Guernsey

Baliwat Guernsey
*Bailiwick of Guernsey*
*Bailliage de Guernesey*
	dependencja korony brytyjskiej
Herb	Flaga
	Hymn: Sarnia Cherie; (Drogie Guernsey); (Boże, chroń króla)
Państwo	Wielka Brytania
Siedziba	Saint Peter Port
Data powstania	1204
Zarządzający	baliw Richard McMahon(inne języki)
Zarządzający	Lyndon Trott
Powierzchnia	78 km²
Populacja (2021); • liczba ludności	; 63 590
• gęstość	815,2 os./km²
Numer kierunkowy	+44-1481
Strefa czasowa	UTC 0 – zima; UTC+1 – lato
Języki urzędowe	angielski, francuski
	Położenie na mapie;
	Położenie na mapie;
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Guernsey (wymowa^ⓘ [ˈ g ɜ :n z i], Baliwat Guernsey, fr. Guernesey) – terytorium obejmujące wyspę Guernsey i kilkanaście mniejszych wysp w archipelagu Wysp Normandzkich (m.in. Alderney, Sark i Herm), położonych na kanale La Manche, nieopodal wybrzeża Francji.

Posiada specyficzny status dependencji korony brytyjskiej – nie stanowi formalnie części Wielkiej Brytanii (nie był również częścią Unii Europejskiej^[2]).

Guernsey, podobnie jak pobliskie Jersey, są de facto terytoriami zależnymi Wielkiej Brytanii (zależność ta wynika z tradycji, a nie jest zależnością de iure). Kwestiami obrony oraz spraw zagranicznych zajmuje się Wielka Brytania, zaś sprawami administracyjnymi, sądownictwem, gospodarką oraz finansami – władze lokalne.

Geografia

Zachodnie wybrzeże wyspy to długie piaszczyste plaże, południowy brzeg zdominowany jest przez sięgające 100 metrów klify, zaś na wschodnim brzegu rozciąga się miasto St. Peter Port. Najwyższy punkt na wyspie – Hautnez – wznosi się 110,6 m n.p.m. Na wyspie bywają łagodne zimy oraz stosunkowo chłodne lata.

Historia

Pierwsze ślady człowieka na wyspie pochodzą z prehistorii, z neolitu, kiedy Wyspy Normandzkie miały połączenie lądowe z kontynentalną Europą. Około roku 6000 p.n.e., w wyniku podniesienia się poziomu oceanów, terytoria te zostały odcięte od lądu, a wraz z nimi – ich mieszkańcy.

Wykopaliska archeologiczne w St. Peter Port potwierdziły, że w bliższym współczesności horyzoncie czasowym, od lat 50. n.e. Rzymianie wykorzystywali wyspę jako bazę handlową. W roku 1982 odkryto na dnie aktualnego portu morskiego przy wyspie rzymski statek, który obecnie pod nazwą „Asterix” jest atrakcja w „Castle Cornet”. Na przełomie III i IV w., po upadku Cesarstwa Rzymskiego św. Samson założył pierwszy kościół katolicki na wyspie. W 933 roku wyspę podbili wikingowie – dając tym początek Księstwu Normandii. W 1294 duża część miejscowej populacji zginęła w wyniku starć z wojskami francuskimi. Przez kolejnych kilka wieków wyspa przejmowana była sześciokrotnie to przez Francuzów, to przez Anglików.

Na początku II wojny światowej, w czerwcu 1940 roku, blisko połowa mieszkańców (17 tys.) została przeniesiona do Anglii (dalszą ewakuację uniemożliwiło zbombardowanie portu). 30 czerwca wyspa zajęta została przez wojska niemieckie^[3]. Dowództwo nad niemieckim garnizonem objął Siegfried Heine^[4]. Wyspę uwolniono spod niemieckiej okupacji 9 maja 1945 – dzień ten stał się świętem narodowym na Guernsey. Następnie nastąpiło gwałtowne ożywienie w turystyce (ok. 250 tys. turystów rocznie). Lata 80. i 90. XX wieku to uprzemysłowienie wyspy. W ostatnich latach obserwuje się gwałtowny przyrost sektora bankowego, co jest główną siłą napędową ekonomii wyspy.

Ustrój polityczny

Wyspy Guernsey, Alderney i Sark tworzą dependencję korony brytyjskiej. Głową państwa jest król brytyjski Karol III, reprezentowany przez gubernatora porucznika, który jest również naczelnym dowódcą wojsk. Władza ustawodawcza należy do parlamentu (Stany), zaś sądownicza do sądu królewskiego (Royal Court) i – na szczeblu lokalnym – sądów pokoju (Magistrates’ Court). Terytorium dzieli się na 10 okręgów.
Święto państwowe: 9 maja Dzień Wyzwolenia (Liberation Day).

Sark

Osobny artykuł: Sark.

Specyficzny status w ramach Guernsey posiada wyspa Sark, dependencja Guernsey, która stanowi de facto monarchię dziedziczną podległą królowi Anglii i baliwowi Guernsey.

Atrakcje

Aquarium – La Vallette, St Peter Port – akwarium ulokowane w starym niemieckim tunelu.
Beau Sejour – Beau Sejour, St Peter Port – centrum wypoczynkowe na wyspie z widokiem na wschodnie wybrzeże. Znajduje się tu kino, teatr, duży kryty basen, sauny, korty tenisowe.
Bowl Centre – Victoria Avenue, St Sampsons – stadion sportowy.
Coach House Gallery – La Route du Longfrie, St Peter – galeria obrazów olejnych oraz akwarelowych. Co miesiąc wystawiają tutaj swoje prace nowi artyści.
Little Chapel – Les Vaubelets, St. Andrew – jedna z najmniejszych kaplic na świecie zbudowana w 1923 roku.
La Varde – neolityczny grobowiec korytarzowy, największa megalityczna konstrukcja na wyspie

Paszporty

Terytorium wchodzi w skład strefy podróży bezpaszportowej Common Travel Area, która pozwala obywatelom Wielkiej Brytanii, Guernsey, Jersey, Wyspy Man oraz Irlandii na swobodną podróż pomiędzy tymi krajami, na podstawie dowolnego dokumentu ze zdjęciem, który potwierdza ich tożsamość^[a]. Obywatele innych państw podróżujący na wyspę zobowiązani są, z pewnymi wyjątkami, do posiadania paszportu. W ograniczonych przypadkach obywatele Europejskiego Obszaru Gospodarczego i Szwajcarii mogą podróżować na podstawie dowodu osobistego (przywilej ten przysługuje m.in. osobom przechodzącymi proces naturalizacji w Wielkiej Brytanii). Nie są prowadzone rutynowe kontrole graniczne^[5].

Ludność

Wyspy zamieszkują głównie Guernejczycy (65%) i Brytyjczycy (25%), a także Francuzi, Portugalczycy, Irlandczycy. Wśród religii najważniejszymi są anglikanizm (65%) i katolicyzm.

Galeria

Widok wyspy z wysokości ok. 10 km
Wybrzeża wyspy Guernsey
Wybrzeża wyspy Guernsey
Little Chapel, Les Vauxbelets, Guernsey
Zamek Cornet, Guernsey

Uwagi

↑ W praktyce niektóre rodzaje dokumentów tożsamości mogą być nieakceptowane przez linie lotnicze czy przewoźników promowych obsługujących połączenia do i z Guernsey, na podstawie ich wewnętrznych regulaminów.

Przypisy

↑ St Peter Port PO Box 23, Electronic Census; Latest Population, Employment and Earnings [online], www.gov.gg, 31 stycznia 2018 [dostęp 2022-07-09] (ang.).
↑ …angielskie Wyspy Normandzkie i Wyspa Man nie wchodzą w skład UE?. UniaEuropejska.org, 16 października 2016. [dostęp 2011-02-15]. (pol.).
↑ The Experiences of Guernsey Evacuees in Northern England, 1940 – 1945 [online], www.historyinanhour.com, 18 października 2011 [dostęp 2018-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-21] .
↑ Superfast 4G Phones, Tablets, Fibre Broadband and more | EE [online], www.specialcamp11.fsnet.co.uk [dostęp 2017-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2002-12-29] (ang.).
↑ Passports. States of Guernsey. [dostęp 2023-12-01]. (ang.).

Linki zewnętrzne

The Official Guernsey Government Website. gov.gg. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-06)].
CIA Factbook. cia.gov. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-03-24)].

[paszp-5] W praktyce niektóre rodzaje dokumentów tożsamości mogą być nieakceptowane przez linie lotnicze czy przewoźników promowych obsługujących połączenia do i z Guernsey, na podstawie ich wewnętrznych regulaminów.

[1] St Peter Port PO Box 23, Electronic Census; Latest Population, Employment and Earnings [online], www.gov.gg, 31 stycznia 2018 [dostęp 2022-07-09] (ang.).

[2] …angielskie Wyspy Normandzkie i Wyspa Man nie wchodzą w skład UE?. UniaEuropejska.org, 16 października 2016. [dostęp 2011-02-15]. (pol.).

[HiH-3] The Experiences of Guernsey Evacuees in Northern England, 1940 – 1945 [online], www.historyinanhour.com, 18 października 2011 [dostęp 2018-01-03] [zarchiwizowane z adresu 2018-06-21] .

[4] Superfast 4G Phones, Tablets, Fibre Broadband and more | EE [online], www.specialcamp11.fsnet.co.uk [dostęp 2017-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2002-12-29] (ang.).

[6] Passports. States of Guernsey. [dostęp 2023-12-01]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]