Wikipedia

Buspas

wyznaczony pas ruchu dla autobusów publicznego transportu zbiorowego

Buspas – pas ruchu dla autobusów wytyczony w celu usprawnienia transportu miejskiego, który spowalniają zatory drogowe. Zgodnie z ustawą o elektromobilności, od 22 lutego 2018 roku z buspasów mogą korzystać samochody elektryczne[1]; czasem korzystanie z buspasów przysługuje także w ramach carpoolingu (w niektórych polskich miastach kierowcom przewożącym co najmniej dwóch pasażerów[2][3][4]) oraz osobom prowadzącym taksówki, motocykle[5] i rowery, jednak w tym ostatnim przypadku takie rozwiązanie wywołuje liczne kontrowersje, gdyż ogranicza przepustowość buspasów, przez co nie służy ich pierwotnej funkcji (rower – z uwagi na niewielką szybkość – spowalnia jazdę autobusu). Buspasy są ważnym elementem szybkiej komunikacji autobusowej, będącej odpowiedzią na wyzwania stawiane publicznemu transportowi zbiorowemu, jak zakorkowane ulice (czy nawet zapaść komunikacyjna), przeciążone systemy komunikacji miejskiej i podmiejskiej czy zanieczyszczenie środowiska[6].

Buspas w Nowym Jorku
Buspas w Wiesbaden
Buspas w Kurytybie

Funkcja

edytuj

Buspasy dają pierwszeństwo autobusom w celu skrócenia czasu podróży w godzinach szczytu. Długość buspasów nie jest istotna – wystarczy, jeśli służą jako ominięcie punktu będącego zwykle źródłem zatoru, na przykład skrzyżowania. Niektóre miasta posiadają rozbudowane ich odcinki, często w ramach sieci szybkiej komunikacji autobusowej.

Buspasy tworzy się na drogach, które często są zatłoczone lub należą do ruchliwych tras autobusowych. Całe drogi można przekształcić na buspasy (np. Oxford Street w Londynie czy Fulton Street w Nowym Jorku), dopuszczając jedynie ruch autobusów, taksówek i samochodów dostawczych bądź włączyć do nich buspas w przeciwnym kierunku[7]. Niektóre buspasy są czynne w pewnych godzinach w ciągu dnia, zazwyczaj w czasie szczytu, normalnie zaś są do dyspozycji dla wszystkich pojazdów. Zdarza się, że buspas działa tylko w jednym kierunku, w którym zwykle odnotowuje się zwiększony ruch.

Buspasy mogą mieć oddzielną sygnalizację świetlną, dzięki której autobusy mają pierwszeństwo na skrzyżowaniach.

Historia

edytuj

Według Amerykańskiego Stowarzyszenia Transportu Publicznego (American Public Transportation Association)(inne języki)[8] i Narodowej Bazy Transportowej (National Transit Database)[9] pierwszy na świecie buspas powstał w Chicago w 1939 roku.

W Europie pierwsze buspasy zostały wprowadzone w niemieckim Hamburgu w 1962. Wkrótce jego śladem podążyły kolejne niemieckie miasta, a w 1971 oficjalnie usankcjonowano buspasy w niemieckim kodeksie drogowym(inne języki). Specjaliści z innych krajów, m.in. Japonii, zastosowali podobne rozwiązania na przykładzie Niemiec. W styczniu 1964 buspas pojawił się na paryskiej ulicy quai du Louvre(inne języki), a pas w przeciwnym kierunku wprowadzono na pont de l’Alma w czerwcu 1966[10]. Pierwszy londyński buspas otworzono w lutym 1968 na moście Vauxhall Bridge. Do 1972 uruchomiono 149 km buspasów w 100 miastach państw OECD, ale sieć znacznie się rozrosła w kolejnych dekadach[11]. Pierwsza droga autobusowa w Stanach Zjednoczonych, El Monte Busway, powstała na odcinku między El Monte i Downtown w Los Angeles w 1974[12].

Buspasy w Polsce

edytuj
 
Znak pionowy D-12: „pas ruchu dla autobusów”. Oznacza pas ruchu tylko dla autobusów lub trolejbusów oraz innych pojazdów wykonujących odpłatny przewóz osób na regularnych liniach

Znaki informacyjne służące wydzielaniu pasu ruchów dla autobusów opublikowano już w czasach PRL, w Rozporządzeniu Ministra Komunikacji i Spraw Wewnętrznych z dnia 9 sierpnia 1983 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych.[13] W 1985 roku w Rozporządzeniu Ministra Administracji i Gospodarki Przestrzennej z dnia 21 lutego 1985 r. w sprawie dodatkowych znaków i sygnałów dla kierujących tramwajami i trolejbusami ujęto nowe sygnalizatory dla kierujących trolejbusami oraz innymi pojazdami komunikacji publicznej poruszających się przeznaczonymi dla nich pasami ruchu[14].

Buspasy są pojęciem stosowanym oficjalnie w polskiej statystyce publicznej[15]. Od 2013 roku dane o długości buspasów w polskich gminach są gromadzone w Banku Danych Lokalnych[16].

W Warszawie pierwsze, krótkie odcinki buspasów uruchomiono w roku 1993[17]. Według danych za rok 2018, buspasy funkcjonowały w 35 polskich miastach[18].

Problemy

edytuj

Wprowadzenie buspasów wiąże się z zajmowaniem istniejących pasów ruchu oraz ze zmniejszeniem wąsko rozumianej przepustowości dróg. Jest to jednak przepustowość liczona w liczbie pojazdów, a nie liczbie osób. Jest to skuteczne m.in., jeśli lokalne władze chcą połączyć elementy transportu publicznego z redukcją przestrzeni dla kierowców samochodów osobowych[19].

Buspasy mogą okazać się nieskuteczne, jeżeli nie jest egzekwowany zakaz parkowania na nich (np. na obszarach handlowych). W takich przypadkach autobusy muszą włączyć się do normalnego ruchu, co może doprowadzić do ich zatrzymania i dodatkowych opóźnień względem rozkładu jazdy. Przeznaczenie buspasa do prawoskrętów również ogranicza jego przepustowość.

Często poruszają się po nich nieuprawnione samochody, powodując mniejszą przepustowość ulic[20].

Sieci buspasów w wybranych miastach

edytuj
Miasto Państwo Mieszkańców (mln) Autobusy Liczba mieszkańców na autobus Buspasy (km) Liczba autobusów na 1 km buspasów
Helsinki Finlandia 0,6 470 1238 44[21] 11
Sydney Australia 4,3 1900 2260 90+[22] 21
Santiago Chile 6,5 4600 1400 200[23] 23
Londyn Wielka Brytania 7,5 6800 1100 240[24] 28
Singapur Singapur 4,5 3775 1200 155[25] 29
Seul Korea Południowa 10 7000 1428 282[26] 32
Madryt Hiszpania 5,5 2022[27] 2720 50[28] 40
Bogota Kolumbia 6,7 1080[29] 6200 84[29] 45
São Paulo Brazylia 10,9 14 900[30] 730 155[31] 96
Hongkong Chiny 6,8 19 768[32] 666 22[33] 899

Na najbardziej ruchliwym buspasie w Stanach Zjednoczonych (Lincoln Tunnel w Nowym Jorku) w szczycie przejeżdża 700 autobusów na godzinę (średnio więc jeden autobus co 5 sekund)[34].

Autostrady

edytuj
Państwo Autostrada Buspasy (km) Odcinek
Korea Południowa Gyeongbu Expressway 137,4 Hannam IC (Seul) – Sintanjin IC (Daejeon)

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Mandat za jazdę po buspasie? Nie przyjmuj! – stresujące spotkanie z policją [WIDEO 360°], „www.elektrowoz.pl”, 22 maja 2018 [dostęp 2018-06-04].
  2. ↑ Uwaga kierowcy, zmiany na buspasach w Rzeszowie. nowiny24.pl. [dostęp 2012-01-09].
  3. ↑ Kraków. Od dzisiaj działa buspas na ul. Kamieńskiego. Ogromne korki. gazetakrakowska.pl. [dostęp 2017-03-10].
  4. ↑ Sosnowiec: w ciągu roku przebudowa ul. 3 Maja. slask.onet.pl. [dostęp 2017-03-10].
  5. ↑ The Use of Bus Lanes by Motorcycles. dft.gov.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-08-08)]. (z broszury brytyjskiego Ministerstwa Transportu).
  6. ↑ Mercedes-Benz Polska – Bus Rapid Transit (BRT) – Co to jest BRT?
  7. ↑ The Highway Code.
  8. ↑ Milestones in U.S. Public Transportation History. apta.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-08-07)]. (American Public Transportation Association).
  9. ↑ History of the NTD and Transit in the US. ntdprogram.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-10-12)]. (strona National Transit Database).
  10. ↑ Les zones bleues et les couloirs pour autobus (ze strony AMTUIR).
  11. ↑ Assessing travel time impacts of measures to enhance bus operations – Jepson, D.; Ferreira, L., Road & Transport Research.
  12. ↑ Los Angeles. mtc.ca.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2007-06-11)]. (Komisja Transportu Miejskiego San Francisco).
  13. ↑ Rozporządzenie Ministra Komunikacji i Spraw Wewnętrznych z dnia 9 sierpnia 1983 r. w sprawie znaków i sygnałów drogowych.Dz.U. z 1983 r. nr 50, poz. 224
  14. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Gospodarki Przestrzennej z dnia 21 lutego 1985 r. w sprawie dodatkowych znaków i sygnałów dla kierujących tramwajami i trolejbusami Dz.U. z 1985 r. nr 15, poz. 62
  15. ↑ Buspasy w: Pojęcia stosowane w statystyce publicznej [online], Główny Urząd Statystyczny [dostęp 2022-02-20].
  16. ↑ Adam Piotr Zając: Które miasto ma najwięcej buspasów? Co mówią dane GUS. transport-publiczny.pl, 2015-09-28. [dostęp 2022-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-20)].
  17. ↑ Konrad Majszyk: Ile buspasów – tyle czasów. ŻycieWarszawy.pl, 2018-08-30. [dostęp 2022-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-06-30)]. (pol.).
  18. ↑ Anna Cieślak: Buspasy w miastach coraz dłuższe. regiony.rp.pl, 2019-12-10. [dostęp 2022-02-20]. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-02-20)].
  19. ↑ Get moving: Bus access, safety mean no end to rush-hour hassle – The New Zealand Herald.
  20. ↑ 1779 oszuści na buspasach – The New Zealand Herald, Tuesday 3 October 2006.
  21. ↑ HKL SUY D: 10/2009: Joukkoliikenteen luotettavuuden kehittämisohjelma.
  22. ↑ Bus lanes (ze strony Roads and Traffic Authority.
  23. ↑ Wolny Pas – The Economist, Thursday 7 February 2008.
  24. ↑ 2.19 Bus Services. cfit.gov.uk. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-04-08)]. (z raporty brytyjskiej Komisji ds. Zintegrowanego Transportu.
  25. ↑ Putting the Commuter at the Centre (z mowy singapurskiego Ministra Transportu, 18 stycznia 2008.
  26. ↑ Transportation in Seoul for Sustainability. transport.dialogue.org.hk. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-02-16)]..
  27. ↑ EMT - Empresa Municipal de Transportes de Madrid, S.A. - Presentación [online], emtmadrid.es [dostęp 2021-05-31] [zarchiwizowane z adresu 2008-12-16].
  28. ↑ Factsheet Madrid. uitp.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-11-16)]..
  29. ↑ a b [1] (oficjalna strona TransMilenio z Bogoty).
  30. ↑ Frota das linhas municipais de ônibus. www9.prefeitura.sp.gov.br. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-12-19)]. (strona lokalnego rządu São Paulo).
  31. ↑ Extensão dos corredores. www9.prefeitura.sp.gov.br. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-23)]. (strona lokalnego rządu São Paulo).
  32. ↑ Hong Kong The facts (ze strony Ministerstwa Transportu Hongkongu).
  33. ↑ Transport in Hong Kong > Public Transport > Buses. td.gov.hk. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-10-27)]. (ze strony Ministerstwa Transportu Hongkongu).
  34. ↑ ARC: Trans-Hudson Passenger Rail Tunnel; About<.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Buspas&oldid=72918507”