CSS Tallahassee
CSS Tallahassee, później nazwany CSS Olustee – krążownik marynarki Skonfederowanych Stanów Ameryki, używany do działań rajderskich przeciwko statkom Unii w końcowym okresie wojny secesyjnej. Był to początkowo łamacz blokady Atlanta, zakupiony w brytyjskiej stoczni J&W Dudgeon, a później ponownie został przekształcony w łamacz blokady Chameleon.
| |
| Historia | |
| Wodowanie |
1863 |
|---|---|
 Wielka Brytania
| |
| Nazwa |
Atlanta |
| Wejście do służby |
1863 |
 CS Navy
| |
| Nazwa |
CSS Tallahassee |
| Wejście do służby |
20 lipca 1864 |
| Wycofanie ze służby |
26 kwietnia 1865 |
 Stany Skonfederowane
| |
| Nazwa |
Chameleon |
| Los okrętu |
przekazany US Navy |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
546 ton[1] |
| Długość |
76 m[2] |
| Szerokość |
7,3 m[3] |
| Zanurzenie |
4,3 m |
| Napęd | |
| 2 maszyny parowe o mocy łącznej 200 KM[3] 2 śruby | |
| Prędkość |
14 w[4] |
| Uzbrojenie | |
| 1 działo 84-funtowe gwintowane 1 działo 32-funtowe gładkolufowe 2 działa 24-funtowe gwintowane[1] | |
| Załoga |
120 marynarzy i oficerów |
Budowa i służba jako statek
edytujParowo-żaglowy dwuśrubowy statek "Atalanta" został zbudowany w 1863 w brytyjskiej stoczni J&W Dudgeon w Millwall nad Tamizą (część Londynu) z przeznaczeniem jako szybki prom do komunikacji przez kanał La Manche (pokonał trasę Dover – Calais w 77 minut)[3]. Prawdopodobnie jednak od początku przewidywano zastosowanie go do zyskownego handlu ze Skonfederowanymi Stanami Ameryki, dotkniętymi blokadą morską Unii. Po ukończeniu nazwę zmieniono na "Atlanta"[1].
Pod koniec 1863 "Atlanta" dopłynął z Wielkiej Brytanii do Wilmington w Karolinie Północnej, przełamując blokadę Unii[1]. Wzbudził tam zainteresowanie rządu Konfederacji, po czym został zakupiony i zaadaptowany do roli rajdera (ta klasa okrętów była określana przez marynarkę Konfederacji mianem krążowników - cruiser). Do służby wcielono go 20 lipca 1864 jako CSS "Tallahassee"[1].
Działania
edytujDowódcą rajdera został kmdr John Taylor Wood, prawnuk prezydenta USA Zachary’ego Taylora i siostrzeniec prezydenta konfederacji Jeffersona Davisa. Załoga składała się z samych ochotników.
"Tallahassee" wyrwał się 6 sierpnia 1864 roku z Wilmington przez blokadę Unii i uszedł pościgowi czterech okrętów unionistów, odnosząc jedynie niewielkie uszkodzenia. Rajder odbył dziewiętnastodniowy rajd na północ wzdłuż wybrzeża aż po Halifax w Nowej Szkocji, niszcząc dwadzieścia sześć statków i puszczając siedem dalszych za okupem[5] (kilka z nich w odległości zaledwie 60 mil od Nowego Jorku, co wywołało panikę wśród tamtejszych armatorów). Następnie zdziesiątkował flotyllę rybacką na łowiskach w pobliżu stanu Maine i 19 sierpnia zawinął do Halifax, ale władze brytyjskie pozwoliły mu zabunkrować tylko tyle paliwa, by starczyło na powrót do macierzystego portu. Dotarł do Wilmington szczęśliwie przez blokadę 26 sierpnia.
Pod innymi nazwami
edytujZachęceni tym sukcesem konfederaci postanowili raz jeszcze wysłać rajdera na morze, ale z bliżej nieznanych powodów pod inną nazwą[6] i innym dowództwem. Nowym dowódcą został kpt. mar. W. H. Ward, a nazwę jednostki (na pamiątkę zwycięstwa w bitwie pod Olustee na Florydzie) zmieniono na CSS "Olustee", lecz nie jest do końca pewne, czy zmiany dokonano jeszcze w porcie czy już po wyjściu w morze.
"Olustee" przerwał blokadę Wilmington 29 października 1864 roku, ale tym razem doznał pewnych uszkodzeń pod ostrzałem z okrętów unionistów. W ciągu następnego tygodnia, grasując w okolicach przylądków zatoki Delaware, zniszczył 6 statków nieprzyjaciela, po czym musiał wracać dla uzupełnienia paliwa. I tym razem – mimo prób schwytania go przez bocznokołową kanonierkę USS "Sassacus" 6 listopada i 4 inne okręty następnego dnia, udało mu się 7 listopada bezpiecznie dotrzeć do Wilmington[3].
Teraz z okrętu zdjęto działa i wysłano – jako łamacz blokady "Chameleon" – po zaopatrzenie dla konfederackiej armii. Nowy dowódca kpt. mar. J. Wilkinson wykorzystał to, że okręty przeciwnika były zaprzątnięte bombardowaniem Fortu Fisher i wyrwał się na ocean zupełnie bezpiecznie 24 grudnia.
"Chaneleon" dotarł na Bermudy, gdzie odebrał spodziewany towar, ale w tym czasie wojska Unii zdobyły Fort Fisher i dwie kolejne próby powrotu do Wilmington lub jakiegokolwiek portu konfederackiego nie udały się. W tej sytuacji Wilkinson odprowadził jednostkę do Liverpoolu z zamiarem przekazania J. D. Bullochowi – agentowi Konfederacji w Anglii. Operacja się nie udała, bowiem natychmiast po wejściu do portu 9 kwietnia 1865 roku brytyjskie władze aresztowały statek i sprzedały w ręce prywatne. Statek miał podjąć służbę w marynarce handlowej, gdy interweniował rząd Stanów Zjednoczonych, żądając zwrotu byłego rajdera i 26 kwietnia 1866 roku statek został przekazany amerykańskiemu konsulowi w Liverpoolu[3].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e A. Konstam (op.cit.), s.34-36, s.47
- ↑ Długość 76 m (250 stóp) według A. Konstam (op. cit.); według DANFS - 220 stóp (67 m).
- ↑ a b c d e Tallahassee w DANFS
- ↑ Prędkość 14 w według A. Konstam (op. cit.); według DANFS - 17 węzłów.
- ↑ Według DANFS. Według A. Konstam (op.cit.) przechwycił 20 statków pod Nowym Jorkiem przy pomocy zdobytego uprzednio kutra pilotowego, a następnie 26 dalszych statków rybackich koło Nowej Anglii.
- ↑ Według A. Konstam (op. cit.) nazwę zmieniono z bliżej nie opisanych powodów politycznych.
Bibliografia
edytuj- Piotr Olender: Wojny morskie 1860-1883. Warszawa: Magnum X, 2005. ISBN 978-83-88920-21-9.
- (ang.) Angus Konstam, Confederate Raider 1861-65, New Vanguard 64, Osprey, 2003, ISBN 1-84176-496-5
- (ang.) Naval Historical Center: Tallahassee w Dictionary of American Naval Fighting Ships (DANFS) [dostęp 24-5-2010].
Ten artykuł zawiera treści udostępnione w ramach domeny publicznej przez Dictionary of American Naval Fighting Ships. Treści te są umieszczone tutaj.