Curtiss A-3
Curtiss A-3 – amerykański samolot szturmowy z okresu międzywojennego. Powstałe jako wersja rozwojowa samolotu Curtiss Falcon, samoloty z serii A-3 były pierwszymi operacyjnymi samolotami szturmowymi United States Army Air Corp (USAAC). Łącznie, w różnych odmianach, zbudowano 146 samolotów Curtiss A-3, służyły w latach 1927-1937.
.jpg) Pierwszy zbudowany Curtiss A-3 (numer seryjny 27-243) | |
| Dane podstawowe | |
| Państwo | |
|---|---|
| Producent |
Curtiss Aeroplane and Motor Company |
| Typ |
samolot szturmowy |
| Załoga |
2 |
| Historia | |
| Data oblotu |
1927 |
| Wycofanie ze służby |
1937 |
| Liczba egz. |
66 |
| Dane techniczne | |
| Napęd |
silnik rzędowy Curtiss V-1150 |
| Moc |
435 KM |
| Wymiary | |
| Rozpiętość |
11,58 m |
| Długość |
8,31 m |
| Wysokość |
3,07 m |
| Powierzchnia nośna |
32,6 m² |
| Masa | |
| Własna |
1185 kg |
| Startowa |
1985 kg |
| Osiągi | |
| Prędkość maks. |
227 km/h |
| Prędkość przelotowa |
186 km/h |
| Pułap praktyczny |
4755 m |
| Dane operacyjne | |
| Uzbrojenie | |
| 2 nieruchome km 7,62, ruchomy podwójnie sprzężony km 7,62, do 90 kg bomb | |
| Użytkownicy | |
| United States Air Corp United States Navy | |
Historia edytuj
Zaprojektowany przez Rexa Biesela, pierwszy Falcon (dosł. sokół) wzbił się w powietrze w 1924[1]. Z wojskowym oznaczeniem XO-1 samolot wziął udział w konkursie na pierwszy samolot obserwacyjny USAAC, i pomimo że nie wygrał konkursu (zwyciężył Douglas O-2), to zamówiono jego produkcję seryjną w kilku różnych wersjach[1].
W 2 sierpnia 1926[2] USAAC zwrócił się do Curtissa aby jeden z obserwacyjnych O-1B został przebudowany na samolot szturmowy[1][3]. Zmiany polegały tylko na wzmocnieniu uzbrojenia o dwa nieruchome karabiny maszynowe strzelające do przodu (zostały umieszczone w dolnym skrzydle tuż za dyskiem śmigła i nie wymagały synchronizacji) i zaczepy na 200 funtów (90 kg) bomb umieszczone pod skrzydłami[1][3]. Tak zmodyfikowany samolot został ukończony 31 października 1927[2], otrzymał oznaczenie XA-3 i został dostarczony do bazy lotniczej McCook Field, gdzie wziął udział w testach USAAC wraz z Douglasem XA-2[1]. Z powodu bardzo charakterystycznego, ostrego kołpaka śmigła samolot znany był jako „Eversharp Pencil” („ołówek mechaniczny”)[2].
A-3/A-3A/A-3B edytuj
Po zwycięstwie XA-3, Curtiss otrzymał trzy osobne kontrakty za konstrukcję 66 samolotów tego typu[1] z numerami seryjnymi 27-243/262 (20 sztuk), 27-298/317 (20), 28-83/108 (26)[3]. Zamówienie na pierwszych 66 samolotów zostało zrealizowane do końca 1929[1].
Sześć samolotów z tej serii (numery seryjne 27-306, 310, 315, 28-116/118[4]), otrzymało podwójny komplet urządzeń sterujących i służyło do nauki pilotażu pod oznaczeniem A-3A[1].
Następne zamówienie opiewało na 77 samolotów w wersji A-3B (numery seryjne 30-1/28, 30-231/280[4]), która bazowała na ulepszonym Falconie O-1E[1]. W tej wersji samolot był staranniej wykończony aerodynamicznie, miał wyważone stery, pneumatyczne amortyzatory kół i dwa dodatkowe karabiny maszynowe 7,62 mm umieszczone w górnej części owiewki silnika i zsynchronizowane ze śmigłem oraz 36-galonowy (136 litrów) zewnętrzny zbiornik paliwa pod kadłubem[1]. 77 samolotów w tej wersji zostało dostarczonych do końca 1930[1].
Samoloty A-3 i A-3B służyły w trzech dywizjonach 3rd Attack Group (3 Grupy Szturmowej) stacjonującej w Fort Crockett, a także w 26th Attack Squadron (26 Dywizjonie Szturmowym) na Hawajach[1]. Samoloty tego typu zostały wycofane z czynnej służby w 1936, ostatni egzemplarz (numer seryjny 30-13) został złomowany w październiku 1937, łącznie spędził w powietrzu 2850 godzin[4]. Jeden samolot (numer seryjny 30-1) został przebudowany do wersji 0-1E[4].
XA-4 edytuj
Jeden z A-3 (number seryjny 27-244[4]) został w 1927 przebudowany na XA-4, który różnił się od A-3 szczegółami konstrukcyjnymi i rodzajem silnika - A-3 napędzany był silnikiem rzędowym typu Curtiss V-1150, a napęd XA-4 stanowił silnik gwiazdowy typu Pratt & Whitney R-1340 Wasp o mocy 440 KM[1][5][6]. XA-4 nie został zamówiony do produkcji seryjnej, ale w późniejszym czasie dwa egzemplarze tego samolotu zostały zakupione przez United States Navy, gdzie otrzymały oznaczenie XF8C-1[1]. XA-4 dostarczony USAAC został złomowany w marcu 1932 po wylataniu 327 godzin[5].
XA-5/6 edytuj
Oznaczenia XA-5 i XA-6 zostały zarezerwowane dla planowanych, ale nigdy nie zbudowanych wersji rozwojowych A-3 z innymi silnikami[1]:
- XA-5 miał być napędzany silnikiem Curtiss Conqueror[7]
- XA-6 miał być napędzany silnikiem Curtiss H-1640-1 Chieftain[8].
Opis konstrukcji edytuj
Samoloty z serii Curtiss A-3 powstały jako wersja rozwojowa samolotu Curtiss Falcon[3][9][10].
Załogę samolotu stanowiły dwie osoby, siedzący w osobnych, otwartych kokpitach pilot i obserwator/strzelec[11].
W wersji A-3 uzbrojenie obronne samolotu składało się z ruchomych, podwójnie sprzężonych karabinów maszynowych Lewis w wersji o kalibrze 7,62 mm na obrotnicy Scarffa[10], w wersji A-3B uzbrojenie obronne stanowił pojedynczy Browning M1919[12]. A-3 miał dwa nieruchome karabiny maszynowe Browning M1919 w dolnym skrzydle strzelające poza tarczą śmigła, wersja A-3B miała dwa dodatkowe karabiny maszynowe w górnej części owiewki silnika i zsynchronizowane ze śmigłem[1][12]. Samolot mógł przenosić do 200 funtów (90 kg) bomb na zaczepach pod skrzydłami[1][10][12].
Dane taktyczno-techniczne edytuj
| A-3/A-3A[12] | XA-4[6] | A-3B[13] | |
|---|---|---|---|
| Silnik | Curtiss V-1150 | Pratt & Whitney R-1340-1 | Curtiss V-1150-5 |
| Moc silnika (KM) | 435 | 410 | 435 |
| Rozpiętość skrzydeł (m) | 11,58 | 11,58 | 11,58 |
| Długość (m) | 8,31 | 8,63 | 8,31 |
| Wysokość (m) | 3,07 | 3,2 | 3,12 |
| Powierzchnia skrzydeł (m²) | 32,6 | 32,6 | 32,6 |
| Masa własna (kg) | 1185 | - | 1316 |
| Masa startowa (kg) | 1985 | 1866[5] - 2002 | 2030 |
| Prędkość maksymalna (km/h) | 227 | 221[5] - 225 | 224 |
| Prędkość przelotowa (km/h) | 186 | 180 | 178 |
| Prędkość wznoszenia (m/s) | 5,3 | - | 4,81 |
| Pułap operacyjny (m) | 4755 | 4876 - 5166[5] | 4390 |
| Zapas paliwa (l) | - | - | 378 |
| Zasięg (km) | 1013 | 1046 | 1041 |
Modele edytuj
Lista modeli, numerów seryjnych i liczby wyprodukowanych egzemplarzy:
| Model | Numer seryjny |
Liczba egzemplarzy |
Uwagi |
|---|---|---|---|
| XA-3 | - | 1 | Eksperymentalny model zbudowany na konkurs |
| A-3 | 27-243/262, 27-298/317, 28-83/108 | 66 | Pierwsza wersja produkcyjna bazująca na Curtiss O-1B[10] |
| A-3A | 27-306, 27-310, 27-315, 28-116, 28-117, 28-118 | 6 | Przebudowane A-3 z podwójnymi sterami[14] |
| A-3B | 30-001/30-028, 30-231/30-280 | 78 | Druga wersja produkcyjna bazująca na Curtiss O-1E[15] |
| XA-4 | 27-244 | 1 | Przebudowany A-3[6] |
| XA-5 | - | 0 | Planowana wersja Curtiss XO-16[7] |
| XA-6 | - | 0 | Planowana wersja Curtiss XO-18[8] |
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q E. R. Johnson: American Attack Aircraft Since 1926. s. 16.
- ↑ a b c Ray Wagner: American Combat Planes of the 20th Century (Curtiss Falcon, page 1).
- ↑ a b c d P. Bowers: Curtiss Aircraft. s. 298.
- ↑ a b c d e P. Bowers: Curtiss Aircraft. s. 300.
- ↑ a b c d e P. Bowers: Curtiss Aircraft. s. 301.
- ↑ a b c Curtiss XA-4. nationalmuseum.af.mil, 2008/12/30. [dostęp 2013-10-01]. (ang.).
- ↑ a b Curtiss XA-5. nationalmuseum.af.mil, 2008/12/30. [dostęp 2013-10-01]. (ang.).
- ↑ a b Curtiss XA-6. nationalmuseum.af.mil, 2008/12/30. [dostęp 2013-10-01]. (ang.).
- ↑ E. R. Johnson: American Attack Aircraft Since 1926. s. 14.
- ↑ a b c d Curtiss A-3. nationalmuseum.af.mil, 2008/12/30. [dostęp 2013-10-01]. (ang.).
- ↑ E. R. Johnson: American Attack Aircraft Since 1926. s. 15.
- ↑ a b c d Ray Wagner: American Combat Planes of the 20th Century (Curtiss Falcon, page 2).
- ↑ P. Bowers: Curtiss Aircraft. s. 302.
- ↑ Curtiss A-3A. nationalmuseum.af.mil, 2008/12/30. [dostęp 2013-10-01]. (ang.).
- ↑ Curtiss A-3B. nationalmuseum.af.mil, 2008/12/30. [dostęp 2013-10-01]. (ang.).
Bibliografia edytuj
- Peter Bowers: Curtiss Aircraft, 1907-1947. London: Putnam & Company Ltd., 1979. ISBN 0-370-10029-8.
- E. R. Johnson: American Attack Aircraft Since 1926. Jefferson, N.C.: McFarland, 2008. ISBN 0-7864-3464-3.
- Ray Wagner: American Combat Planes of the 20th Century : A Comprehensive Reference. Reno, NV: Jack Bacon Co., 2004. ISBN 978-0-930083-17-5.