczył Komitetowi Nauk o Kulturze Antycznej PAN od 1957 oraz Komitetowi Nauk Filologicznych PAN w latach 1960–1961. Od 1950 do końca życia pełnił funkcję prezesa Polskiego Towarzystwa Filologicznego, wchodził w skład zarządu polskiego PEN-Clubu. Należał również do towarzystw zagranicznych, m.in. Saskiej Akademii Nauk, Flamandzkiej Akademii Nauk, Akademii Nauk w Mediolanie, Union Academique Internationale (prezes). Doktorat honoris causa nadały mu Uniwersytet Warszawski (1970)[5], uniwersytet w Debreczynie (1968), uniwersytet we Fryburgu Bryzgowijskim (1973). Był laureatem Nagrody Państwowej II stopnia z okazji 20-lecia Polski Ludowej[6] za wydanie dzieł Andrzeja Frycza Modrzewskiego i Filipa Kallimacha (1964), nagrody ministra oświaty i szkolnictwa wyższego I stopnia (1969), nagrody sekretarza naukowego PAN (1977, pośmiertnie). Od 1971 był członkiem Obywatelskiego Komitetu Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie[7].

Sygnatariusz Listu 34 oraz listu do The Times, zawierającego twierdzenie, jakoby w PRL nie było represji i dyskredytującego Radio Wolna Europa.

Jest uważany za jednego z najwybitniejszych polskich filologów klasycznych[potrzebny przypis], nazywany niekiedy „polskim Cyceronem”[potrzebny przypis]. Jego zainteresowania naukowe obejmowały retorykę i epikę rzymską, hellenistykę, historiografię grecką, bizantynistykę, literaturę polsko-łacińską oraz dzieje filologii klasycznej w Polsce. Badał życie i działalność Cycerona, odrzucając teorię Theodora Mommsena o karierowiczostwie i braku programu politycznego Cycerona. Analizował twórczość m.in. Homera, Horacego i Hezjoda. Przez wiele lat redagował pisma „Meander” i „Archiwum Filologiczne”. Przetłumaczył m.in. Wojnę peloponeską Tukidydesa i komedie Arystofanesa.

Był ojcem historyka Jerzego i teściem Janiny Szymańskiej-Kumanieckiej, tłumaczki literatury pięknej.

Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Powązkowskim (kwatera 77-1-9)[8].

Uczniowie

edytuj

Wśród jego uczniów byli m.in. Jerzy Axer, Anna Komornicka, Marian Plezia, Henryk Podbielski, Bohdan Wiśniewski, Aleksander Krawczuk oraz Juliusz Domański.

Publikacje

edytuj
  • Podanie o Wandzie w świetle źródeł starożytnych (1926)
  • Gatunki literackie poezji greckiej (1946)
  • O odnalezionej Retoryce Filipa Kallimacha (1948)
  • Wergiliusz (1948)
  • Tukidydes na tle epoki (1951)
  • Wojna peloponeska (1953)
  • Twórczość poetycka Filipa Kallimacha (1953)
  • Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu (1955)
  • Słownik łacińsko-polski (1957, pierwotni autorzy: Henryk Kopia, Herman Menge)
  • Cyceron i jego współcześni (1959)
  • Literatura rzymska: okres cyceroński (1977)

Ordery i odznaczenia

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Waldemar Grabowski, Polska Tajna Administracja Cywilna 1940–1945, Warszawa 2003, s. 231.
  2. a b c d Kazimierz Feliks Kumaniecki – Śpiewajmy Polskę! [online] [dostęp 2024-04-04] (pol.).
  3. Powstańcze Biogramy - Kazimierz Kumaniecki [online], www.1944.pl [dostęp 2024-04-04] (pol.).
  4. KUMANIECKI, Kazimierz [online], Polska Akademia Nauk - Członkowie PAN [dostęp 2023-02-03] (pol.).
  5. Doktoraty HC. uw.edu.pl. [dostęp 2011-02-21].
  6. Dziennik Polski, rok XX, nr 171 (6363), s. 1.
  7. "Biuletyn Zamek", nr 17a, 19 czerwca 1971, s. 5.
  8. Cmentarz Stare Powązki: KAZIMIERZ KUMANIECKI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2018-11-12].
  9. M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1566 „za wybitne zasługi w dziedzinie nauki”.
  10. M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/201 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.

Bibliografia

edytuj
  • Biogramy uczonych polskich, Część I: Nauki społeczne, zeszyt 2: KO (pod redakcją Andrzeja Śródki i Pawła Szczawińskiego), Ossolineum, Wrocław 1984.
  • Andrzej Krzysztof Kunert, Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939–1944, tom II, Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 1987.