Korniewo
Korniewo (ros. Корнево, hist. pol. Cynty, niem. Zinten, lit. Cintai) – osiedle typu wiejskiego w rejonie bagrationowskim (obwód królewiecki Federacji Rosyjskiej), położona parę kilometrów na północ od granicy rosyjsko-polskiej, nad strumieniem Korniewka (Kopневка; niem. Stradick), 22 km na wschód od Mamonowa.
.jpg)
| |||
| |||
| Państwo | |||
|---|---|---|---|
| Obwód | |||
| Rejon | |||
| Populacja (2010) • liczba ludności |
| ||
| Kod pocztowy |
238443 | ||
Położenie na mapie obwodu królewieckiego  | |||
Położenie na mapie Rosji  | |||
 54°26′49″N 20°17′28″E/54,446944 20,291111
| |||
Historia edytuj
Wieś kościelna Cynty (z jęz. pruskiego „sinds” – dereń, krzew; „sindats” – siadać, osiedlać się) otrzymała w 1313 miejskie prawo chełmińskie. Miasto w 1414 i 1520 było niszczone przez wojska polskie. Pierwotnie należało do Warmii. W 1440 było jednym z miast założycieli Związku Pruskiego[2], który na początku 1454 zwrócił się do polskiego króla z prośbą o przyłączenie Prus do Królestwa Polskiego. W lutym 1454 król Kazimierz IV Jagiellończyk przychylił się do prośby i inkorporował region z miastem do Polski, a miasto uznało zwierzchnictwo króla. Po II pokoju toruńskim od 1466 miasto stanowiło część Rzeczypospolitej jako lenno, pozostając zarazem do 1525 przy państwie zakonu krzyżackiego i odtąd zalicza się do obszaru Natangii. W 1657 utracone przez Polskę. W XVII w. znaczny rozwój sukiennictwa. Niszczone przez pożary 1593, 1624, 1629, 1716. Pożary rynku 1898–1904, po czym planowa odbudowa.
Ponieważ przed 1773 na sąsiedniej polskiej Warmii protestanci mogli przebywać nie dłużej niż rok, wielu z nich – zwłaszcza z Braniewa – omijało ten przepis, przenosząc się na 1 dzień właśnie do pobliskich Cynt. Stąd w mowie potocznej aż do XX w. miasteczko nazywane było żartobliwie „zagranicą” – (niem. Ausland).
Przed II wojną światową Cynty liczyły 6000 mieszkańców, należały do powiatu świętomiejskiego i miały charakter miasta garnizonowego. Były węzłem kolejowym linii Królewiec-Olsztyn, Królewiec-Lidzbark Warmiński i Cynty-Święta Siekierka. Cynty były również uzdrowiskiem (stacja klimatyczna Waldhof w lesie miejskim Dąbrowa / Damerau).
Miasto zostało założone na planie trapezoidalnym z regularną siatką ulic. Na środku rynku stał ratusz (zbudowany w miejscu poprzedniego 1724, na wzgórzu kościół parafiany śś. Mikołaja i Babary, od 1525 ewangelicki (z XIV w., zupełnie przebudowany 1741, ze skromnym wyposażeniem wnętrza z tegoż czasu). Do 1716 na tzw. polskim cmentarzu na przedmieściu stał jeszcze dawny szpitalny kościółek św. Anny, niegdyś sanktuarium maryjne. W herbie miasta znajdowały się 2 skrzyżowane srebrne wieże, a nad nimi na błękitnym polu złoty łeb wołu.
Podczas walk niemiecko-radzieckich w lutym 1945 Cynty kilkakrotnie przechodziły z rąk do rąk i zostało silnie zniszczone. Ponieważ leżąca w pobliżu granica radziecko-polska odcięła je od południowej części naturalnego zaplecza, rozwój uległ zahamowaniu i Korniewo zostało pozbawione praw miejskich. Z kościoła pozostała tylko ruina wieży.
Zabytki edytuj
.jpg)
- Ruiny kościoła z XIV w.
- Wieża ciśnień z pocz. XX w.
- Młyn i magazyn z pocz. XX w. (w ruinie)
Ludzie związani z Korniewem edytuj
- Valentin Thilo (Starszy)
- Albertine Assor (1863-1953), diakonisa Kościoła baptystów, założycielka noszącego jej imię szpitala w Hamburgu (Albertinen-Krankenhaus).
Przypisy edytuj
- ↑ Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2018-07-10]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-07-10)].
- ↑ Lawrenz - Preußischer Bund [online], lawrenz.homepage.t-online.de [dostęp 2018-10-05].
Bibliografia edytuj
- Adolf Boetticher, Die Bau- und Kunstdenkmäler der Provinz Ostpreussen, H. 2, Natangen, 2. durchges. und erw. Aufl., Königsberg, Teichert, 1898
- Georg Dehio, Handbuch der Deutschen Kunstdenkmäler, neu bearb. von Ernst Gall, Deutschordensland Preussen, unter Mitw. von Bernhard Schmid und Grete Tiemann, München; Berlin, Deutscher Kunstverlag, 1952
- Handbuch der historischen Stätten, Ost und Westpreussen, hrsg. von Erich Weise, Stuttgart, Kröner, 1981, ISBN 3-520-31701-X (unveränd. Neudr. d. 1. Aufl. 1966)
- Dehio-Handbuch der Kunstdenkmäler West- und Ostpreussen. Die ehemaligen Provinzen West- und Ostpreussen (Deutschordensland Preussen) mit Bütower und Lauenburger Land, bearb. von Michael Antoni, München; Berlin, Dt. Kunstverl., 1993, ISBN 3-422-03025-5
- Anatolij Bachtin, Gerhard Doliesen, Vergessene Kultur. Kirchen in Nord-Ostpreussen. Eine Dokumentation, 2. Aufl., Husum, Husum, 1998, ISBN 3-88042-849-2
- Prusy Wschodnie - dokumentacja historycznej prowincji. Zbiory fotograficzne dawnego Urzędu Konserwatora Zabytków w Królewcu = Ostpreussen - Dokumentation einer historischen Provinz. Die photographische Sammlung des Provinzialdenkmalamtes in Königsberg, oprac. i red. bazy danych Jan Przypkowski, Warszawa, Instytut Sztuki PAN, [2006], ISBN 83-89101-44-0