Czartawa drobna (Circaea alpina) – gatunek rośliny z rodziny wiesiołkowatych. W Polsce występuje na rozproszonych stanowiskach na całym obszarze kraju, częściej na niżu w zachodniej części kraju i w niższych położeniach górskich, w górach po regiel dolny[3].

Czartawa drobna
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

mirtowce

Rodzina

wiesiołkowate

Rodzaj

czartawa

Gatunek

czartawa drobna

Nazwa systematyczna
Circaea alpina L.
Sp. Pl. 9 1753

Morfologia

edytuj
 
Pokrój
 
Kwiaty
Pokrój
Delikatna roślina zielna dorastająca do 20 cm wysokości.
Łodyga
Wzniesiona, wyprostowana, soczysta, jasnozielona, oskrzydlona, w obrębie kwiatostanu gruczołowato omszona. Pod ziemią roślina posiada rozłogi.
Liście
Naprzeciwległe, jajowato-sercowate, ząbkowane, skąpo owłosione, tylko na brzegu orzęsione, osadzone na płaskich oskrzydlonych ogonkach, sprawiają wrażenie lśniących.
Kwiaty
Drobne, białe lub różowe, zebrane w rozgałęziony, groniasty kwiatostan. Kwiaty zapylane są przez muchy. Kwiaty zwykle bez przysadek. Przed kwitnieniem oś kwiatostanu wydłuża się, co powoduje, że rozwinięte kwiaty i pączki są oddalone od siebie.
Owoc
Podłużnie maczugowaty (gruszkowaty), jednonasienny, pokryty krótkimi włoskami.

Biologia i ekologia

edytuj
Rozwój
Bylina, geofit (pączki zimujące znajdują się w glebie). Kwitnie od końca maja do sierpnia. Zapylana jest przez owady, głównie przez muchy. Nasiona rozsiewane są przez wiatr. Roślina ma nadzwyczajne zdolności regeneracyjne może być rozmnażana z kawałków łodygi zawierających po 1 węźle.
Siedlisko
Rośnie w cienistych, żyznych wilgotnych lasach liściastych i zaroślach oraz w dolinach potoków i na mokradłach, często zasiedla rozkładające się pnie leżących drzew. Preferuje obszary o klimacie umiarkowanie chłodnym. Rośnie na stanowiskach cienistych, na glebach średnio wilgotnych, świeżych i próchniczne, ubogich w węglan wapnia, bardzo chętnie rośnie na murszu.
Fitosocjologia
Roślina spotykana w borach świerkowo-jodłowych, w olsach, łęgach i na źródliskach. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych charakterystyczny (Ch.) dla związku (All) las łęgowy (Alno-Ulmion) i zespołu roślinności (Ass.) łęg jesionowo-olszowy (Fraxino-Alnetum)[4].

Nazewnictwo

edytuj

Nazwa rodzajowa przeniesiona została przez Matthiolego na ten rodzaj z określenia odnoszącego się w starożytnej Grecji do dwóch roślin (mandragory lekarskiej i ciemiężyka Vincetoxicum nigrum), nazywanych od imienia mitycznej Circe. Nazwa gatunkowa drobna wynika ze względu na niewielkie rozmiary rośliny[5].

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-02-26] (ang.).
  3. Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  4. Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  5. Marian Rejewski: Pochodzenie łacińskich nazw roślin polskich. Warszawa: 1996, s. 51. ISBN 83-05-12868-7.