Guernsey

Baliwat Guernsey
Bailiwick of Guernsey
Bailliage de Guernesey
Flaga	Herb
	Hymn: Sarnia Cherie; (Drogie Tuernsey); God Save the King ; (Boże, chroń króla)
Język urzędowy	angielski, francuski
Stolica	Saint Peter Port
Ustrój polityczny	monarchia parlamentarna
Typ państwa	królestwo
Status terytorium	dependencja korony brytyjskiej
Zależne od	Wielkiej Brytanii
Głowa terytorium	król, książę Normandii Karol III
baliw	baliw Geoffrey Rowland
Szef rządu	szef ministrów Lyndon Trott
gubernator	gubernator Fabian Malbon
Powierzchnia ; • całkowita ; • wody śródlądowe	; 78 km² ; 0
Liczba ludności (2021); • całkowita ; • gęstość zaludnienia; • narody i grupy etniczne	; 63 590; 815,2 osób/km²; guernejska (65%); brytyjska (25%); inne, w tym portugalska, francuska i irlandzka (10%)
Waluta	funt Guernsey, funt brytyjski (GGP, GBP)
rok utworzenia	wydzielenie z Księstwa Normandii; 1204
Religia dominująca	anglikanizm (65%)
Strefa czasowa	UTC 0 – zima; UTC+1 – lato
Kod ISO 3166	GG/GGY/831
Domena internetowa	.gg
Kod samochodowy	GBG
Kod telefoniczny	+44-1481
Terytoria autonomiczne	Alderney, Sark, Herm
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Informacje w Wikipodróżach
	Hasło w Wikisłowniku

ⁱGuernsey (wym. [ˈ g ɜ :n z i ], Baliwat Guernsey, fr. Guernesey) – terytorium przy francuskim wybrzeżu na kanale La Manche, na wyspie Guernsey i pozostałych Wyspach Normandzkich, z wyłączeniem wyspy Jersey.

Posiada specyficzny status dependencji korony brytyjskiej – nie stanowi formalnie części Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej (nie był również częścią Unii Europejskiej^[3]).

Guernsey, podobnie jak Jersey, są de facto terytoriami zależnymi Wielkiej Brytanii (zależność ta wynika z tradycji, a nie jest zależnością de iure). Kwestiami obrony oraz spraw zagranicznych zajmuje się Wielka Brytania, zaś sprawami administracyjnymi, sądownictwem, gospodarką oraz finansami – władze lokalne.

Geografia Edytuj

Zachodnie wybrzeże wyspy to długie piaszczyste plaże, południowy brzeg zdominowany jest przez sięgające 100 metrów klify, zaś na wschodnim brzegu rozciąga się miasto St. Peter Port. Najwyższy punkt na wyspie – Hautnez – wznosi się 110,6 m n.p.m. Na wyspie bywają łagodne zimy oraz stosunkowo chłodne lata.

Historia Edytuj

Pierwsze ślady człowieka na wyspie pochodzą z prehistorii, z neolitu, kiedy Wyspy Normandzkie miały połączenie lądowe z kontynentalną Europą. Około roku 6000 p.n.e., w wyniku podniesienia się poziomu oceanów, terytoria te zostały odcięte od lądu, a wraz z nimi – ich mieszkańcy.

Wykopaliska archeologiczne w St. Peter Port potwierdziły, że w bliższym współczesności horyzoncie czasowym, od lat 50. n.e. Rzymianie wykorzystywali wyspę jako bazę handlową. W roku 1982 odkryto na dnie aktualnego portu morskiego przy wyspie rzymski statek, który obecnie pod nazwą „Asterix” jest atrakcja w „Castle Cornet”. Na przełomie III i IV w., po upadku Cesarstwa Rzymskiego św. Samson założył pierwszy kościół katolicki na wyspie. W 933 roku wyspę podbili wikingowie – dając tym początek Księstwu Normandii. W 1294 duża część miejscowej populacji zginęła w wyniku starć z wojskami francuskimi. Przez kolejnych kilka wieków wyspa przejmowana była sześciokrotnie to przez Francuzów, to przez Anglików.

Na początku II wojny światowej, w czerwcu 1940 roku, blisko połowa mieszkańców (17 tys.) została przeniesiona do Anglii (dalszą ewakuację uniemożliwiło zbombardowanie portu). 30 czerwca wyspa zajęta została przez wojska niemieckie^[4]. Dowództwo nad niemieckim garnizonem objął Siegfried Heine^[5]. Wyspę uwolniono spod niemieckiej okupacji 9 maja 1945 – dzień ten stał się świętem narodowym na Guernsey. Następnie nastąpiło gwałtowne ożywienie w turystyce (ok. 250 tys. turystów rocznie). Lata 80. i 90. XX wieku to uprzemysłowienie wyspy. W ostatnich latach obserwuje się gwałtowny przyrost sektora bankowego, co jest główną siłą napędową ekonomii wyspy.

Ustrój polityczny Edytuj

Wyspy Guernsey, Alderney i Sark tworzą dependencję korony brytyjskiej. Głową państwa jest król brytyjski Karol III, reprezentowany przez gubernatora porucznika, który jest również naczelnym dowódcą wojsk. Władza ustawodawcza należy do parlamentu (Stany), zaś sądownicza do sądu królewskiego (Royal Court) i – na szczeblu lokalnym – sądów pokoju (Magistrates’ Court). Terytorium dzieli się na 10 okręgów.
Święto państwowe: 9 maja Dzień Wyzwolenia (Liberation Day).

Sark Edytuj

Osobny artykuł: Sark.

Specyficzny status w ramach Guernsey posiada wyspa Sark, dependencja Guernsey, która stanowi de facto monarchię dziedziczną podległą królowi Anglii i baliwowi Guernsey.

Atrakcje Edytuj

Aquarium – La Vallette, St Peter Port – akwarium ulokowane w starym niemieckim tunelu.
Beau Sejour – Beau Sejour, St Peter Port – centrum wypoczynkowe na wyspie z widokiem na wschodnie wybrzeże. Znajduje się tu kino, teatr, duży kryty basen, sauny, korty tenisowe.
Bowl Centre – Victoria Avenue, St Sampsons – stadion sportowy.
Coach House Gallery – La Route du Longfrie, St Peter – galeria obrazów olejnych oraz akwarelowych. Co miesiąc wystawiają tutaj swoje prace nowi artyści.
Little Chapel – Les Vaubelets, St. Andrew – jedna z najmniejszych kaplic na świecie zbudowana w 1923 roku.

Paszporty Edytuj

Obywatele państw Unii Europejskiej, Szwajcarii, Monako oraz Liechtensteinu nie muszą posiadać paszportów, aby móc wjechać na wyspę. Wystarczy polski dowód osobisty albo jego odpowiednik w przypadku innych państw UE. Wyjątkiem są obywatele Wielkiej Brytanii, którzy muszą posiadać paszport, aby dostać się na wyspy^{[potrzebny przypis]}. Obowiązek ten wynika jedynie z tego faktu, że w Wielkiej Brytanii nie istnieją dowody osobiste lub inne ich odpowiedniki.

Od obywateli pozostałych państw wymagany jest ważny paszport.

Ludność Edytuj

Wyspy zamieszkują głównie Guernejczycy (65%) i Brytyjczycy (25%), a także Francuzi, Portugalczycy, Irlandczycy. Wśród religii najważniejszymi są anglikanizm (65%) i katolicyzm.