La Manche
La Manche (z fr. dosł. „rękaw”; ang. English Channel, „Kanał Angielski”) – kanał morski oddzielający Wielką Brytanię od Francji. Poprzez Cieśninę Kaletańską łączy Morze Północne z otwartymi wodami Oceanu Atlantyckiego.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Akweny • Łączy wody • Z wodami |
|
| Lądy • Oddziela • Od |
|
| Głębokość • średnia • maksymalna |
|
| Zasolenie |
34-35‰ |
| Wyspy |
Île-de-Bréhat, Île-de-Batz, Chausey, Tatihou, Îles Saint-Marcouf, Wight, Jersey, Guernsey, Alderney, Sark, Herm |
| |
Położenie na mapie Wielkiej Brytanii  | |
Położenie na mapie Francji  | |
 50°N 2°W/50,000000 -2,000000
| |
Podstawowe dane edytuj
- powierzchnia: 75 tys. km²
- długość: 563 km
- najwęższe miejsce: 32 km
- najszersze miejsce: 249 km
- średnia szerokość: 158 km
- średnia głębokość: 48 m
- wysokość pływów: 15 m
- średnie zasolenie: 35‰ (3,5%)
Kanał La Manche powstał pod koniec plejstocenu, gdy w wyniku topnienia rozległych czap lądolodów Europy i Ameryki Północnej, podniósł się znacznie poziom mórz[1].
Kanał odgrywał strategiczną rolę w wielu wojnach toczących się na kontynencie europejskim. Bardzo utrudniał podbój Brytanii. Ostatnia próba zakończona powodzeniem miała miejsce w 1066 r. (Inwazja Normanów na Anglię). Napoleon Bonaparte i Hitler nawet nie próbowali desantu[2]. Jest on również ważnym szlakiem morskim, łączącym takie znaczące porty morskie, jak Rotterdam czy Hamburg z Oceanem Atlantyckim – dziennie korzysta z niego ponad 500 statków[3]. Przy samym kanale położone są: Hawr, Cherbourg, Boulogne-sur-Mer, Calais po stronie francuskiej oraz Dover, Portsmouth, Plymouth i Southampton po brytyjskiej. Kanał La Manche znany jest jednak z trudnych warunków żeglugi – często występują tu burze i mgły. Przez kanał realizowane są liczne połączenia promowe między Wielką Brytanią a Francją i Belgią.
Brzegi kanału łączy wiele promów morskich, a od 1994, po kilkuletniej budowie, także tunel kolejowy pod kanałem, tzw. Eurotunel, który skrócił znacznie czas podróży między Paryżem a Londynem.
Na kanale La Manche położona jest grupa wysp – Wyspy Normandzkie – stanowiących autonomiczną część Wielkiej Brytanii.
Historyczne osiągnięcia edytuj
Jako pierwsi nad kanałem La Manche przelecieli balonem Francuz Jean-Pierre Blanchard i Amerykanin John Jeffries - 7 stycznia 1785 z Dover do Guînes.
Francuz Louis Blériot 25 lipca 1909 jako pierwszy dokonał tego samolotem z Les Barraques (obecnie Bleriot Plage) koło Sangatte, do Dover.
Pierwszym człowiekiem, który przepłynął wpław kanał La Manche z Dover do Calais, był angielski kapitan Matthew Webb 24 sierpnia 1875, pierwszą kobietą Amerykanka Gertrude Ederle 6 sierpnia 1926 z przylądka Cap Gris-Nez do Kingsdown, a pierwszą Polką (i w ogóle pierwszą osobą z Polski) Teresa Zarzeczańska 30 sierpnia 1975 z plaży Szekspira w Dover do Wissant[4].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Być może wskutek katastrofalnej powodzi wywołanej przerwaniem naturalnej grobli wapiennych skał oddzielających suchy ląd od znajdującego się na obszarze południowym dzisiejszego Morza Północnego jeziora zasilanego wodą z topniejących lodowców z obszarów Brytanii i Skandynawii, a także przez systemy rzeczne Tamizy i Renu. Mark Henderson, Jak powstała Brytania, Onet.pl, 7 sierpnia 2007 [zarchiwizowane z adresu 2014-03-07].
- ↑ Atlantic Ocean and Europe in September 1939. naval-history.net. [dostęp 2021-08-16]. (ang.).
- ↑ The Dover Strait, navigation rules, Maritime and Coastguard Agency, 2007 [zarchiwizowane 2010-08-31] (ang.).
- ↑ Uchwała Nr XLVII/842/VIII/2021 Rady Miasta Poznania z dnia 01-06-2021 w sprawie nadania Honorowego Obywatelstwa Miasta Poznania Pani Teresie Zarzeczańskiej-Różańskiej. bip.poznan.pl, 2021-06-01. [dostęp 2021-06-30]. (pol.).